پهنای باند چیست و چگونه کار می‌کند؟

آیا پهنای باند همان سرعت است؟ وقتی می‌گوییم پهنای باند افزایش یا کاهش یافته است، منظورمان چیست؟ ترافیک با پهنای باند چه تفاوتی دارد؟ اگر بخواهیم خیلی ساده معنی پهنای باند را توضیح دهیم، باید بگوییم که حداکثر میزان انتقال اطلاعات باینری در یک شبکه را پهنای باند (Bandwidth) می‌گویند؛ اما این دقیقاً یعنی چه؟ در این مقاله، هرآنچه باید درباره پهنای باند بدانید، برایتان توضیح خواهیم داد. این اطلاعات به شما کمک می‌کند تا هم به این نتیجه برسید که پهنای باند چیست و هم بتوانید برای وب‌سایتتان هاست مناسب‌تری تهیه کنید.

پهنای باند چیست؟

در دنیای اینترنت، همه اطلاعات به‌صورت باینری، یعنی براساس کُدهای صفر و یک از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل می‌شوند. حالا زمان واحد و مشخصی را در نظر بگیرید؛ مثلاً یک دقیقه. بیشترین میزان اطلاعات باینری که در این مدت مشخص‌شده می‌توانند از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل شوند، پهنای باند (Bandwidth) می‌گویند. از‌آ‌ن‌جا‌که این مفهوم می‌تواند بیانگر میزان قدرت شبکه باشد، تأثیر بسزایی روی سرعت و کیفیت شبکه خواهد گذاشت.

حالا اجازه دهید موضوع را با مثالی ساده بیشتر توضیح دهیم. فرض کنید شلنگی در دست گرفته‌اید که یک سر آن به شیر آب وصل شده است. حالا فرض کنید که شیر آب را تا نیمه باز کرده‌اید؛ بنابراین، میزان مشخصی از آب از شلنگ بیرون می‌آید. حالا فرض کنید که شیر آب را بیشتر باز کنید. واضح است که میزان آب خروجی از شلنگ در این حالت بیشتر از میزان قبلی است؛ اما این افزایش چقدر می‌تواند ادامه یابد؟ تا زمانی‌که امکان بیشتر باز‌کردن شیر را داشته باشید، می‌توانید آب خارج‌شده را نیز میزان افزایش دهید و وقتی شیر تا انتها باز شده باشد، برای دستیابی به خروجی بیشتر به آخرین حد رسیده‌اید و این همان پهنای باندی است که به‌دنبال آن هستید.

طرز کار پهنای باند چگونه است؟

هر چه پهنای باند بیشتر باشد، داده‌های بیشتری در یک زمان می‌تواند ارسال و دریافت شود. توجه کنید که ما هیچ صحبتی از سرعت نکرده‌ایم! به‌طور معمول پهنای باند بر اساسِ تعداد حجم اطلاعاتی که می‌توانند در یک ثانیه منتقل شوند اندازه‌گیری می‌شود.

برای درکِ ساده‌تر مفهوم پهنای باند، می‌توانید آن را به‌صورت یک بزرگراه در نظر بگیرید. خودروها در این بزرگراه با سرعت ثابت در حال تردد هستند. واضح است که هر چه تعداد خطوط این بزرگراه بیشتر باشد، به‌ همان اندازه تعداد بیشتری از خودروها می‌توانند در آن حرکت داشته باشند. به‌عنوان نمونه اگر بخواهیم 5 خودرو را در این بزرگراه حرکت دهیم، بدیهی است که انجام این کار اگر این بزرگراه فقط 1 خط داشته باشد، 5 برابر زمانی که 5 خط در آن قرار گرفته باشد  به‌طور خواهد انجامید.

