کاربرد و اهداف اصلی معماری سرویس گرا (SOA) چیست؟

هدف معماری سرویس‌گرا (SOA) این است که به کسب‌وکارها کمک می‌کند سرویس‌ها را به شکل کارآمدتری استفاده کنند. با استفاده از SOA، کاربران می‌توانند سرویس‌ها را به‌سرعت ترکیب، یکپارچه و پیکربندی مجدد کنند، بدون اینکه با موانع و محدودیت‌هایی که معمولاً توسعه نرم‌افزار را سخت می‌کنند، روبه‌رو شوند. این رویکرد به کسب‌وکارها امکان می‌دهد تا به‌راحتی مقیاس‌پذیر شوند، سریع‌تر وارد بازار شوند، هزینه‌ها را کاهش دهند و بهتر بتوانند با نیازهای متغیر سازگار شوند. در ادامه این مقاله از بخش آموزش سرویس‌های میزبانی با اصول معماری سرویس گرا، آینده معماری SOA، معایب، مزایا، کاربردها و تفاوت این معماری و میکروسرویس بیشتر آشنا می‌شویم.

معماری سرویس‌گرا چیست ؟

SOA مخفف Service Oriented Architecture است، که به معنی معماری سرویس‌گراست. معماری سرویس‌گرا (SOA) یک روش توسعه نرم‌افزار است که از اجزای نرم‌افزاری به نام سرویس‌ها برای ایجاد برنامه‌های تجاری استفاده می‌کند. هر سرویس یک قابلیت تجاری را ارائه می‌دهد و می‌تواند با سایر سرویس‌ها در پلتفرم‌ها و زبان‌های مختلف ارتباط برقرار کند. توسعه‌دهندگان از SOA برای استفاده مجدد از سرویس‌ها در سیستم‌های مختلف یا ترکیب چندین سرویس مستقل برای انجام وظایف پیچیده استفاده می‌کنند.
روش‌های پیاده‌سازی (Implementation approaches) معماری سرویس‌گرا (SOA) شامل پیاده‌سازی مبتنی بر Enterprise Service Bus (ESB) است که از یک لایه مرکزی برای مدیریت ارتباط بین سرویس‌ها استفاده می‌کند. همچنین پیاده‌سازی مبتنی بر Web Services (SOAP & REST) که امکان تعامل استاندارد بین سرویس‌ها را فراهم می‌کند و پیاده‌سازی مبتنی بر Microservices که هر سرویس به‌صورت مستقل توسعه و اجرا می‌شود. در آخر پیاده‌سازی ترکیبی (Hybrid Approach) که ترکیبی از روش‌های مختلف را برای ایجاد یک سیستم انعطاف‌پذیرتر ارائه می‌دهد.
به عنوان مثال، در یک سازمان، چندین فرایند تجاری به قابلیت احراز هویت کاربران نیاز دارند. به جای نوشتن مجدد کد احراز هویت برای هر فرایند، می‌توان یک سرویس احراز هویت مشترک ایجاد کرد و آن را برای همه برنامه‌ها مورداستفاده قرار داد. به همین ترتیب، تقریباً تمام سیستم‌های یک سازمان مراقبت‌های بهداشتی، مانند سیستم‌های مدیریت بیماران و پرونده الکترونیکی سلامت (EHR)، نیاز به ثبت اطلاعات بیماران دارند. این سیستم‌ها می‌توانند از یک سرویس مشترک برای انجام وظیفه ثبت بیمار استفاده کنند.

پروتکل‌های معماری سرویس‌گرا (SOA)

معماری سرویس‌گرا (SOA) برای ارتباط و تعامل بین سرویس‌ها از چندین پروتکل مختلف بهره می‌برد. انتخاب پروتکل مناسب به عواملی مانند ویژگی‌های سرویس‌ها، فناوری مورداستفاده و نیازمندی‌های خاص هر برنامه وابسته است. برخی از مهم‌ترین پروتکل‌های مورداستفاده در این معماری عبارتند از:

• SOAP: این پروتکل که مخفف Simple Object Access Protocol است، یکی از استانداردهای رایج برای تبادل داده‌های ساختاریافته در سرویس‌های وب محسوب می‌شود. در SOAP، فرمت پیام مبتنی بر XML است و معمولاً از HTTP یا SMTP به‌عنوان پروتکل انتقال داده استفاده می‌شود. این استاندارد در محیط‌های سازمانی برای ایجاد ارتباط قابل اطمینان بین سرویس‌ها کاربرد گسترده‌ای دارد.
• WSDL: مخفف Web Services Description Language بوده و یک زبان مبتنی بر XML برای توصیف رابط وب سرویس‌هاست. این زبان اطلاعاتی مانند عملیات قابل انجام، پارامترهای ورودی و خروجی و پروتکل‌های مورداستفاده در یک سرویس را مشخص می‌کند. WSDL معمولاً در کنار SOAP به کار گرفته می‌شود و نقشی اساسی در شناسایی و تعامل با سرویس‌های مختلف دارد.
• UDDI: این استاندارد که کوتاه‌شده ‌Universal Description, Discovery, and Integration است، به‌عنوان یک دایرکتوری برای ثبت و جست‌و‌جوی سرویس‌های وب عمل می‌کند. با استفاده از UDDI، کسب‌وکارها می‌توانند اطلاعات مربوط به سرویس‌های خود را منتشر کرده و دیگران نیز قادر به یافتن و بهره‌برداری از آن‌ها خواهند بود. این استاندارد به فرایند کشف و یکپارچه‌سازی سرویس‌ها کمک می‌کند.

تاریخچه و پیشینه SOA

اصطلاح SOA برای اولین بار در سال ۱۹۹۶ توسط یفیم وی. ناتیس (Yefim V. Natis)، تحلیل‌گر گارتنر (Gartner)، در یک مقاله تحقیقاتی معرفی شد.
SOA یک معماری نرم‌افزاری است که با تعریف رابط‌ها شروع می‌شود و سپس توپولوژی (Topology) کلی برنامه، رابط‌ها، پیاده‌سازی‌ها و فراخوانی‌های آن‌ها ساخته می‌شود.
اصول SOA از کار با اشیاء توزیع‌شده (Distributed Systems) نشأت گرفته ‌است. تجربه کار با فناوری‌های اشیاء توزیع‌شده مانند COM و CORBA به ایجاد اصول طراحی، دستورالعمل‌ها و بهترین شیوه‌ها منجر شد.
این اشیاء توزیع‌شده (Distributed Systems) به‌طور معمول به نام سرویس‌ها شناخته شدند. SOA می‌تواند به‌عنوان استفاده از اصول شی‌گرایی (Object-Oriented Principles) در معماری‌های کلاینت-سرور(Client-Server Architectures) در نظر گرفته شود.
اگرچه SOA از ابتدا مطرح شد، اما این اصطلاح حدوداً در سال‌های ۲۰۰۲/۲۰۰۳ بیشتر شناخته شد. فناوری‌های وب‌سرویس‌ها زبان جدیدی به نام WSDL (زبان تعریف وب‌سرویس‌ها) ارائه دادند که برای استفاده در SOA مناسب است. بازاریاب‌ها از اصطلاح SOA برای تبلیغ محصولات وب‌سرویس خود استفاده کردند و این پیام را می‌رساندند که شما برای استفاده از SOA به محصول وب‌سرویس ما نیاز دارید. SOA وابسته به فناوری‌های وب‌سرویس نیست.

