لینوکس چیست؟ + انواع توزیع‌ها، کاربرد و نحوه نصب Linux

لینوکس (Linux) یکی از سیستم‌عامل‌های معروفی است که از سال ۱۹۹۰ در‌دسترس قرار دارد. این سیستم‌عامل به‌عنوان فناوری پیشران برای دستگاه‌های اندرویدی، تلویزیون، دوربین‌ها و حتی لوازم هوشمند شناخته می‌شود. از سیستم‌عامل لینوکس در دستگاه‌های مختلف از گوشی‌های هوشمند تا خودروها، لوازم‌خانگی، اَبَرکامپیوترها، سرورهای سازمانی و… استفاده می‌شود. در سال‌های ابتدایی بعد از معرفی سیستم‌عامل ویندوز، لینوکس طراحی و برنامه‌ریزی شد؛ البته این سیستم‌عامل از ابتدا به همین شکل نبوده و با گذشت زمان پیشرفت کرده است. در این مطلب از آموزش سیستم عامل، قصد داریم به‌طورمفصل درباره سیستم‌عامل Linux سخن بگوییم و شما را با آن کاملاً آشنا کنیم؛ پس تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

تاریخچه سیستم‌عامل لینوکس

لینوس توروالدز (Linus Torvalds) سیستم‌عامل لینوکس را طراحی کرده است. وی ابتدا روی سیستم‌عامل UNIX (نرم‌افزار اختصاصی) کار می‌کرد و بر این باور بود که به تغییر و بهبود نیاز دارد. با‌این‌حال، وقتی طراحان یونیکس پیشنهادهایش را رد کردند، به فکر راه‌اندازی سیستم‌عاملی افتاد که پذیرای تغییرات پیشنهادی کاربران باشد. به‌همین‌دلیل، لینوس توروالدز در سال ۱۹۹۱ هسته‌ای به نام Linux طراحی کرد؛ اگرچه برای اجرا به برنامه‌هایی مانند مدیریت فایل و ویرایشگر اسناد و برنامه‌های صوتی‌و‌تصویری نیاز داشت.

با گذشت زمان، لینوس توروالدز با برنامه‌نویسان دیگر در مکان‌هایی مانند MIT همکاری و برنامه‌های کاربردی برای Linux طراحی کرد. بنابراین در همان سال، سیستم‌عامل لینوکس با برخی از برنامه‌ها رسماً راه‌اندازی شد. نسخه‎های ابتدایی سیستم‌عامل Linux به‌اندازه‌ای کاربرپسند نبودند که برنامه‌نویسان کامپیوتر از آن استفاده می‌کردند. توروالدز هرگز قصد نداشت محصول خود را تجاری‌سازی کند. این امر محبوبیت لینوکس را کاهش داد؛ زیرا سایر سیستم‎عامل‌های تجاری نظیر ویندوز معروف شدند. باوجوداین، جنبه متن‌باز‌بودن سیستم‌عامل Linux آن را قوی‌تر کرد.

لینوکس یکی از کاربرد‌ترین سیستم‌عامل‌ها است که می‌توانید با آن منابع سیستم و سرور خود را با امنیت فراوان مدیریت کنید. سیستم‌عامل لینوکس مانند انسان‌ها فرزندان زیادی دارد که هرکدام با ویژگی‌ها و قابلیت‌های گوناگون ارائه شده‌اند. مانند نیاز انسان به اکسیژن، لینوکس یک نیاز ضروری برای کسب‌‌وکارها است و برای همه‌‌ کاری به‌درد می‌خورد، کافیست یکی از توزیع‌های آن را انتخاب و استفاده کنید تا با قدرت جادویی این سیستم‌عامل آشنا شوید.

لینوکس چیست و چگونه از آن استفاده می‌شود؟

Linux سیستم‌عاملی متن‌باز شبیه یونیکس است که برای انواع دستگاه‌های مختلف مانند کامپیوترها و سرورها و تلفن‌های همراه طراحی شده است. این سیستم‌عامل تقریباً در هر پلتفرم کامپیوتری از‌جمله x86 و ARM و SPARC پشتیبانی می‌شود؛ از‌این‌رو، به یکی از سیستم‌عامل‌های پرکاربرد تبدیل شده است.