حالا بیایید این موضوع را با یک مثالِ داده‌ای بیشتر توضیح دهیم. فرض کنید که هر 1 مگابیت در ثانیه معادل با 1 خط بزرگراهی است. بنابراین اگر قصد داشته باشید تا یک تصویر با حجم 5 مگابایت را با استفاده از یک جاده‌ی یک خطه دانلود کنید، به زمانی در حدود 45 ثانیه نیاز خواهید داشت. اما دانلود همین تصویر در یک بزرگراه 5 باندی، تنها 8 ثانیه از شما زمان خواهد گرفت. تصویر زیر بیانگر همین موضوع است.

تفاوت بین سرعت و پهنای باند

تعریف اولیه پهنای باند را به‌خاطر می‌آورید؟ همان‌طورکه گفتیم، به بیشترین میزان دیتایی که قابلیت انتقال در شبکه در زمانی مشخص را دارد، پهنای باند گفته می‌شود. همین‌حالا یک قانون را برای خود وضع کنیم: از حالا به‌بعد، این زمان مشخص را ۱ ثانیه در نظر می‌گیریم؛ بنابراین، اگر بتوانیم در ۱ ثانیه، ۵ داده را از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل کنیم، پهنای باندمان ۵ خواهد بود. بر همین اساس، اگر بتوانیم در مدت ۱ ثانیه، ۱۰ واحد از دیتاها را جابه‌جا کنیم، پهنای باندی برابر با ۱۰ داریم.

حالا مثال بزرگراه را دوباره به‌یاد بیاورید. سرعت ارتباطی به پهنای باند ندارد. به‌عنوان مثال، اگر ۲ ثانیه طول بکشد تا در هر‌یک از خطوط ۱ مگابیت را از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل کنیم، حتی اگر همان ۵ خط را هم در‌اختیار داشته باشیم، مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشد تا کل بسته جابه‌جا شود. بنابراین، این درست است که پهنای باند شما ثابت مانده؛ اما سرعت انتقال داده کُند شده است و این دقیقاً همان تفاوتی است که بین پهنای باند و سرعت داریم.

حالا اگر سرعت هر خودرو زیاد باشد؛ اما فقط یک لاین در‌اختیار داشته باشید، چه اتفاقی می‌افتد؟ احتمالاً با تجمع پشت‌سر‌هم خودروها مواجه خواهید شد؛ چون پهنای باند به‌اندازه موردنیاز برای سرعت حداکثر پیش‌بینی نشده است.

تفاوت بین ترافیک و پهنای باند

یکی دیگر از نکات مهمی که باید بدانید، تفاوت موجود بین پهنای باند و ترافیک است. برای توضیح این تفاوت، فرض کنید که می‌خواهید بسته‌ای اینترنتی را از یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنت تهیه کنید و در‌نهایت تصمیم می‌گیرید که مثلاً بسته اینترنت یک‌ماهه ۲۰گیگابایتی را بخرید. دوباره خریدتان را مرور کنید: «‌بسته اینترنت یک‌ماهه ۲۰گیگابایتی». دو مفهوم در خریدتان وجود دارد که عبارت‌اند از:

• مدت‌زمان مجاز استفاده از بسته: این مدت‌زمان در خرید شما ۱ ماه است. به‌عبارت‌دیگر، می‌توانید به‌مدت ۱ ماه از بسته خریده‌شده استفاده کنید.
• ترافیک مجاز: ترافیکی که به استفاده از آن مجاز هستید، ۲۰ گیگابایت است. بنابراین، شما حداکثر می‌توانید ۲۰ گیگابایت اطلاعات را در مدت‌زمان اعتبار بسته‌تان جابجا کنید.

با اینکه گاهی اوقات شاهد این موضوع هستیم که ترافیک و پهنای باند به‌جای یکدیگر استفاده می‌شوند، بین آن‌ها تفاوتی ماهوی وجود دارد.