SOA حتی قبل از این فناوری‌ها وجود داشته است! اما، فناوری‌های وب‌سرویس برای پیاده‌سازی SOA مناسب هستند.

توجه: SOA یک سبک معماری است، نه یک محصول.

تاریخچه معماری سرویس‌گرا در ایران

فعالیت‌های مرتبط با معماری سرویس‌گرا در ایران به اواسط دهه ۸۰ بازمی‌گردد. در این سال‌ها، نخستین پژوهش‌ها و مطالعات علمی در این حوزه آغاز شد و گروه تحقیقاتی معماری سیستم‌های اطلاعاتی در دانشگاه شهید بهشتی، یکی از پیشگامان این رشته در کشور بود. دکتر فریدون شمس، سرپرست این گروه تحقیقاتی، هدایت چندین پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد در زمینه معماری سرویس‌گرا را بر عهده داشت.
این موضوع در آن زمان در دانشگاه‌ها کمتر موردتوجه قرار گرفته بود، ولی با تلاش‌های مستمر، این روند تا سال‌های بعد ادامه یافت. برگزاری دوازدهمین کنفرانس انجمن کامپیوتر در اسفند ۱۳۸۵ فرصتی مناسب برای معرفی این معماری بود. در این کنفرانس، کارگاه‌های آموزشی ویژه‌ای درباره معماری سرویس‌گرا توسط امیر مهجوریان و دکتر فریدون شمس برگزار شد که نقش مؤثری در آشنایی محققان و دانشجویان با این حوزه داشت.
علاقه‌مندی به معماری سرویس‌گرا در میان دانشجویان و مراکز علمی به‌ویژه با وجود منابع آموزشی کافی، موجب شد تا از اواخر دهه ۸۰ تا اوایل دهه ۹۰، شمار زیادی از دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌های معتبر، این موضوع را به‌عنوان محور پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی خود انتخاب کنند. در نیمه دوم دهه ۹۰، این حوزه همچنان موردتوجه پژوهشگران بود و با ظهور معماری میکروسرویس‌ها (که از معماری سرویس‌گرا نشأت گرفته است)، مفاهیم سرویس‌گرایی با رویکردی نوین و جذاب‌تر مطرح گردید.
برای ترویج و نهادینه‌سازی مفاهیم و استانداردهای معماری سازمانی و سرویس‌گرا، در سال ۱۳۹۰، آزمایشگاه معماری سازمانی سرویس‌گرا در دانشگاه شهید بهشتی با حمایت سازمان فناوری اطلاعات ایران تأسیس شد. در پی این اقدام، بین سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۷، هفت شعبه دیگر از این آزمایشگاه‌ها در دانشگاه‌های مختلف کشور راه‌اندازی شد.
در کنار رشد علمی در زمینه معماری سرویس‌گرا، شرکت‌های نرم‌افزاری نیز برای به‌روز کردن محصولات خود و هماهنگ شدن با استانداردهای جهانی، سیستم‌های اطلاعاتی خود را با رویکرد سرویس‌گرا به‌روز کردند. در حال حاضر، بسیاری از این شرکت‌ها ادعا می‌کنند که محصولاتشان بر پایه معماری سرویس‌گرا طراحی شده است، اگرچه صحت و کیفیت این ادعاها نیاز به بررسی دقیق‌تر دارد. این نشان‌دهنده اهمیت روزافزون معماری سرویس‌گرا در حوزه طراحی سیستم‌ها و حتی در صنعت فناوری اطلاعات است.

اهداف اصلی SOA چیست؟

• کاهش وابستگی (Loose Coupling): یکی از اهداف اصلی SOA است که توسط کاهش وابستگی از طریق سرویس‌ها برای مشتریانی که با تأمین‌کنندگان پشتیبانی‌کننده از آن‌ها تعامل دارند، به ارمغان می‌آید. به جای اتصال مستقیم یک برنامه مشتری به یک سیستم صدور بلیط، شما یک سرویس را در میان قرار می‌دهید که این دو سیستم را از هم جدا می‌کند و وابستگی را از بین می‌برد. یک سازمان اکنون می‌تواند هر لایه را به‌طور مستقل از لایه‌های دیگر مدیریت کند. ارزش افزوده در این است که سیستم‌های پشتیبان می‌توانند با کمترین یا بدون تأثیر بر روی قسمت‌های جلویی، جایگزین شوند و اختلالات تجاری را به حداقل می‌رساند.
• قابلیت استفاده مجدد (Reusability): اگر فرهنگ سازمانی به‌گونه‌ای باشد که قبل از ایجاد سرویس‌های جدید، به دنبال استفاده مجدد از سرویس‌های موجود باشد، می‌توانید زمان توسعه و هزینه‌های پشتیبانی مربوطه را کاهش دهید.
  استفاده مجدد باعث ایجاد یک اثر چرخ‌دنده‌ای برای نوآوری می‌شود. تیم‌ها را تشویق کنید تا قبل از ایجاد سرویس‌های جدید، به دنبال سرویس‌های موجود بگردند. یکی از اجزای مهم برای پذیرش استفاده مجدد، آموزش مصرف‌کنندگان در مورد آنچه که تاکنون موجود است، می‌شود.
• معماری سرویس گرا و حاکمیت و مدیریت مسائل امنیتی: با ارائه مکانیزم‌هایی برای مدیریت امنیت و حاکمیت، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا کنترل بهتری بر روی دسترسی‌ها و فرایندهای خود داشته باشند.

اصول پایه معماری سرویس‌گرا (SOA)

هیچ راهنمای استاندارد دقیقی برای پیاده سازی معماری سرویس گرا (SOA) وجود ندارد. با این حال، برخی اصول پایه در تمام پیاده‌سازی‌های SOA مشترک هستند.

قابلیت همکاری

هر سرویس در SOA شامل مستندات توصیفی است که عملکرد سرویس و شرایط و ضوابط مربوطه را مشخص می‌کند. هر سیستم کلاینتی می‌تواند یک سرویس را بدون توجه به پلتفرم یا زبان برنامه‌نویسی زیرساختی اجرا کند. برای مثال، فرایندهای کسب‌وکار می‌توانند از سرویس‌هایی که به زبان‌های C# و Python نوشته شده‌اند، استفاده کنند. از آن‌جایی که هیچ تعامل مستقیمی وجود ندارد، تغییرات در یک سرویس تاثیری بر سایر اجزای استفاده‌کننده از سرویس نخواهد داشت.