هر نسخه از سیستم‌عامل لینوکس برای مدیریت منابع سخت‌افزاری و راه‌اندازی و مدیریت برنامه‌ها، نوعی رابط کاربری را ارائه می‌دهد. تنوع و گسترش طیف وسیعی از توسعه‌دهنده‌ها و توزیع‌ها بدان‌معناست که یک نسخه Linux تقریباً برای هر کاری دردسترس قرار دارد و در اغلب حوزه‌های محاسباتی نفوذ کرده است. سیستم‌عامل Linux به روش‌های گوناگونی استفاده می‌شود که درادامه، به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

انواع روش‌های استفاده از لینوکس

• سیستم‌عامل سرور: Linux برای سرورهای وب، سرورهای پایگاه‌داده، سرورهای فایل، سرورهای ایمیل و هر نوع سرور مشترک دیگر استفاده می‌شود. ازآن‌جاکه لینوکس برای پشتیبانی برنامه‌های سنگین و چندرشته‌ای طراحی شده است، برای انواع برنامه‌های سرور می‌توان از آن استفاده کرد.
• سیستم‌عامل دسکتاپ: به‌عنوان محیطی متن‌باز در دسکتاپ، برای محاسبه بهره‌وری شخصی استفاده می‌شود.
• سیستم‌عامل سرور هدلس (Headless): برای استفاده در سیستم‌هایی که به رابط کاربری گرافیکی (GUI) یا ترمینال و صفحه‌کلید متصل و مستقیم نیاز ندارند.
• سیستم‌عامل دستگاه یا دستگاه جاسازی‌شده: برای استفاده در سیستم‌هایی که به عملکرد محاسباتی محدود احتیاج دارند. سیستم‌عامل Linux برای لوازم‌خانگی و سیستم‌های سرگرمی خودرو و لوازم سیستم فایل شبکه نیز به‌کار برده می‌شود.
• سیستم‌عامل شبکه: سیستم‌عامل لینوکس در روترها، سوئیچ، سرورهای سیستم نام دامنه، دستگاه‌های شبکه خانگی و‌… هم کاربرد دارد.
• سیستم‌عامل توسعه نرم‌افزار: برای راه‌اندازی نرم‌افزار سازمانی استفاده می‌شود. با اینکه اغلب ابزارهای راه‌اندازی و توسعه به ویندوز یا سیستم‌عامل‌های دیگر انتقال پیدا کرده‌اند، Linux هنوز‌هم برای برخی از ابزارهای پرکاربرد توسعه نرم‌افزار به‌کار برده می‌شود.
• سیستم‌عامل Cloud یا مبتنی‌بر فضای ابری: عمده‌ترین ارائه‌دهندگان خدمات رایانش ابری دسترسی به نمونه‌های رایانش ابری لینوکس در سرورهای ابری، دسکتاپ و… را ارائه می‌دهند.

بسته به نوع اپلیکیشن، می‌توان Linux را برای یکی از اهداف عمده زیر بهینه‌سازی کرد:

• عملکرد شبکه
• عملکرد محاسباتی
• استقرار روی پلتفرم‌های خاص سخت‌افزاری
• استقرار در سیستم‌هایی با میزان حافظه و ذخیره‌سازی یا منابع محاسباتی محدود

Unix چیست؟

یونیکس (Unix) سیستم‌عاملی چندکاربره است که امکان استفاده هم‌زمان بیش از یک نفر از منابع کامپیوتری را میسر می‌کند. ازآن‌جاکه یونیکس این امکان را فراهم می‌کند تا ازطریق یک ترمینال با یک کامپیوتر ارتباط مستقیم برقرار کنید، سیستم‌عاملی بسیار تعاملی است و دسترسی مستقیم به منابع را برای شما به‌ارمغان می‌آورد. همچنین، در یونیکس می‌توانید داده‌ها و برنامه‌ها را با کاربران دیگر به‌اشتراک بگذارید.

این سیستم‌عامل عمومی از سیستمی سخت‌افزاری شامل حافظه گسترده و پردازنده ۳۲بیتی و هارد دیسک‌های سریع و بزرگ بهره می‌برد. سیستم‌عامل یونیکس برای انواع مختلف ماشین‌ها و کامپیوترها، ازجمله کامپیوترهای شخصی کاربردی است؛ زیرا به زبان مستقل از ماشین (C یا C++) نوشته شده است. به‌همین‌دلیل، می‌توان Unix را برای پاسخ‌گویی به نیازهای خاص در انواع دستگاه‌ها تطبیق داد.