پهنای باند هاست چیست؟

اگر قصد داشته باشید وب‌سایت راه‌اندازی کنید، احتمالاً با مشکل انتخاب هاست نیز مواجه شده‌اید. یکی از عوامل مهم در انتخاب هاست، پهنای باند آن است. قبل از اینکه به‌‌سراغ مبحث اصلی برویم، بهتر است اطلاعات بیشتری درباره هاست و سرور به‌دست آوریم. شما برای اینکه فایل‌های مربوط به وب‌سایتتان را به کاربران نشان دهید، آن‌ها را کجا نگه‌داری می‌کنید؟ قاعدتاً این فایل‌ها باید روی کامپیوتری نگه‌داری شوند که اولاً همیشه روشن باشد و ثانیاً همواره به شبکه اینترنت دسترسی داشته باشد. این کامپیوتر همان سروری است که احتمالاً نام آن را نیز تاکنون شنیده‌اید.

سرورها به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم‌بندی می‎شوند که به هر‌یک از آن‌ها «هاست» گفته می‌شود؛ بنابراین، برای اینکه وب‌سایت راه‌اندازی کنید، علاوه‌بر اینکه به دامین نیاز دارید، باید هاست نیز بخرید تا بتوانید فایل‌های خود را روی آن بارگذاری کنید. همان‌طور‌که گفتیم، هاست وب‌سایت فاکتورهای مختلفی دارد و یکی از مهم‌ترین آن‌ها، پهنای باند آن است.

پهنای باند هاست در‌واقع فاکتوری است که نشان می‌دهد چه میزان از اطلاعات در هاستتان استفاده شده است. به‌عنوان مثال، فرض کنید در یک ماه اخیر ۱۰ کاربر به وب‌سایت شما مراجعه کرده‌اند و هر‌یک از آنان نیز در‌مجموع ۵۰۰ مگابایت اطلاعات را در وب‌سایتتان دانلود و آپلود کرده‌اند. در این‌ صورت، میزان کل پهنای باند استفاده‌شده در وب‌سایت شما در آن ماه، ۵,۰۰۰ مگابایت یا ۵ گیگابایت خواهد بود. پهنای باند هاستینگ معمولاً با واحد گیگابایت سنجیده می‌شود.

با‌این‌حال، ممکن است برخی از شرکت‌ها به شما هاست با پهنای باند نامحدود ارائه کنند. درصورتی‌که کاربران زیادی به وب‌سایت شما مراجعه می‌کنند و به میزان ترافیک زیادی نیاز دارید، استفاده از این خدمات برایتان کاربردی خواهد بود.

پهنای باند زیاد به شما امکان خواهد داد تا در زمان پیک مراجعه کاربران، بتوانید محتوا را با سرعت بیشتری به بازدید‌کنندگان وب‌سایت خود ارائه دهید. همچنین، فیچرهای پویاتری روی وب‌سایتتان می‌توانید قرار دهید. دقت کنید که این امر می‌تواند در افزایش بازدیدکنندگان و رضایت آنان و درنتیجه افزایش فروش شما تأثیر مستقیم بگذارد.

در خرید هاست باید به نکات دیگری مانند محل قرارگیری، میزان فضا، ترافیک در‌اختیارتان و نوع CPU و RAM توجه کنید. در جدول زیر، جزئیات هاست‌هایی را مشاهده می‌کنید که می‌توانید از وب‌سایت پارس پک تهیه کنید.

نام سرویس / مشخصات	هاست پایه	هاست کم مصرف ۱	هاست کم مصرف ۲	هاست پرمصرف ۱	هاست پرمصرف ۲
میزان فضای هاست	۵۰۰ مگابایت	۱,۰۰۰ مگابایت	۲,۰۰۰ مگابایت	۵,۰۰۰ مگابایت	۱۰,۰۰۰ مگابایت
ترافیک ماهانه	۱۰ گیگابایت	۵۰ گیگابایت	۲۰۰ گیگابایت	۵۰۰ گیگابایت	۱,۰۰۰ گیگابایت
نوع CPU	پردازشگر تک‌هسته‌ای	پردازشگر تک‌هسته‌ای	پردازشگر دوهسته‌ای	پردازشگر دوهسته‌ای	پردازشگر چهارهسته‌ای
میزان RAM	۵۱۲ مگابایت	۱,۰۲۴ مگابایت	۲,۰۰۰ مگابایت	۲,۰۰۰ مگابایت	۴,۰۰۰ مگابایت