کاهش وابستگی (Loose Coupling)

سرویس‌ها در SOA باید به‌طور ضعیف به هم متصل باشند و حداقل وابستگی ممکن را به منابع خارجی مانند مدل‌های داده یا سیستم‌های اطلاعاتی داشته باشند. همچنین باید بدون حالت (Stateless) باشند و هیچ اطلاعاتی از جلسات یا تراکنش‌های قبلی را ذخیره نکنند. به این ترتیب، اگر یک سرویس تغییر کند، تاثیری قابل توجه بر روی برنامه‌های کلاینت (client programm) یا سایر سرویس‌هایی که از آن استفاده می‌کنند، نخواهد داشت.

انتزاع (Abstraction)

در SOA، کاربران یا مشتریان سرویس نیازی به آگاهی از جزئیات کدنویسی یا نحوه پیاده‌سازی سرویس ندارند. برای آن‌ها، سرویس‌ها مانند یک جعبه سیاه عمل می‌کنند. کاربران فقط باید بدانند که سرویس چه کاری انجام می‌دهد و چگونه می‌توان از آن استفاده کرد، که این اطلاعات از طریق قراردادهای سرویس و مستندات مربوطه در اختیارشان قرار می‌گیرد.

گرنولاریته (Granularity)

سرویس‌ها در SOA باید اندازه و دامنه مناسب داشته باشند، به‌طوری که هر سرویس به ‌طور ایده‌آل یک عملکرد تجاری خاص را انجام دهد. توسعه‌دهندگان بعد از آن می‌توانند از چندین سرویس برای ایجاد یک سرویس ترکیبی جهت انجام عملیات پیچیده استفاده کنند.

لایه‌های معماری سرویس‌گرا (SOA):

۱. لایه سازمانی (Enterprise Layer)
۲. لایه فرایند (Process Layer)
۳. لایه سرویس‌ها (Service Layer)
۴. لایه مؤلفه‌ها (Component Layer)
۵. لایه شیء (Object Layer)

لایه شیء که در پایین‌ترین سطح قرار دارد، شامل سیستم‌های قدیمی مانند برنامه‌های سفارشی و پایگاه‌های داده است که عملکردهای تجاری را در خود دارند. این سیستم‌ها می‌توانند برای ساخت سرویس‌های ترکیبی استفاده شوند، بنابراین SOA نیازی به حذف سیستم‌های قدیمی ندارد. بالای لایه شیء، لایه مؤلفه‌ها قرار دارد که شامل مؤلفه‌های سازمانی است و مسئول اجرای عملکردهای سرویس‌هاست.
لایه بعدی، لایه سرویس‌هاست که در آن سرویس‌ها (چه فردی و چه ترکیبی) وظایف تجاری را انجام می‌دهند. این لایه مانند پلی است که ارتباط بین لایه‌های پایین‌تر (لایه شیء و مؤلفه‌ها) و لایه‌های بالاتر (لایه فرایند و سازمانی) را برقرار می‌کند. مؤلفه‌های سازمانی می‌توانند در این لایه به سرویس تبدیل شوند، که امکان استفاده مجدد از آن‌ها را فراهم می‌آورد.
لایه بعدی، لایه فرایند است. در این لایه، سرویس‌های موجود در لایه سرویس‌ها از طریق ارکستراسیون یا هماهنگی سرویس‌ها ترکیب می‌شوند تا یک برنامه یکپارچه بسازند که یک فرایند تجاری را اجرا و خودکار کند. آخرین لایه، لایه سازمانی است که معمولاً به آن لایه نمایش هم گفته می‌شود. این لایه نقطه دسترسی نهایی کاربران به برنامه‌های ترکیبی سازمانی است که معمولاً از طریق اینترنت قابل دسترسی است.
با توجه به این ساختار لایه‌ای، می‌توان دید که سرویس‌ها نقش کلیدی در SOA دارند. برای سازمان‌هایی که با چالش‌های ادغام و هم‌سازی سیستم‌ها روبه‌رو هستند و به دنبال افزایش انعطاف‌پذیری در پاسخ به نیازهای مشتریان و کاهش هزینه‌های فناوری اطلاعات هستند، SOA مفهومی کاربردی است. اگر رهبران کسب‌وکار با مفهوم سرویس‌ها و انواع آن‌ها آشنا باشند و بدانند هر لایه چگونه به ایجاد برنامه‌های جدید کمک می‌کند، SOA دیگر مفهومی پیچیده به نظر نمی‌رسد و به یک هدف مهم در استراتژی فناوری اطلاعات تبدیل می‌شود.

اجزای معماری SOA

معماری سرویس‌گرا (SOA) یک الگوی طراحی نرم‌افزاری است که بر اساس آن، اجزای مختلف سیستم به صورت سرویس‌های مستقل و قابل استفاده مجدد پیاده‌سازی می‌شوند. اجزای اصلی معماری SOA عبارت‌اند از:
۱. سرویس‌ها(Services): واحدهای مستقل نرم‌افزاری که وظایف مشخصی را انجام داده و از طریق واسط‌های استاندارد قابل دسترسی هستند.
۲. ثبت‌نام و کشف سرویس (Service Registry & Discovery): مکانیزمی برای ثبت سرویس‌ها و امکان جست‌وجو و کشف آن‌ها توسط سایر اجزا یا سرویس‌ها.
۳. مدیریت پیام (Message Management): مدیریت تبادل داده‌ها و پیام‌ها بین سرویس‌ها با استفاده از پروتکل‌های استاندارد.
۴. موتور ارکستراسیون (Orchestration Engine): ابزاری برای هماهنگی و مدیریت تعاملات بین سرویس‌ها به منظور اجرای فرایندهای کسب‌وکار پیچیده.