تفاوت Linux و Unix

سیستم‌عامل‌های لینوکس و یونیکس از بسیاری جهات با یکدیگر تفاوت‌هایی دارند. در جدول زیر، به عمده این تفاوت‌ها اشاره کرده‌ایم.

سیستم‌عامل Linux	سیستم‌عامل Unix
به هسته (Kernel) سیستم‌عامل GNU/Linux و به‌طور‌کلی، به خانواده توزیع‌های مشتق‌شده از آن اشاره می‌کند.	به سیستم‌عامل اصلی توسعه‌یافته با AT&T و به‌طور‌کلی، به خانواده سیستم‌عامل‌های مشتق‌شده اشاره می‌کند.
کد اصلی با لینوس (Linus) و GNU Foundation توسعه یافته است.	کد اصلی با AT&T توسعه یافته است.
نام تجاری لینوکس به لینوس توروالدز تعلق دارد و مؤسسه Linux Mark آن را مدیریت می‌کند.	نام تجاری یونیکس را Open Group تأیید کرده است.
دبیان (Debian) و فدورا (Fedora) مشتقاتی از GNU/Linux هستند.	IBM-AIX و HP-UX از مشتقات System-V یونیکس و FreeBSD و macOS از مشتقات Berkeley Unix هستند.
سیستم‌عاملی متن‌باز تحت مجوز عمومی کپی‌لفت (Copyleft General Public License)	زیرمجموعه برکلی یونیکس تا حدی متن‌باز و تحت لیسانس BSD است؛ اما System-V یونیکس ممکن است تحت لیسانس تجاری اختصاصی باشد.
تشکیل‌شده از انواع مختلف که با منابع متفاوت حفظ شده، با ادغام هسته	تشکیل‌شده از انواع مختلف که به‌واسطه شرکت‌های مختلف حفظ شده، هریک با هسته مجزا
پلتفرمی مقیاس‌پذیر محسوب می‌شود که متناسب با مجموعه گسترده‌ای از برنامه‌های مختلف طراحی شده است.	برای مخاطبان محدود در مجموعه مشخصی از پلتفرم‌ها و برنامه‌ها طراحی شده است.
به‌عنوان نرم‌افزار می‌توان آن را دانلود و نصب کرد.	معمولاً همراه سخت‌افزار مانند مک‌بوک می‌توان آن را دریافت کرد.
پشتیبانی رایگان عمومی و پشتیبانی پولی ازطریق برخی از سرویس‌های ارائه خدمات	پشتیبانی پولی که به توقف فروشنده منجر می‌شود.
رابط‌های پیشرفت‌پذیر	رابط‌های ثابت و بدون تغییر
نسخه‌های به‌روزرسانی مداوم و رفع سریع مشکلات	به‌روزرسانی محدود و زمان‌بربودن رفع اشکالات
پشتیبانی تمام فایل‌ها در سیستم‌های استفاده‌شده در سیستم‌‌عامل‌ها	پشتیبانی اکثر نسخه‌ها تنها از دو یا سه فایل سیستم
ابزارهای مدیریت سیستم گسترده با تمرکز محدود، مانند Suse YAST	معمولاً هر نسخه یک ابزار مدیریت سیستم دارد؛ مانند HP SAM
سیستم‌عامل ترجیحی که به‌دلایل اقتصادی مراکز داده و استقرار ابری دارد.	سیستم‌عامل ترجیحی که به‌دلیل دسترسی برنامه و سرورهای اینترنتی، برای نیازهای سرور با اهداف خاص طراحی شده است.
اغلب خطوط فرمان و ابزارهای گرافیکی مشابه سیستم‌عامل یونیکس	اغلب خطوط فرمان و ابزارهای گرافیکی مشابه سیستم‌عامل لینوکس
ارائه ویژگی مقیاس‌پذیری با استفاده از خوشه‌ها و شبکه یا فضای ابری	ارائه ویژگی مقیاس‌پذیری با استفاده از خوشه‌ها یا شبکه

*خوشه: مجموعه کامپیوترهای هماهنگ

*شبکه: مجموعه کامپیوترهای توزیع‌شده

*سرویس ابری: مجموعه خوشه‌های مجازی

بخش‌ها مختلف لینوکس

اگر می‌خواهید با سیستم‌عامل Linux آشنا شوید، باید اجزای تشکیل‌دهنده آن را بشناسید که به‌عنوان معماری Linux نیز شناخته می‌شود. این اجزا عبارت‌اند از:

• بوت‌لودر (Bootloader): نرم‌افزاری برای مدیریت فرایند بوت کامپیوتر است.
• هسته (Kernel): بخش اصلی و ماهیت کلی لینوکس است که مدیریت CPU و حافظه و دستگاه‌های جانبی را برعهده دارد. هسته اصلی‌ترین و ابتدایی‌ترین سطح در این سیستم‌عامل است.
• سیستم Init: سیستمی فرعی که فضای کاربر را Bootstaps و فرایند بوت را پس از Bootloader مدیریت می‌کند.
• Daemons: این بخش برای خدمات پس‌زمینه‌ای (چاپ، صدا، زمان‌بندی و…) است که حین بوت یا پس از ورود به دسکتاپ راه‌اندازی می‌شود.
• سرور گرافیک (Graphical Server): این زیرسیستم که معمولاً با عنوان «سرور X» یا «X» نشان داده می‌شود، مسئول نمایش گرافیک روی مانیتور است.
• محیط دسکتاپ (Desktop Environment): این بخش اصلی‌ترین بخشی است که کاربران با آن تعامل دارند. انواع مختلفی از محیط‌های دسکتاپ (GNOME ،Cinnamon ،Mate ،Pantheon ،Enlightenment، KDE ،Xfce و …) وجود دارد و شامل برنامه‌های داخلی مختلف (بازی‌ها، ابزارهای پیکربندی، مرورگرها، مدیریت فایل و…) است.
• برنامه‌ها (Applications): از‌آن‌جاکه برنامه‌های محیط دسکتاپ معمولاً کامل نیستند، لینوکس نیز مانند ویندوز و macOS نرم‌افزارهای متعددی برای نصب دارد. اغلب توزیع‌های لینوکس نیز ابزارهایی برای دانلود و نصب برنامه‌های مختلف ارائه می‌دهند. برای مثال، توزیع لینوکس اوبونتو از ابزاری با عنوان Ubuntu Software Center بهره می‌برد که امکان دسترسی به هزاران برنامه مختلف را به کاربران می‌دهد.

خط فرمان (Command Line) چیست؟

خط فرمان (Command Line) دسترسی مستقیم شما به کامپیوتر است. درحقیقت، کامند لاین جایی است که از نرم‌افزار می‌خواهید کارهای سخت‌افزاری‌ای را انجام دهد که رابط‌های گرافیکی کاربر (GUI) با اشاره و کلیک‌کردن به‌سادگی نمی‌توانند از آن‌ها درخواست کنند. خطوط فرمان در بسیاری از سیستم‌عامل‌ها، اعم از اختصاصی و متن‌باز، در‌دسترس قرار دارند؛ اما معمولاً به Linux مرتبط است؛ زیرا هم خطوط فرمان و هم نرم‌افزار متن‌باز با‌هم دسترسی نامحدودی به کامپیوتر برای کاربران ایجاد می‌کنند.

متن‌باز چیست و به چه نرم‌افزارهایی متن‌باز می‌گوییم؟

متن‌باز اصطلاحی است که به نرم‌افزارهای متن‌باز یا Open Source Software گفته می‌شود. نرم‌افزارهای متن‌باز کدهایی هستند که با قابلیت دسترسی عمومی طراحی شده‌اند؛ یعنی هرکسی می‌تواند کدها را تغییر دهد و سپس نسخه تغییر‌داده‌شده را منتشر کند. امروزه، روند توسعه متن‌باز از طراحی نرم‌افزار فراتر رفته و به جنبش و روش جدیدی تبدیل شده است که مشکلات کاربران در حوزه‌های مختلف را بررسی و حل می‌کند.

این نوع نرم‌افزارها معمولاً ارزان‌تر و منعطف‌تر هستند و درمقایسه‌با نرم‌افزارهای مشابه در حوزه اختصاصی خود، بیشتر عمر می‌کنند. این مسئله بدین‌دلیل است که به‌جای یک‌ نویسنده یا شرکت توسعه‌دهنده، افراد بیشتری آن را توسعه می‌دهند. نرم‌افزارهای متن‌باز به روش مشارکتی و غیرمتمرکز طراحی می‌شوند و با بررسی نمونه‌های مشابه در آن حوزه توسعه می‌یابند. از‌جمله مثال‌های مهم برای ابزارهای متن‌باز، می‌توان به سیستم‌عامل لینوکس اشاره کرد.