انواع مختلف پهنای باند و تفاوت بین آن‌ها

نکته دیگری که باید مدنظر قرار داد، تفاوت بین پهنای باند اشتراکی و اختصاصی است. در‌ادامه، درباره این دو نوع مهم از هاست بیشتر صحبت خواهیم کرد.

۱. پهنای باند اشتراکی (Shared Bandwidth)

درصورتی‌که از هاست با پهنای باند اشتراکی استفاده کنید، کل پهنای باند هاست بین تعداد معینی کاربر به‌اشتراک گذاشته خواهد شد. بنابراین، اگر به پهنای باند کمتری نیاز دارید، استفاده از این گزینه مناسب شما خواهد بود. ناگفته نماند هزینه هم یکی از مسائل مهمی است که باید به آن توجه کنید. واضح است هزینه‌ای که برای هاست با پهنای باند اشتراکی خواهید پرداخت، کمتر از پهنای باند اختصاصی آن است.

۲. پهنای باند اختصاصی (Dedicated Bandwidth)

اگر تعداد کاربران وب‌سایت شما زیاد باشد و مثلاً اگر همه آنان بخواهند هم‌زمان فایلی را از هاست دانلود کنند، پهنای باند اشتراکی باعث خواهد شد که سرعت وب‌سایت کاهش یابد. بنابراین در این مواقع، بهتر است از هاستی با پهنای باند اختصاصی استفاده کنید. در این نوع هاست، تمامی پهنای باند به وب‌سایت شما اختصاص خواهد یافت و بین کاربران دیگر به‌اشتراک گذاشته نمی‌شود.

درنهایت، باید به این نکته توجه کنید که این شما هستید که تصمیم می‌گیرید کدام هاست با کدام مشخصات و نوع پهنای باند مناسبتان است. برای توضیح بیشتر، در‌ادامه به برخی از نکات مهمی اشاره خواهیم کرد که در این انتخاب باید مدنظر قرار دهید.

چطور تشخیص دهیم که چه پهنای باندی برایمان مناسب است؟

در بخش قبلی، درباره انواع پهنای باند صحبت کردیم؛ اما اگر قصد داشته باشید هاست بخرید، احتمالاً درباره انتخاب پهنای باند مناسب هم دچار تردید خواهید شد. برخی از نکات مهمی که در تصمیم‌گیری به شما کمک می‌کند، ازاین‌قرارند:

۱. چه تعداد کاربر از وب‌سایت شما استفاده می‌کند؟

یکی از نکات مهم این است که بدانید چه تعدادی از کاربران هم‌زمان به وب‌سایتتان مراجعه می‌کنند. اگر تعداد کاربران زیادی داشته باشید و همه‌ یا حداقل بخش زیادی از آنان نیز هم‌زمان به آن مراجعه و از آن استفاده می‌کنند، احتمالاً باید پهنای باند اختصاصی را انتخاب کنید.

۲. کاربران از وب‌سایت شما چه استفاده‌ای می‌کنند؟

اینکه کاربران از وب‌سایت شما چه استفاده‌ای می‌کنند، در انتخاب پهنای باند کاملاً مؤثر است. به‌عنوان مثال، ممکن است کاربران وب‌سایت شما فقط ایمیل ارسال و دریافت می‌کنند یا فقط محتواهای شما را می‌خوانند و مشاهده می‌کنند. در این صورت، احتمالاً به پهنای باند آن‌چنانی نیاز نخواهید داشت. بااین‌حال، اگر بیشتر کاربران برای ارسال یا دریافت فایل مثل ویدئو یا موسیقی یا سورس‌های نرم‌افزاری از وب‌سایتتان استفاده می‌کنند، به پهنای باند زیاد و احتمالاً اختصاصی نیاز خواهید داشت.