معماری سرویس‌گرا چگونه کار می‌کند؟

معماری سرویس‌گرا (SOA) یک روش برای ایجاد نرم‌افزارهایی است که از طریق واسط‌های سرویس قابل استفاده مجدد و بین سیستم‌های مختلف قابل تعامل هستند. سرویس‌ها از استانداردهای واسط مشترک و یک الگوی معماری استفاده می‌کنند تا بتوانند به سرعت در برنامه‌های جدید ادغام شوند.
SOA وظایفی را که قبلاً بر عهده توسعه‌دهندگان برنامه‌ها بود، برطرف می‌کند. این وظایف شامل بازتولید یا کپی کردن عملکردهای موجود یا نیاز به دانستن نحوه ارتباط یا فراهم آوردن قابلیت‌های تعامل با توابع موجود است.
هر سرویس در SOA شامل کد و داده‌هایی است که برای انجام یک وظیفه کسب‌وکار مجزا و کامل موردنیاز است (برای مثال، بررسی اعتبار مشتری، محاسبه پرداخت ماهیانه وام یا پردازش درخواست وام مسکن). واسط‌های سرویس، اتصال ضعیف را فراهم می‌کنند. این بدان معناست که این سرویس‌ها می‌توانند بدون نیاز به دانستن چگونگی پیاده‌سازی سرویس در زیرساخت، فراخوانی شوند، که وابستگی‌های میان برنامه‌ها را کاهش می‌دهد.
این واسط‌ها یک قرارداد سرویس بین ارائه‌دهنده سرویس و مصرف‌کننده سرویس هستند. برنامه‌هایی که پشت واسط سرویس قرار دارند، می‌توانند به زبان‌های مختلفی مانند جاوا (Java)، دات‌نت مایکروسافت (.Net)، کوبول (COBOL) یا هر زبان برنامه‌نویسی دیگری نوشته شوند و همچنین می‌توانند به‌عنوان برنامه‌های نرم‌افزاری بسته‌بندی‌شده (به صورت کامل و آماده) توسط یک فروشنده برنامه‌های متن‌باز (Open-Source Software) در اختیارتان قرار بگیرد.
واسط‌های سرویس معمولاً با استفاده از زبان تعریف سرویس وب (WSDL) تعریف می‌شوند که یک ساختار تگ استاندارد مبتنی بر XML (زبان نشانه‌گذاری توسعه‌پذیر) است.
سرویس‌ها با استفاده از پروتکل‌های شبکه استاندارد مانند SOAP/HTTP یا Restful HTTP (JSON/HTTP) برای ارسال درخواست‌ها به منظور خواندن یا تغییر داده‌ها منتشر می‌شوند. حاکمیت سرویس، چرخه حیات توسعه را کنترل می‌کند و در مرحله مناسب، سرویس‌ها در یک رجیستری منتشر می‌شوند که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا سریعاً آن‌ها را پیدا کنند و مجدداً از آن‌ها برای ساخت برنامه‌ها یا فرایندهای جدید کسب‌وکار استفاده کنند. این سرویس‌ها می‌توانند از ابتدا طراحی شوند، اما معمولاً با تبدیل توابع سیستم‌های قدیمی به واسط‌های سرویس ساخته می‌شوند.
به این ترتیب، SOA یک مرحله مهم در تکامل توسعه و یکپارچه‌سازی برنامه‌ها در چند دهه اخیر است. قبل از ظهور SOA در اواخر دهه 1990، اتصال یک برنامه به داده‌ها یا توابع موجود در سیستم‌های دیگر نیازمند یکپارچه‌سازی پیچیده نقطه به نقطه بود، که توسعه‌دهندگان باید آن را برای هر پروژه جدید از ابتدا می‌ساختند. معماری سرویس گرا و مدیریت خدمات و دیده شدن این توابع از طریق خدمات SOA به توسعه‌دهندگان (Developers) این امکان را می‌دهد که به راحتی از قابلیت‌های موجود استفاده کرده و از طریق معماری ESB SOA (که در ادامه مقاله توضیح داده شده است) اتصال برقرار کنند.
اگرچه SOA و معماری میکروسرویس‌ها بسیاری از واژه‌های مشترک (مانند سرویس و معماری) را دارند، اما در واقع فقط ارتباط ضعیفی دارند و در سطوح مختلف عمل می‌کنند.

ابزارهای طراحی و پیاده سازی soa

معماری سرویس‌گرا (SOA applications architecture) یک الگوی طراحی نرم‌افزاری (Software Design Pattern) است که به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا سیستم‌های پیچیده (Complex Systems) را به مجموعه‌ای از سرویس‌های مستقل و قابل استفاده مجدد (Independent and Reusable Services) تقسیم کنند. برای طراحی، توسعه، مدیریت و تست این سرویس‌ها، ابزارهای متنوعی در دسترس هستند که به بهبود کارایی و کیفیت سیستم‌های مبتنی بر SOA کمک می‌کنند. در ادامه، به برخی از این ابزارها و کاربردهای آن‌ها می‌پردازیم:

ابزارهای طراحی و مدل‌سازی SOA

Enterprise Architect ، Sparx Systems EA: این ابزار قدرتمند برای مدل‌سازی و طراحی سیستم‌های نرم‌افزاری استفاده می‌شود و از استانداردهای مختلفی مانند UML و BPMN پشتیبانی می‌کند.

ابزارهای توسعه سرویس‌ها

• MuleSoft Anypoint Studio: یک محیط توسعه یکپارچه (IDE) برای ایجاد، تست و استقرار سرویس‌های SOA و APIهاست که از اتصال به سیستم‌های مختلف پشتیبانی می‌کند.
• Spring Web Services: این ابزار به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا سرویس‌های وب مقیاس‌پذیر و قابل اعتماد ایجاد کنند و از استانداردهای مختلف وب سرویس پشتیبانی می‌کند.
• Apache CXF: یک فریم‌ورک برای توسعه سرویس‌های وب است که از SOAP و RESTful پشتیبانی می‌کند و امکانات متنوعی برای امنیت و مدیریت سرویس‌ها فراهم می‌آورد.
  ابزارهای مدیریت API
• Apigee: یک پلتفرم مدیریت API است که امکاناتی مانند تحلیل، امنیت و مقیاس‌پذیری را برای APIهای سازمانی فراهم می‌کند.
• MuleSoft Anypoint Platform: این پلتفرم جامع برای طراحی، توسعه و مدیریت APIها و سرویس‌ها، امکاناتی برای نظارت و تحلیل عملکرد نیز ارائه می‌دهد.
• Kong: یک API Gateway متن‌باز است که قابلیت مقیاس‌پذیری بالا و پلاگین‌های متنوع برای مدیریت APIها را فراهم می‌کند.
  ابزارهای تست سرویس
• SoapUI: یک ابزار تست سرویس‌های وب است که امکان تست عملکرد، امنیت و قابلیت اطمینان سرویس‌ها را فراهم می‌کند.
• Postman: این ابزار برای تست و توسعه API ها استفاده می‌شود و امکاناتی برای ارسال درخواست، بررسی پاسخ و مستندسازی API ها ارائه می‌دهد.

ابزارهای مدیریت فرایندهای کسب‌وکار (BPM)

IBM BPM: یک پلتفرم برای مدل‌سازی، اجرا و نظارت بر فرایندهای کسب‌وکار است که به بهبود کارایی و انعطاف‌پذیری سازمان کمک می‌کند.

Bonita BPM: این ابزار متن‌باز برای طراحی و مدیریت فرایندهای کسب‌وکار با رابط کاربری کارآمد و قابلیت یکپارچه‌سازی با سیستم‌های مختلف توسعه داده شده است.

استفاده از این ابزارها می‌تواند به بهبود کارایی، مقیاس‌پذیری و مدیریت سرویس‌ها و فرایندهای کسب‌وکار در سازمان‌ها کمک کند.

