VNC چیست و چطور کار می‌کند؟

VNC چیست و چه کاربردی دارد؟ اگر با دنیای اینترنت و کامپیوتر، به‌ویژه سرورها، در ارتباط‌اید، حتماً پاسخ این پرسش‌ها را می‌دانید. VNC اجازه مدیریت و دسترسی به سیستم‌ها و سرورهای از راه دور مانند سرور ابری و مجازی و… را می‌دهد و با استفاده از آن می‌توانید کارهای بسیار زیادی انجام دهید.

همچنین، این سیستم ویژگی‌ها و قابلیت‌های فراوانی دارد که دانستن آن‌ها بارهای بسیار زیادی را از دوش شما بر‌می‌دارد. امنیت وی‌ان‌سی یکی از عوامل مهم استفاده از آن به‌حساب می‌آید. در این مطلب، سیستم VNC را به‌طورکامل معرفی می‌کنیم؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.

سیستم VNC چیست؟

VNC مخفف Virtual Network Computing یکی از انواع سیستم‌های اشتراک‌گذاری دسکتاپ از راه دور است که با استفاده از آن، می‌توانید کامپیوترهایی را مدیریت کنید که در مکان‌های دیگر قرار دارند. به‌عبارت‌دیگر، کنترل کل صفحه‌کلید، ماوس، دسکتاپ و‌… در‌اختیارتان قرار می‌گیرد و گویی در‌مقابل آن سیستم نشسته‌اید.

در اواخر دهه ۱۹۹۰ در کمبریج، بنیان‌گذاران RealVNC سیستم وی‌ان‌سی را ایجاد کردند که در سال ۲۰۰۲ و هنگام تأسیس این شرکت، رسمی شد. VNC به‌صورت کلاینت‌ یا سرور کار می‌کند. این یعنی سیستمی مخصوص سرور روی سرورتان و سیستمی دیگر نیز روی کلاینت شما برای مدیریت آن سرور نصب می‌شود. کلاینت می‌تواند شامل کامپیوتر یا تبلت یا حتی موبایل باشد. هنگامی‌که اتصال برقرار می‌شود، سرور یک کپی از صفحه‌نمایش سرور را به کلاینت ارسال می‌کند و عملیات‌های کلاینت را روی سیستم سرور انجام می‌دهد.

وی‌ان‌سی چه کاری انجام می‌دهد؟

• به شما امکان می‌دهد که کامپیوتر دیگری معروف به سرور را از راه دور کنترل کنید.
• دسکتاپ کامپیوتر در مکانی دیگر را روی صفحه‌نمایش شما نمایش می‌دهد.
• عملکرد ماوس و صفحه‌کلید شما را به کامپیوتر دیگر از راه دور منتقل می‌کند.
• از برنامه‌ای برای نصب روی سرور و برنامه‌ای برای نصب روی کلاینت برای مشاهده سرور استفاده می‌کند.
• روی طیف گسترده‌ای از سیستم‌عامل‌ها اجرا می‌شود.
• اساس بسیاری از برنامه‌های دسکتاپ از راه دور است؛ اگرچه همه برنامه‌های دسکتاپ از راه دور از وی‌ان‌سی استفاده نمی‌کنند.

VNC چگونه کار می‌کند؟

1. در ابتدا کاربری با پورت پیش‌فرض ۵۹۰۰ به یکی از پورت‌های روی سرور و مرورگری نیز با استفاده از پورت پیش‌فرض ۵۸۰۰ می‌تواند به سرور متصل شود.
2. سرور به پورت‌های شما گوش و دسترسی‌های لازم را به آن می‌دهد.
3. سرور صفحه‌نمایش خود را با استفاده از پروتکل RFB به کلاینت ارسال می‌کند.
4. هنگامی‌که یک کلاینت و یک سرور برای اولین‌بار اتصالی را برقرار می‌کنند، سرور با استفاده از سیستمی مشتری را احراز هویت می‌کند. این کار اغلب با دریافت رمز‌عبور انجام می‌شود.
5. سرور و کلاینت برای توافق بر سر اندازه دسکتاپ و فرمت پیکسل و تکنیک‌های رمزگذاری استفاده‌شده ارتباط برقرار می‌کنند.
6. درنهایت، مشتری درخواست می‌کند که تمام صفحه به‌روز شود و جلسه شروع می‌شود. هر‌یک از طرفین می‌توانند در هرلحظه اتصال را بدون هیچ عواقبی قطع کنند.

ویژگی‌های VNC

وی‌ان‌سی نیز همانند سایر نرم‌افزارها ویژگی‌ها و مزیت‌های خاص خود را دارد که این سیستم را از سایر نرم‌افزارهای مشابه متمایز می‌کند.