اگرهم از وب‌سایت شما برای دانلود فایل‌های حجیم استفاده می‌شود، پیشنهاد ما استفاده از هاست دانلود است. این هاست که جدا از هاست وب‌سایت است، با پهنای باند و سرعت بیشتری تهیه شده و این امکان را به شما خواهد داد که حتی اگر پهنای باند هاست دانلودتان تمام شود، خود وب‌سایت از دسترس خارج نشود.

۳. هزینه

یکی دیگر از نکات مهم‌ بودجه‌ای است که برای خرید هاست در نظر می‌گیرید. همان‌طور‌که گفتیم، انتخاب هاست با پهنای باند اختصاصی پر‌هزینه‌تر از حالت اشتراکی آن است؛ بنابراین، براساس بودجه‌تان باید انتخاب کنید که از کدام حالت می‌خواهید استفاده کنید.

واحد اندازه‌گیری پهنای باند چیست؟

یکی از سؤالات پرتکرار این است که واحد اندازه‌گیری پهنای باند چیست. با توضیحاتی که تا این‌جا داده‌ایم، احتمالاً به این نتیجه رسیده‌اید که پهنای باند در‌واقع همان حجمی از اطلاعات است که در هاست شما آپلود یا دانلود می‌شود؛ بنابراین، واحد اندازه‌گیری آن هم عمدتاً گیگابایت است.

توجه کنید که اگر پهنای باند هاست وب‌سایت شما به‌اتمام برسد، برای دسترسی به وب‌سایت با خطا مواجه خواهید شد. به‌عبارت‌دیگر، هاست اجازه آپلود یا دانلود هیچ دیتایی را نمی‌دهد و بدین‌ترتیب، عملکرد وب‌سایت با اختلال مواجه خواهد شد. در این مواقع، پیغام خطایی برحسب اینکه از چه کنترل‌پنلی استفاده می‌کنید، به شما نشان داده خواهد شد.

بنابراین اولاً باید بدانید که هرماه چه میزان ترافیک روی وب‌سایت خود دارید و ثانیاً بتوانید میزان ترافیک مصرف‌شده را در هرلحظه به‌دست آورید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا هیچ‌گاه با مشکل تمام‌شدن پهنای باند هاست مواجه نشوید و خرید مقرون‌به‌صرفه‌ای نیز بتوانید انجام دهید.

در‌ادامه مقاله، به شما یاد خواهیم داد که چگونه پهنای باند مصرف‌شده در هاست خود را اندازه بگیرید.

چطور پهنای باند را اندازه‌گیری کنیم؟

خوشبختانه در کنترل‌پنل‌های معروف مانند سی پنل و دایرکت ادمین، امکان مشاهده و سنجش پهنای باند وجود دارد. به‌عنوان مثال، برای سنجش میزان پهنای باند در سی پنل، ابتدا باید وارد پنل مدیریت هاست شوید و سپس از ساید بار این صفحه، گزینه Bandwidth را مشاهده کنید. این گزینه در شکل زیر نیز نشان داده شده است:

البته نگران نباشید! حتی اگر پهنای باند هاست شما به‌اتمام رسیده باشد، اطلاعات آن‌ها محفوظ است و با شرکت ارائه‌دهنده خدمات هاستینگ خود می‌توانید تماس بگیرید و پهنای باند اضافی تهیه کنید.