ESB چیست؟

ESB یا باس سرویس سازمانی (Enterprise Service Bus)، یک الگوی معماری است که در آن یک کامپوننت نرم‌افزاری متمرکز مسئول انجام یکپارچه‌سازی بین برنامه‌ها می‌شود. این سیستم وظیفه دارد داده‌ها را تغییر دهد، ارتباطات را مدیریت کند، مسیریابی انجام دهد، پروتکل‌های ارتباطی را تبدیل کند و حتی ممکن است چندین درخواست را ترکیب کند.
ESB می‌تواند این یکپارچه‌سازی‌ها و تغییرات را به‌عنوان یک واسط سرویس در اختیار برنامه‌های جدید قرار دهد تا از آن‌ها استفاده مجدد شود. این الگو معمولاً با استفاده از ابزارهای خاصی برای یکپارچه‌سازی اجرا می‌شود که به کارایی بالاتر و بهره‌وری بیشتر کمک می‌کند.
البته ممکن است SOA بدون ESB پیاده‌سازی شود، اما در این صورت عملاً تنها مجموعه‌ای از خدمات خواهید داشت. در این حالت، هر اپلیکیشن باید به‌طور مستقیم به هر سرویسی که نیاز دارد متصل شود و تغییرات لازم را برای هماهنگ‌سازی با هر سرویس انجام دهد.
این فرایند زمان‌بر و پیچیده است (حتی اگر سرویس‌ها قابل استفاده مجدد باشند) و در بلندمدت چالش‌های زیادی برای نگهداری ایجاد می‌کند چرا که هر اتصال به‌صورت مستقیم (نقطه به نقطه) خواهد بود. در واقع، ESBها در طول زمان به‌عنوان یکی از بخش‌های ضروری هر پیاده‌سازی SOA شناخته شدند و گاهی این دو واژه به‌طور مترادف استفاده می‌شوند که ممکن است باعث ایجاد سردرگمی شود.

ESB در معماری سرویس‌گرا چیست؟

باس سرویس سازمانی (ESB) یک الگوی معماری نرم‌افزاری است که از تبادل داده‌های سریع بین برنامه‌های مختلف پشتیبانی می‌کند. این معماری مانند یک اتوبوس ارتباطی عمل می‌کند که سرویس‌های مختلف را به هم متصل و انتقال داده‌ها را بین آن‌ها مدیریت می‌کند.
سازمان‌های بزرگ دارای برنامه‌های مختلفی هستند که عملکردهای گوناگونی را با استفاده از مدل‌های داده‌ای، پروتکل‌ها و محدودیت‌های امنیتی متفاوت انجام می‌دهند. ESB با انجام عملیات‌هایی مانند تبدیل داده‌ها، تبدیل پروتکل‌ها و مسیریابی پیام‌ها، فرایند یکپارچه‌سازی برنامه‌ها را آسان‌تر می‌کند. برنامه‌ها داده‌های مربوطه را به ESB ارسال می‌کنند و این سیستم داده‌ها را تبدیل کرده و به سایر برنامه‌هایی که به آن نیاز دارند، ارسال می‌کند.

مزایای باس سرویس سازمانی (ESB)

مفهوم ESB می‌تواند ارتباطات، پیام‌رسانی و یکپارچه‌سازی خدمات در سراسر سازمان را استاندارد و ساده کند. در ادامه برخی از مزایای پیاده‌سازی معماری ESB در مقیاس کوچک آورده شده است:

۱. یکپارچه‌سازی بهتر برنامه‌ها: ESB یک پلتفرم مرکزی برای یکپارچه‌سازی برنامه‌های سازمانی ارائه می‌دهد. سازمان‌ها می‌توانند تمامی انواع سیستم‌ها و برنامه‌ها را به‌طور یکپارچه و بدون توجه به تکنولوژی‌ها یا پروتکل‌های زیرساختی‌شان به هم متصل کنند. این امر باعث می‌شود سازمان‌ها بتوانند برنامه‌های خود را به راحتی نگهداری، مدیریت و مقیاس‌بندی کنند.

۲. افزایش کارآیی توسعه‌دهندگان: توسعه‌دهندگان با استفاده از خدمات ارتباطی از پیش ساخته شده که توسط ESB فراهم شده، می‌توانند سریع‌تر برنامه‌ها را بسازند. تیم‌ها هزینه‌های زیرساختی را به اشتراک می‌گذارند و سرورها را برای استفاده مشترک تأمین می‌کنند. این امر هزینه‌های سربار و عملیاتی را کاهش می‌دهد و کارآیی کلی را بهبود می‌بخشد. ESB همچنین می‌تواند زمان خروج به بازار را کاهش داده و هزینه‌های توسعه را پایین بیاورد.

۳. دید و کنترل بهبود یافته با استفاده از ESB: سازمان‌ها می‌توانند جریان داده‌ها و خدمات را در بین برنامه‌های مختلف نظارت کنند و به سرعت مشکلات احتمالی را شناسایی و رفع نمایند. این امر کمک می‌کند تا سازمان‌ها مطمئن شوند که برنامه‌هایشان در دسترس، قابل اعتماد و ایمن هستند.

چگونه باس سرویس سازمانی (ESB) کار می‌کند؟

باس سرویس سازمانی (ESB) بر اصول معماری سرویس‌گرا (SOA) کار می‌کند. SOA یک روش توسعه نرم‌افزار است که از اجزای نرم‌افزاری به نام خدمات برای ایجاد برنامه‌های کسب‌وکار استفاده می‌کند. هر خدمت یک قابلیت کسب‌وکار را ارائه می‌دهد و خدمات مختلف می‌توانند با یکدیگر از طریق پلتفرم‌ها و زبان‌های مختلف ارتباط برقرار کنند.
پلتفرم ESB خدمات ارتباطی را فراهم می‌کند که برنامه‌ها برای تعامل با یکدیگر از آن‌ها استفاده می‌کنند. برخی از این خدمات شامل تبدیل پیام، تبدیل پروتکل‌ها، مسیریابی و احراز هویت هستند.

اجزای معماری ESB

در ادامه با اجزای این معماری بیشتر آشنا می‌شویم.

۱. نقاط پایانی (Endpoints)

در معماری ESB، نقاط پایانی به عنوان نقاط ورودی یا خروجی به ESB در نظر گرفته می‌شوند.
هر نقطه پایانی معمولاً دارای یک آدرس یا شناسه منحصر به فرد است. می‌توان نقاط پایانی را با استفاده از تکنولوژی‌های مختلفی مانند رابط سرویس وب، صف‌های پیام یا سرورهای FTP پیاده‌سازی کرد. این نقاط پایانی همچنین می‌توانند انواع مختلف پیام‌ها مانند XML، JSON یا داده‌های باینری را پردازش کنند.

۲. مبدل (Adapter)

کامپوننت مبدل در ابزارهای ESB پیام‌ها را بین فرمت‌ها و پروتکل‌های مختلف ترجمه می‌کند. این بدان معناست که پیام‌ها به‌طور صحیح توسط برنامه‌های گیرنده دریافت می‌شوند. مبدل ممکن است ویژگی‌هایی مانند ثبت پیام، نظارت، احراز هویت و مدیریت خطا را نیز فراهم کند.