1. وی‌ان‌سی از پروتکلی سبک استفاده می‌کند

VNC از پروتکلی قوی، اما ساده به نام پروتکل RFB مخفف Remote Framebuffer استفاده می‌کند. RFB پروتکلی است که فرمت داده‌هایی را کنترل می‌کند که بین کلاینت و سرور در سیستم VNC منتقل می‌شود. این پروتکل دقیقاً همان سیستمی است که به کلاینت اجازه می‌دهد تا به سیستمی دیگر دسترسی پیدا کند. از‌آن‌جاکه وی‌ان‌سی از منابع زیادی مانند CPU و حافظه استفاده نمی‌کند، می‌توان آن را روی سخت‌افزارهای ضعیف نیز اجرا کرد.

2. وی‌ان‌سی عملاً مستقل از پلتفرم است

تنها کاری که وی‌ان‌سی انجام می‌دهد، انتقال دستورهای ماوس و صفحه‌کلید از مشتری به سرور و انتقال دادهای تصویر از سرور به مشتری است. به‌عبارت‌دیگر، نوشتن نرم‌افزار برای انجام این عملیات عملاً آسان است و این سیستم را برای انواع سیستم‌عامل‌های موجود می‌توانید طراحی کنید. به‌همین‌دلیل، VNC تقریباً روی تمامی پلتفرم‌های محبوب مانند Android و iOS و دستگاه‌های کوچک مانند Raspberry Pi اجرا می‌شود.

3. صفحه‌نمایش VNC را برای چندین نفر می‌توان هم‌زمان به‌اشتراک گذاشت

VNC را می‌توانید طوری تنظیم کنید که وقتی کاربر به سرور متصل می‌شود، بتواند کلاینت دیگری را اضافه کند تا به سرور دسترسی داشته باشد. به‌بیان بهتر، چندین سیستم هم‌زمان می‌توانند به یک سرور دسترسی داشته باشند. این ویژگی برای آموزش بسیار مفید است و به‌عنوان ابزاری بسیار مهم در بخش پشتیبانی‌های سرورها استفاده می‌شود. استفاده از این قابلیت بدین‌صورت است که وی‌ان‌سی به پشتیبان و کاربر متصل می‌شود و کاربران می‌توانند کارهای پشتیبان را مشاهده کنند.

4. چندین نسخه از صفحه را می‌توان هم‌زمان دراختیار داشت

VNC به‌طورپیش‌فرض به یک پورت واحد گوش می‌دهد و کل صفحه را با هر کلاینتی که به آن پورت متصل باشد، پس از احراز هویت به‌اشتراک می‌گذارد. شما می‌توانید وی‌ان‌سی را برای گوش‌دادن به چندین پورت متفاوت تنظیم کنید و هر قسمت از سرور را برای پورت خاصی در نظر بگیرید. این ویژگی برای مدیریت سرور بسیار مناسب است؛ به‌صورتی‌که هر قسمت از اجزای سرور را برای نمایش روی یک صفحه‌نمایش می‌توانید پیکربندی کنید و هم‌زمان به قسمت‌های مختلف یک سرور دسترسی داشته باشید.

5. از VNC روی پلتفرم‌های مختلف می‌توان استفاده کرد

اگر روزانه با ویندوز، macOS، لینوکس، اندروید، iOS و سایر سیستم‌عامل‌ها سروکار دارید، VNC بهترین گزینه برایتان است. از وی‌ان‌سی می‌توانید روی انواع پلتفرم‌ها استفاده کنید. استفاده از وی‌ان‌سی روی سیستم‌های دسکتاپ بسیار بهتر و سریع‌تر است؛ اما پلتفرم‌های دیگر نیز خواسته‌هایتان را برآورده می‌کنند.

مزایای VNC

• محصول بسیار کاملی است که از دهه ۱۹۹۰ در حال توسعه بوده است.
• روی پروتکلی بسیار قوی، اما ساده به نام پروتکل Remote Framebuffer بنا شده است.
• اساساً مستقل از پلتفرم است.
• تقریباً روی تمامی سیستم‌عامل‌ها اجرا می‌شود.
• از چند کاربر هم‌زمان پشتیبانی می‌کند.
• از پورت‌های متفاوت پشتیبانی می‌کند.

معایب VNC

• با‌توجه‌به روش قدیمی‌ای که وی‌ان‌سی با آن کار می‌کند، از پهنای باند زیادی برای انتقال تصاویر دسکتاپ به مشتری استفاده می‌شود. البته قابلیت تنظیم رنگ و اندازه صفحه وجود دارد که می‌تواند مصرف پهنای باند را کاهش دهد.
• VNC از روش رمزگذاری خام، ابتدایی‌ترین شکل رمزگذاری، استفاده می‌کند.