به‌جز ابزارهایی که در کنترل‌پنل‌ها برای سنجش میزان پهنای باند در‌دسترستان قرار دارد، از برخی روابط تجربی نیز برای محاسبه تقریبی پهنای باند موردنیاز خود می‌توانید استفاده کنید. به‌عنوان نمونه، می‌توانید از رابطه تجربی زیر برای این منظور استفاده کنید:

پهنای باند = (تعداد بازدیدهای روزانه از صفحات وب‌سایت × میانگین حجم هر صفحه) + (تعداد دانلودهای روزانه از وب‌سایت × میانگین حجم فایل‌های دانلودی) × ۳۰

نکته مهم دیگر اینکه تعداد بازدیدهای روزانه از وب‌سایت را با استفاده از ابزار گوگل آنالیتیکس و میزان حجم هر صفحه را با استفاده از GTMetrix می‌توانید به‌دست آورید.

جمع‌بندی

در دنیای اینترنت، واژه‌ها و اصطلاح‌های زیادی وجود دارند که باید معانی آن‌ها را بدانید. یکی از این اصطلاحات پهنای باند (Bandwidth) است. در این مقاله، مفهوم پهنای باند را به‌اختصار بررسی کردیم تا کاملاً متوجه شوید که پهنای باند چیست. همچنین، تفاوت سرعت و ترافیک با پهنای باند را به‌تفصیل توضیح دادیم و به نکات مهمی اشاره کردیم تا تشخیص دهید که چه پهنای باندی برای هاست شما مناسب است. توجه به اصول و مفاهیمی که در این مقاله عنوان شده است، می‌تواند تضمین کند که وب‌سایتتان ازنظر هاست و پهنای باند هرگز به مشکل برنخواهد خورد و هزینه بیشتری از آنچه نیاز دارید، نخواهید پرداخت.

سؤالات متداول

۱. پهنای باند همان سرعت است؟

اگرچه پهنای باند ازنظر تکنیکال با سرعت متفاوت است، روی سرعت تأثیر می‌گذارد.

۲. در انتخاب هاست، چه عواملی را باید مدنظر قرار دهیم؟

در انتخاب هاست باید به عوامل مختلفی مانند میزان فضای هارد دیسک و نوع آن، محل قرارگیری هاست، پهنای باند آن و RAM و CPU توجه کنید.

۳. چه عواملی در انتخاب پهنای باند هاست مؤثرند؟

تعداد کاربران و نوع استفاده‌ آنان از وب‌سایت و بودجه‌ درنظرگرفته‌شده برای انتخاب هاست از‌جمله عوامل تأثیرگذار در انتخاب پهنای باند هاست به‌‌شمار می‌آیند.

۴. آیا می‌توان پهنای باند استفاده‌شده هاست را اندازه‌گیری کرد؟

بله، تمامی کنترل‌‌پنل‌های معروف مانند سی پنل و دایرکت ادمین گزینه‌هایی برای سنجش میزان پهنای باند مصرف‌شده هاست دارند. برای دسترسی به این گزینه‌ها، باید به پنل مدیریتی هاست خود مراجعه کنید و به‌دنبال گزینه Bandwidth باشید.

۵. تفاوت بین سرور و هاست چیست؟

سرورها کامپیوترهایی همیشه‌روشن هستند که در تمام طول شبانه‌روز به اینترنت دسترسی دارند. حالا اگر همین سرورها را به قسمت‌ها کوچک‌تری تقسیم کنیم، هر‌یک از این قسمت‌های کوچک‌تر «هاست» نام‌ دارند.

۶. آیا هاست با پهنای باند نامحدود واقعیت دارد؟

حقیقت این است که در دنیای واقعی، هیچ فاکتور فیزیکال نامحدودی وجود ندارد. معنی پهنای باند نامحدود این است که به‌عنوان مثال شبانه‌روزی و تمام‌وقت از هاست خود با حداکثر سرعت استفاده کنید و در پایان ماه ۱,۰۰۰ گیگابایت دیتا در هاست تبادل شود و میزان پهنای باند هاست برابر با ۲,۰۰۰ گیگابایت باشد. بنابراین، اطمینان دارید که پهنای باند هاست شما حتی درصورت استفاده تمام‌وقت و با حداکثر ظرفیت، به‌اتمام نخواهد رسید.