۳. اتوبوس (Bus)

اتوبوس، هسته ESB است که برای تبادل پیام‌ها بین نقاط پایانی استفاده می‌شود. این اتوبوس از مجموعه‌ای از قوانین یا سیاست‌ها بر اساس معیارهایی مانند نوع پیام، محتوا یا مقصد برای مسیریابی پیام‌ها استفاده می‌کند.
سیاست‌ها را می‌توان در پیکربندی ESB تعریف کرد تا نیازهای فرایندهای کسب‌وکار پیچیده را برآورده کند. این اتوبوس از پروتکل‌های ارتباطی مختلفی مانند HTTP، JMS و FTP برای برقراری ارتباط با نقاط پایانی استفاده می‌کند.

نحوه عملکرد اتوبوس:

• اتوبوس یک پیام را از یک نقطه پایانی دریافت می‌کند.
• آدرس نقاط پایانی مقصد را با بررسی قوانین سیاست کسب‌وکار تعیین می‌کند.
• پیام را پردازش کرده و به نقطه پایانی مقصد ارسال می‌کند.

برای مثال، فرض کنید اتوبوس یک فایل XML از یک برنامه متصل به نقطه پایانی A دریافت کند. اتوبوس تعیین می‌کند که فایل XML باید به نقاط پایانی B و C ارسال شود. نقطه پایانی B به داده‌های JSON نیاز دارد و نقطه پایانی C به عملکرد HTTP Put نیازمند است. مبدل فایل XML را به JSON تبدیل کرده و اتوبوس آن را به نقطه پایانی B ارسال می‌کند. سپس اتوبوس یک درخواست HTTP با XML برای نقطه پایانی C ارسال می‌کند.

رویکردهای اجرایی soa

معماری سرویس‌گرا (SOA) با استفاده از وب‌سرویس‌ها و میکروسرویس‌ها پیاده‌سازی می‌شود.

• وب سرویس‌ها: برای برقراری ارتباط بین سرویس‌ها از پروتکل‌های استاندارد مانند SOAP و REST استفاده می‌کنند که اجازه می‌دهد تا سیستم‌ها و اپلیکیشن‌ها با زبان‌ها و پلتفرم‌های مختلف با یکدیگر تعامل داشته باشند.
• میکروسرویس‌ها: در این رویکرد، سیستم‌ها به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند که هرکدام عملکرد خاص خود را دارند و می‌توانند به‌طور مستقل عمل کنند و به هم متصل شوند.

هر دو رویکرد می‌توانند در پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا نقش داشته باشند، اما تفاوت‌های خاص خود را دارند. میکروسرویس‌ها معمولاً برای مقیاس‌پذیری بیشتر و استقلال بیشتر از سرویس‌ها استفاده می‌شوند، در حالی که وب سرویس‌ها بیشتر برای تعامل و یکپارچگی سیستم‌های مختلف به کار می‌روند.

مزایای معماری سرویس‌گرا (SOA)

برخی از مزایای کلی و کاربردی SOA را با هم بررسی می‌کنیم:
۱.قابلیت استفاده مجدد سرویس‌ها: در SOA، ما یک برنامه جدید می‌سازیم، با استفاده مجدد از سرویس‌های یک سیستم موجود.
۲. نگهداری آسان: SOA این امکان را فراهم می‌کند که سرویس‌های جدیدی اضافه یا سرویس‌های موجود طبق نیازهای جدید کسب‌وکار به‌روزرسانی شوند.
۳. مستقل از پلتفرم: از آنجا که SOA امکان ساخت یک برنامه پیچیده جدید با ادغام سرویس‌ها از منابع مختلف و مستقل از پلتفرم را فراهم می‌کند، این ویژگی از پلتفرم مستقل است.
۴. قابلیت اطمینان: برنامه‌های SOA از قابلیت اطمینان بیشتری برخوردارند، زیرا رفع اشکال در کدهای کوچک نسبت به کدهای بزرگ آسان‌تر است.
۵. مقیاس‌پذیری: در SOA، سرویس‌ها می‌توانند روی سرورهای مختلف در یک محیط اجرا شوند، که به کسب‌وکار این امکان را می‌دهد که با توجه به نیازهای مشتری مقیاس خود را افزایش دهد.
۶. یکپارچگی سیستم‌ها: SOA به سازمان‌ها کمک می‌کند تا سیستم‌های مختلف خود را که ممکن است از فناوری‌ها یا پلتفرم‌های مختلف استفاده کنند، به‌راحتی با هم یکپارچه کنند.
۷. کاهش هزینه‌ها: استفاده از سرویس‌های مشترک و قابل استفاده مجدد باعث کاهش هزینه‌های توسعه و نگهداری نرم‌افزار می‌شود.
۸. پشتیبانی از رایانش ابری و موبایل: معماری سرویس‌گرا به‌طور خاص برای پشتیبانی از برنامه‌های مبتنی بر رایانش ابری و موبایل مناسب است، زیرا به‌راحتی می‌توان سرویس‌ها را برای مقیاس‌های خاص پیکربندی کرد.
۹. پشتیبانی از نوآوری سریع: با استفاده از سرویس‌های مستقل و قابل تغییر، سازمان‌ها می‌توانند به سرعت نیازهای جدید کسب‌وکار را برآورده کنند و نوآوری‌های جدید را سریعاً پیاده‌سازی کنند.
در نهایت، اصول معماری سرویس گرا به سازمان‌های بزرگ این امکان را می‌دهد که به‌طور مؤثرتری از منابع خود استفاده کنند و سیستم‌هایی بسازند که به راحتی قابل نگهداری و توسعه باشند.

معایب معماری سرویس گرا SOA

با وجود مزایای زیادی که SOA دارد اما معایب و چالش های معماری سرویس گرا را نباید نادیده بگیریم. در ادامه برخی از معایب را بررسی می‌کنیم.

• سرور با پهنای باند بالا: در معماری سرویس‌گرا، سرویس‌ها به‌طور مداوم پیام‌ها و داده‌ها را ارسال و دریافت می‌کنند. بنابراین باید قادر به پاسخگویی به درخواست‌های روزانه زیاد باشند. این موضوع نیاز به سرور با سرعت بالا و ظرفیت زیاد اطلاعات برای اجرای سرویس اینترنتی دارد.
• اضافه بار اضافی: در SOA، قبل از ارسال داده‌ها به سرویس، تمام ورودی‌ها برای صحت آن‌ها اعتبارسنجی می‌شوند. اگر از سرویس‌های مختلف استفاده کنید، این فرایند باعث اضافه بار محاسباتی بیشتر روی سیستم می‌شود.
• هزینه بالا: معماری سرویس‌گرا از نظر منابع انسانی، توسعه و فناوری پرهزینه است.