امنیت VNC

با‌توجه‌به تنوع بسیار زیاد سرورهای وی‌ان‌سی و کاربران، سطح امنیت نیز متفاوت است.

• پروتکل پایه RFB رمزهای عبور را رمزگذاری (Encrypt) می‌کند؛ اما به‌دلیل ضعف در فرایند، هکرها رمزهای عبور را می‌توانند به‌راحتی شناسایی کنند. بسیاری از سیستم‌های مدرن VNC سیستم‌های رمزگذاری زیادی را برای حل این مشکل اضافه می‌کنند؛ اما برخی نیز انجام نمی‌دهند.

اگر به استفاده از وی‌ان‌سی نیاز دارید که سیستم رمزگذاری قوی ندارد، VNC را ازطریق SSH یا VPN می‌توانید تونل کنید. هر دو گزینه کل تونل را رمزگذاری می‌کنند تا رمزگذاری مشتری VNC اهمیت کمتری پیدا کند.

کاربردهای VNC

همان‌طورکه می‌دانید، وی‌ان‌سی اجازه دسترسی به سیستم‌های دیگر کاربران را می‌دهد. بخش‌ها و ارگان‌های بسیار زیادی از این سیستم کاربردی بهره می‌برند. با‌توجه‌به قابلیت‌های VNC، هر ارگان می‌توان استفاده‌های متفاوتی از آن کند.

1. پشتیبانی‌های نرم‌افزاری

سیستم‌های پشتیبانی از وی‌ان‌سی می‌توانند برای اتصال از راه دور به‌منظور رفع مشکلات کاربرانشان استفاده کنند. متداول‌ترین کاربرد VNC ایجاد تغییرات سریع در کامپیوتر ازطریق رابط کاربری سریع و راحت است. همچنین، شرکت‌ها این سیستم را برای عیب‌یابی کارمندان خود به‌کار می‌گیرند. تکنسین پشتیبانی به‌صورت آنلاین و در سریع‌ترین زمان ممکن، می‌تواند مشکل شما را حل کند.

2. تیم‌های توسعه وب

تیم‌های توسعه وب از وی‌ان‌سی می‌توانند برای دسترسی از راه دور به سرورهای ابری و سرورهای مجازی استفاده کنند. هنگامی‌که کسب‌و‌کاتان وب‌سایت یا اپلیکیشنی دارد که سرورها از آن میزبانی می‌کنند، قطعاً به VNC نیاز خواهید داشت. گاهی اوقات به‌روز‌رسانی و مدیریت سرورها می‌تواند دشوار باشد؛ زیرا فایل‌ها همه در سرورهای دوردست ذخیره می‌شوند. زمانی‌که می‌خواهید هر تغییری روی سرور ایجاد کنید، استفاده از وی‌ان‌سی می‌تواند راه‌حل هوشمندانه‌ای باشد.

3. مدیران مرکز تماس

استفاده از VNC می‌تواند راهی سریع برای نمایش داده‌ها در چندین صفحه برای کل تیم باشد. سیستم مدیریت باید تمامی داده‌های مهم مانند حجم تماس و طول صف و زمان انتظار را به کاربران نشان دهد. با استفاده از وی‌ان‌سی صفحه‌نمایش‌های سراسر دفتر به این کامپیوتر متصل می‌شوند و همه را از وضعیت فعلی مرکز تماس مطلع می‌کنند.

4. کارمندان دورکار

ویژگی‌های VNC می‌تواند به‌راحتی نیاز کارمندان دور‌کار را برای دسترسی به سیستم‌های درون شرکت برطرف کند. از‌آن‌جا‌که وی‌ان‌سی روی بسیاری از پلتفرم‌ها اجرا می‌شود، برای افرادی مفید است که در محیط چند‌پلتفرمی کار می‌کنند. به‌عنوان مثال، می‌توانید جلو کامپیوتر macOS خود بنشینید؛ اما از وی‌ان‌سی برای کنترل کامپیوتر ویندوز خود استفاده کنید. بدین‌ترتیب، آن‌ها می‌توانند برنامه‌های ویندوزی‌ای را اجرا کنند که برای macOS دردسترس نیستند.

مقایسه VNC و RDP

سیستم RDP مخفف Remote Desktop Protocol سیستم مدیریت دسکتاپ از راه دور است که شرکت مایکروسافت آن را توسعه داده و روی ویندوزها عموماً نصب است. RDP که رقیبی برای VNC نیز محسوب می‌شود، شباهت‌ها و تفاوت‌های خاصی با وی‌ان‌سی دارد که در‌ادامه، به آن‌ها اشاره کرده‌ایم.

1. شباهت بین VNC و RDP

• این پروتکل‌ها هر دو دسترسی از راه دور به دسکتاپ‌ها را برای عیب‌یابی سریع و آسان و کارهای مشابه فراهم می‌کنند.
• هر دو به نرم‌افزار سمت سرور و کلاینت برای پشتیبانی از ارتباطات نیاز دارند.
• هر دو می‌توانند چندین کاربر را هم‌زمان به یک سرور متصل کنند.
• هر دو برای مدیریت کاربران، به‌خصوص سطح دسترسی کاربران، بخش خاصی دارند.

2. تفاوت بین VNC و RDP

هر دو VNC و RDP دستگاه‌ها را ازطریق یک شبکه و سرور یا کلاینت به کلاینت متصل می‌کنند. درکنار عملکرد یکسان و شباهت‌های زیاد، این دو سرویس تفاوت‌های بسیاری دارند که هرکدام را متمایز می‌سازد. برخی از تفاوت‌های یادشده ازاین‌قرارند:

• RDP در چند پلتفرم محدود کار می‌کند؛ در‌حالی‌که VNC در چندین پلتفرم کار می‌کند.
• RDP می‌تواند سریع‌تر از VNC باشد.
• سطوح امنیتی ممکن است بین این دو پروتکل بسیار متفاوت باشد.
• وی‌ان‌سی مستقیماً به کامپیوتر متصل می‌شود؛ اما RDP به سروری مشترک متصل می‌شود.
• اگر به اشتراک‌گذاری دسکتاپ برای تعداد وسیعی از سیستم‌ها نیاز دارید، RDP سیستم مناسب نیست.

جمع‌بندی

Virtual Network Computing سیستم مدیریت سرور یا کلاینت از راه دور و با امکانات فراوانی است که از پروتکل RFB استفاده می‌کند. این پروتکل بسیار سبک و همه‌جانبه است و با‌توجه‌به ماهیت ساده‌اش، اجرای وی‌ان‌سی روی هر پلتفرمی امکان‌پذیر شده است. وی‌ان‌سی که تقریباً روی تمامی پلتفرم‌های موبایلی و دسکتاپی در‌دسترس است، ویژگی‌های بسیار زیادی دارد. در این مطلب از سری آموزش سرور، اشاره کریدم که با استفاده از VNC، می‌توانید از راه دور به سرورتان دسترسی داشته باشید و با کنترل‌کردن ماوس و کیبورد، تمامی داده‌های مورد‌نیاز خود را پیاده‌سازی کنید.

سؤالات متداول

۱. VNC چیست؟

VNC مخفف Virtual Network Computing یکی از سیستم‌های مدیریت و اشتراک‌گذاری دسکتاپ از راه دور است که با استفاده از آن، صفحه‌کلید و موس نیز در‌اختیارتان قرار می‌گیرد.

۲. RFB چیست؟

پروتکل RBF مخفف Remote Framebuffer است. این پروتکل عملیات انتقال داده و تصویر از کلاینت به سرور و برعکس را در VNC انجام می‌دهد.

۳. RDP چیست؟

RDP مخفف Remote Desktop Protocol سیستم مدیریت و اشتراک‌گذاری صفحه‌نمایش همانند VNC به‌شمار می‌رود که مایکروسافت آن را توسعه داده است.

۴. جایگزین‌های VNC کدام‌اند؟

• Remote Desktop Protocol
• AnyDesk
• TeamViewer

۵. چگونه VNC را راه‌اندازی کنیم؟

راه‌اندازی VNC ازطریق دو بخش کلاینت و سرور انجام می‌شود. نسخه سرور را روی کامپیوتر‌ی نصب کنید که می‌خواهید از راه دور به آن متصل شوید. نسخه کلاینت یا نمایشگر را نیز روی دستگاه(هایی) نصب کنید که می‌خواهید از آن متصل شوید.

۶. پورت‌های VNC کدام‌اند؟

VNC به‌طورپیش‌فرض از پورت TCP 5900+N استفاده می‌کند. N عدد نمایشگر است (معمولاً 0 برای نمایشگر فیزیکی). برخی از تغییرات VNC نیز یک سرور HHTP پایه را فقط برای ارائه یک نمایشگر VNC به‌عنوان یک جاوا اپلت (Java applet) راه‌اندازی می‌کنند. البته این دسترسی را از‌طریق هر مرورگر وب دارای جاوا تسهیل می‌کند.