محدودیت‌های پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا چیست؟

افزایش وابستگی‌ها: سیستم‌های معماری سرویس‌گرا (SOA) ممکن است با گذشت زمان پیچیده‌تر شوند و وابستگی‌های زیادی بین سرویس‌ها ایجاد کنند. این وابستگی‌ها می‌توانند باعث سختی در اصلاح یا رفع اشکال شوند، به خصوص اگر چندین سرویس در یک حلقه یکدیگر را فراخوانی کنند. منابع مشترک مانند پایگاه‌داده‌های متمرکز نیز می‌توانند عملکرد سیستم را کند کنند.

نقطه شکست واحد: برای پیاده‌سازی‌های SOA با یک ESB (Enterprise Service Bus)،ESB یک نقطه شکست واحد ایجاد می‌کند. این یک سرویس متمرکز است که با ایده عدم تمرکز که SOA بر آن تاکید دارد، مغایرت دارد. اگر ESB دچار مشکل شود، مشتریان و سرویس‌ها نمی‌توانند هیچ ارتباطی با یکدیگر برقرار کنند.

تفاوت بین SOA و میکروسرویس‌ها

اگرچه میکروسرویس‌ها و معماری سرویس‌گرا (SOA) هر دو به نظر می‌رسد که رویکردهای مشابهی برای توسعه نرم‌افزار هستند، اما می‌توان گفت میکروسرویس‌ها تکامل سبک‌تر و تخصصی‌تر از SOA هستند. هر دو رویکرد به سرویس‌های مقیاس‌پذیر و مستقل مرتبط تأکید دارند، با این حال، میکروسرویس‌ها بر اساس سرویس‌های کوچک‌تر و مستقل‌تر هستند که وظایف یا عملکردهای خاصی را انجام می‌دهند. میکروسرویس‌ها همچنین از کنترل غیرمتمرکز و فناوری‌های سبک‌تری استفاده می‌کنند. در ادامه تفاوت‌های اصلی بین SOA و میکروسرویس‌ها را بررسی می‌کنیم.
SOA و میکروسرویس‌ها هر دو معماری‌هایی برای طراحی سیستم‌های نرم‌افزاری هستند، اما تفاوت‌هایی در اندازه، پیچیدگی و نحوه پیاده‌سازی دارند. در SOA، خدمات مستقل اما بزرگ و پیچیده‌اند و عملکردهای گسترده‌ای را پوشش می‌دهند که معمولاً نیاز به میان‌افزار و انتزاع دارند. در مقابل، میکروسرویس‌ها کوچک‌تر و ساده‌تر بوده و توسعه، پیاده‌سازی و نگهداری آن‌ها آسان‌تر است.
از نظر گرانولاریتی، خدمات SOA معمولاً بزرگ و چندمنظوره هستند، در حالی که دیگری دقیق‌تر و روی عملکردهای خاص متمرکزند. از نظر فناوری،SOA به راه‌حل‌های سنگین‌تری مانند ESB و میان‌افزار متکی است، در حالی که میکروسرویس‌ها از Kubernetes،Docker و APIها برای ارتباطات سبک‌تر استفاده می‌کنند. مدیریت داده‌ها در SOA معمولاً متمرکز و مبتنی بر پایگاه‌داده‌های مشترک است، اما در دیگری به‌صورت غیرمتمرکز انجام شده و هر سرویس پایگاه‌داده مخصوص خود را دارد. پیاده‌سازی SOA ممکن است تغییرات سازمانی و مدیریت چرخه عمر خدمات را الزامی کند، اما میکروسرویس‌ها انعطاف‌پذیرتر بوده و معمولاً با اصول DevOps هماهنگی بیشتری دارند.
در زمینه ارتباط و تجزیه،SOA سرویس‌های وابسته را با پروتکل‌های استانداردی مانند HTTP و SOAP متصل می‌کند، در حالی که میکروسرویس‌ها برنامه‌ها را به اجزای کوچک‌تر و مستقل تقسیم کرده و از پروتکل‌های سبک‌تری مانند HTTP/REST و Kafka برای ارتباطات استفاده می‌کنند.

چگونگی همکاری معماری سرویس‌گرا (SOA) و رایانش ابری

معماری سرویس‌گرا (SOA) و رایانش ابری می‌توانند به‌صورت یکپارچه با یکدیگر کار کنند تا راهکارهایی مقیاس‌پذیر، انعطاف‌پذیر و کارآمد را برای سازمان‌ها فراهم کنند. در ادامه نحوه تعامل این دو فناوری را بررسی می‌کنیم:

یکپارچه‌سازی آسان خدمات ابری

SOA امکان یکپارچه‌سازی خدمات مختلف در پلتفرم‌های گوناگون را فراهم می‌کند. در رایانش ابری، کسب‌وکارها می‌توانند از خدمات ابری SaaS، PaaS، IaaS استفاده کرده و آن‌ها را با معماری موجود خود از طریق اصول SOA ادغام کنند. این موضوع به سازمان‌ها کمک می‌کند تا برنامه‌های موجود خود را بدون مشکل با خدمات ابری متصل کرده و انتقال به فضای ابری را ساده‌تر کنند.

مقیاس‌پذیری و انعطاف‌پذیری

رایانش ابری منابع را به‌صورت پویا و بر اساس نیاز مقیاس‌بندی می‌کند، درحالی‌که SOA خدماتی ماژولار و قابل‌استفاده مجدد ارائه می‌دهد که می‌توانند به‌طور مستقل مقیاس‌بندی شوند. با استفاده از SOA در محیط ابری، سازمان‌ها می‌توانند برنامه‌هایی منعطف و ماژولار توسعه دهند که بدون نیاز به تغییرات گسترده، به‌راحتی مقیاس‌پذیر باشند.

کاهش هزینه‌ها

SOA با امکان استفاده مجدد از خدمات موجود، هزینه‌های توسعه را کاهش می‌دهد. ترکیب آن با رایانش ابری نیز باعث بهره‌مندی از مدل هزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه (پرداخت به‌ازای مصرف) می‌شود. این ترکیب به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد تا هزینه‌های اولیه زیرساخت را کاهش داده و تنها برای منابع و خدمات موردنیاز خود هزینه پرداخت کنند.

تمرکززدایی و چابکی

SOA از تمرکززدایی پشتیبانی کرده و برنامه‌های تک‌پارچه (Monolithic) را به خدمات کوچک‌تر و مستقل تبدیل می‌کند. رایانش ابری نیز این قابلیت را با ارائه زیرساختی توزیع‌شده بهبود می‌بخشد، به‌طوری که خدمات در مکان‌های مختلف مستقر می‌شوند. این امر موجب بهبود عملکرد، افزایش سرعت استقرار و افزایش چابکی در پاسخگویی به نیازهای مشتریان می‌شود. معماری سرویس گرا و agile یا چابکی ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند.

قابلیت همکاری (Interoperability)

هم SOA و هم رایانش ابری بر استانداردسازی و قابلیت همکاری تأکید دارند. SOA از پروتکل‌های استاندارد ارتباطی مانند REST، SOAP و XML استفاده می‌کند تا خدمات مختلف بتوانند بدون توجه به پلتفرم زیربنایی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. از آن‌جایی که خدمات ابری معمولاً از همین استانداردها پیروی می‌کنند، امکان برقراری ارتباط و یکپارچگی آسان بین سیستم‌های ابری و داخلی (On-Premises) فراهم می‌شود.

معماری سرویس گرا و امنیت

ارائه‌دهندگان خدمات ابری، راهکارهای امنیتی و انطباق با مقررات را ارائه می‌دهند تا از امنیت داده‌ها و خدمات مطمئن شوند. با پیاده‌سازی SOA در محیط ابری، می‌توان امنیت را از طریق یکپارچه‌سازی خدمات مختلف امنیتی مانند احراز هویت، مجوزدهی و رمزگذاری بیشتر ارتقا داد. ترکیب این دو فناوری باعث ایجاد محیطی امن و سازگار برای خدمات سازمانی در بستر ابری و داخلی می‌شود.
در نهایت ترکیب SOA و رایانش ابری، زیرساختی قوی و انعطاف‌پذیر را برای سازمان‌ها فراهم می‌کند که امکان توسعه برنامه‌های مقیاس‌پذیر، مقرون‌به‌صرفه و قابل‌یکپارچه‌سازی را مهیا می‌سازد. رایانش ابری امکان مقیاس‌پذیری، استقرار سریع و انعطاف‌پذیری را برای DevOps فراهم می‌کند از این رو معماری سرویس گرا و devops می‌توانند با یکدیگر در تعامل باشند.

معماری سرویس گرا (SOA) چه تفاوتی با رایانش ابری دارد؟

معماری سرویس‌گرا (SOA – Service-Oriented Architecture) یک الگوی طراحی است که در آن سرویس‌ها از طریق یک پروتکل ارتباطی در شبکه به سایر اجزای نرم‌افزاری ارائه می‌شوند. ایده اصلی SOA این است که سرویس‌های مختلف بتوانند به‌راحتی با یکدیگر ادغام شوند و در توسعه برنامه‌های جدید مورداستفاده قرار گیرند. این معماری یک چارچوب انعطاف‌پذیر برای توسعه نرم‌افزار فراهم می‌کند و امکان استفاده مجدد از سرویس‌ها را افزایش می‌دهد. اکنون به تفاوت‌های این سرویس با رایانش ابری می‌پردازیم.

ویژگی	رایانش ابری (Cloud Computing)	SOA (Service-Oriented Architecture)
اطلاعات بر اساس تقاضا	اطلاعات بر اساس تقاضا ارائه می‌شود.	سرویس‌ها بر اساس تقاضا ارائه می‌شوند.
محل قرارگیری	رایانش ابری متکی بر اینترنت است.	SOA یک مدل محاسباتی مبتنی بر فناوری است.
نحوه ارائه سرویس	سرویس از طریق اینترنت ارائه می‌شود.	سرویس از طریق تعامل با سایر سرویس‌ها یا نرم‌افزارها ارائه می‌شود.
نیاز به سیستم	مشتری برای استفاده از این فناوری نیاز به یک سیستم و سرویس اینترنت دارد.	مشتری برای استفاده از این فناوری نیاز به یک ارائه‌دهنده فناوری و مجموعه‌ای از سرویس‌های مختلف دارد.

کاربرد معماری SOA در BPMS

برخلاف BPMS (Business Process Management System) که به سازمان‌ها یک رویکرد خاص برای مدیریت پیاده‌سازی و نگهداری فرایندهای کسب‌وکار کارآمد و یکپارچه ارائه می‌دهد، SOA در عوض مجموعه‌ای انعطاف‌پذیر از اصول طراحی برای توسعه‌دهندگان فراهم می‌کند که در مراحل توسعه سیستم و یکپارچه‌سازی پروژه‌های BPMS استفاده می‌شود. معماری سرویس‌گرا (SOA) می‌تواند به‌طور مؤثری در سیستم‌های مدیریت فرایندهای کسب‌وکار (BPMS) کاربرد داشته باشد و این دو می‌توانند به‌خوبی با هم ترکیب شوند.

جمع‌بندی

آینده معماری سرویس‌گرا (Service-Oriented Architecture – SOA) همچنان با تحول فناوری‌های ابری (Cloud Computing)، میکروسرویس‌ها (Microservices) و رویکردهای مدرن توسعه نرم‌افزار (Software Development) در هم تنیده است. با رشد رایانش ابری (Cloud Computing) و نیاز به یکپارچگی بیشتر بین سیستم‌های توزیع‌شده (Distributed Systems)، معماری سرویس گرا همچنان به‌عنوان یک مدل کلیدی برای سازمان‌های بزرگ باقی خواهد ماند، اما با تغییرات و بهینه‌سازی‌هایی همراه خواهد شد.
توسعه میکروسرویس‌ها ، کانتینرها (Containers) و ابزارهایی مانند Kubernetes، بسیاری از مفاهیم SOA را به سطحی جدید برده‌اند. در آینده، SOA احتمالاً با این فناوری‌ها ترکیب شده و در قالب معماری‌های سبک‌تر و انعطاف‌پذیرتر ادامه خواهد یافت. به‌طور کلی، این معماری همچنان در سازمان‌های بزرگ برای هماهنگی (Orchestration) و مقیاس‌پذیری (Scalability) بهتر استفاده خواهد شد، اما مدل‌های جدیدتر مانند معماری بدون سرور (Serverless Architecture) و API-first ممکن است در بسیاری از موارد جایگزین آن شوند.

سوالات متداول

SOA چه تأثیری بر توسعه نرم‌افزارها دارد؟

SOA باعث ایجاد قابلیت همکاری بین برنامه‌ها و سرویس‌ها می‌شود. این معماری اطمینان می‌دهد که برنامه‌های موجود به راحتی مقیاس‌پذیر شوند، در حالی که همزمان هزینه‌های مربوط به توسعه راه‌حل‌های سرویس کسب‌وکار کاهش می‌یابد.

تفاوت بین معماری سرویس‌گرا (SOA) و میکروسرویس‌ها در رایانش ابری چیست؟

معماری سرویس گرا (SOA) در سازمان‌های بزرگ دامنه گسترده‌تری دارد. واحدهای مختلف کسب‌وکار به‌طور مؤثری بر روی یک پلتفرم مشترک برای اشتراک‌گذاری داده‌ها همکاری می‌کنند. در مقابل، میکروسرویس‌ها به دامنه‌ای کوچک‌تر اختصاص دارند.

روش پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا (SOA) چیست؟

در معماری سرویس‌گرا (SOA)، سرویس‌ها به‌طور مستقل عمل می‌کنند و عملکرد یا تبادل داده‌ها را به مصرف‌کنندگان خود ارائه می‌دهند. مصرف‌کننده اطلاعات را درخواست کرده و داده‌های ورودی را به سرویس ارسال می‌کند. سرویس داده‌ها را پردازش کرده، وظیفه را انجام می‌دهد و پاسخ را ارسال می‌کند.