تفاوت لینوکس با سایر سیستم‌عامل‌ها

سیستم‌عامل Linux از بسیاری جهات مشابه سیستم‌عامل‌های Windows، macOS (OS X سابق) یا iOS است که قبلاً از آن‌ها استفاده کرده‌اید. Linux نیز مانند همه این سیستم‌عامل‌ها رابط گرافیکی دارد و نرم‌افزارهایی مانند ویرایش تصویر و ویدئو و یادداشت را ارائه می‌دهد. گاهی نیز سازندگان نرم‌افزار ممکن است نسخه همگام در لینوکس را برای نصب در این سیستم‌عامل طراحی کنند.

بااین‌حال، لینوکس در بخش‌های زیادی نیز ممکن است با سیستم‌عامل‌های دیگر تفاوت‌هایی داشته باشد. یکی از تفاوت‌های مهم این است که Linux به‌صورت متن‌باز ارائه می‌شود؛ یعنی کدهایی که برای ایجاد لینوکس استفاده می‌شوند، رایگان‌اند و کاربرانی که مهارت‌های کافی را دارند، می‌توانند آن‌ها را مشاهده و ویرایش کنند.

یکی دیگر از تفاوت‌های این سیستم‌عامل آن است که اگرچه بخش‌های مختلف لینوکس همان گزینه‌های رایج هستند، توزیع‌های (Distributions) مختلفی وجود دارند که گزینه‌های نرم‌افزاری متعددی را شامل می‌شوند. این یعنی لینوکس بسیار منعطف است و برنامه‌های کاربردی مانند پردازشگر‌های متنی و مرورگرهای وب در آن تنظیم‌‌شدنی و تعویض‌پذیر هستند. همچنین، کاربران می‌توانند سایر اجزای اصلی مانند سیستم گرافیک به‌نمایش‌گذاشته‌شده و دیگر اجزای رابط کاربری را خودشان انتخاب کنند.

جدول مقایسه سیستم‌عامل لینوکس و ویندوز

ویندوز	لینوکس	ویژگی
دارای نسخه‌های متنوع و پولی	رایگان	قیمت
دارای کد OS	متن‌باز (Open Source)	صدور مجوز (Licensing)
کم و آسیب‌پذیر	بسیار زیاد	امنیت
دارای باگ	بسیار مطمئن و سازگار	قابلیت اطمینان
با گذشت زمان سرعت کاهش می‌یابد	بسیار زیاد	سرعت
به‌روزرسانی‌ها می‌توانند در هرزمان مشخصی اتفاق بیفتند.	کاربران می‌توانند انتخاب کنند که آیا به‌روزرسانی‌ها را نصب کنند یا خیر.	آپدیت
پشتیبانی بسیار زیادی از برنامه‌ها می‌کند.	پشتیبانی چندانی از برنامه‌ها نمی‌کند.	سازگاری
رابط کاربری گرافیکی باکیفیت و با قابلیت شخصی‌سازی محدود	رابط کاربری گرافیکی محدود که قابل‌استفاده است؛ اما می‌تواند سفارشی شود.	رابط کاربری گرافیکی (GUI)
پشتیبانی از سخت‌افزار و درایور گسترده	سخت‌افزار و پشتیبانی درایور محدود	پشتیبانی سخت‌افزاری
انعطاف‌پذیری محدود	بسیار انعطاف‌پذیر است؛ زیرا توسعه‌دهندگان کنترل زیادی روی سیستم‌عامل دارند.	انعطاف‌پذیری

زبان‌های برنامه‌نویسی لینوکس

در‌حال‌حاضر، سیستم‌عامل لینوکس یکی از سیستم‌عامل‌های محبوب‌ به‌شمار می‌رود و بسیاری از توسعه‌دهندگان نرم‌افزار از آن استفاده می‌کنند؛ چراکه کار‌کردن با آن را راحت‌تر می‌دانند. سؤالی که برای بسیاری از برنامه‌نویسان مطرح می‌شود، این است که بهترین زبان برنامه‌‌نویسی برای Linux چه زبانی است؟ برخی از زبان‎های برنامه‌نویسی برتر برای لینوکس عبارت‌اند از:

• C/C++
• Java
• Python
• JavaScript/GitHub Electron
• Shell

مزایای استفاده از سیستم‌عامل لینوکس

همان‌طورکه از تفاوت‌های لینوکس با سایر سیستم‌‌عامل‌ها می‌توان برداشت کرد، این سیستم‌عامل مزایای متعددی دارد. برخی از مزیت‌های مهم استفاده از Linux بدین‌شرح‌اند:

• متن‌باز است و کاربران می‌توانند آن را اصلاح کنند یا کدهای آن را بهبود بخشند.
• دانلود و استفاده از آن رایگان است.
• درمقایسه‌با سیستم‌عامل‌ ویندوز کمتر آسیب‌پذیر است و امنیت بیشتری دارد. هریک از برنامه‌ها در Linux به اجازه و دسترسی ادمین و وارد‌کردن رمز‌عبور نیاز دارند؛ به‌همین‌دلیل، احتمال کمی وجود دارد که این سیستم‌عامل ویروسی‌ شود.
• کامپیوترهای قدیمی را که از سیستم‌‌عامل‌های قدیمی مانند فایروال‌ها و سرورهای پشتیبان و سیستم‌های رده‌پایین استفاده می‌کنند، با کمک لینوکس می‌توان احیا کرد.
• به‌روزرسانی نرم‌افزارها در پلتفرم لینوکس ساده‌تر و سریع‌تر از ویندوز است.
• با استفاده از قابلیت سفارشی‌سازی در لینوکس، کاربران می‌توانند تم‌ و تصاویر پس‌زمینه را به آیکون‌ها بیفزایند و در‌صورت لزوم نیز، ویژگی‌ای را اضافه یا حذف کنند.
• انواع گزینه‌های مختلف توزیع Linux مانند فدورا، اوبونتو، آرچ لینوکس، دبیان و لینوکس مینت دردسترس قرار دارند.
• به‌دلیل استفاده گسترده برنامه‌نویسان از Linux، همواره می‌توانید برای رفع خطاها یا مشکلات خود از آنان کمک بگیرید.
• بر‌خلاف سیستم‌عامل ویندوز، نیازی نیست که پس از نصب یا حذف برنامه‌ها، دستگاه را مجدداً راه‌اندازی (Reboot) کنید.
• احتمال کمی وجود دارد که سیستم‌عامل لینوکس از کار بیفتد یا به کُندی کار کند.
• برای اطمینان از حفظ حریم خصوصی کاربران در Linux، داده‌های زیادی از آنان جمع‌آوری نمی‌شود.
• شبکه‌ها و اقدامات متعددی می‌توانند به‌طورهم‌زمان و بدون احتمال کُندی سیستم یا ازکارافتادن آن اجرا شوند.
•  Linux تقریباً تمام فرمت‌های فایل ممکن را پشتیبانی می‌کند.
• عملکرد نرم‌افزار یا برنامه‌ها به‌دلیل نبود مشکلات ذخیره‌سازی دچار اختلال نمی‌شود.
•  لینوکس امکان مولتی‌تسکینگ یا اجرای هم‌زمان عملکردهای مختلف را فراهم می‌کند.

چه کسانی از لینوکس و برای چه کارهایی بیشتر استفاده می‌کنند؟

بسیاری از متخصصان حوزه وب و شرکت‌های مختلف از سیستم‌عامل لینوکس استفاده می‌کنند. لینوکس را می‌توان در عملیات شبکه، پایگاه داده، دسکتاپ، تلفن‌همراه و محاسبات علمی استفاده کرد. نکته دیگر اینکه امنیت فراوان این سیستم‌عامل به استفاده گسترده از آن منجر شده است. برخی از کاربردهای مهم سیستم‌عامل لینوکس ازاین‌قرارند:

1. بازی‌ها

هزاران بازی برای خرید و دانلود در سیستم‌عامل لینوکس وجود دارد. استفاده از این سیستم‌عامل به توسعه‌دهندگان برای صرفه‌جویی در منابع کمک می‌کند؛ زیرا برای عملکرد عالی، به سخت‌افزار قدرتمند و بسیار پیشرفته نیاز ندارد. علاوه‌براین، کاربران استفاده از لینوکس را ترجیح می‌دهند؛ چراکه تطبیق‌پذیر و تنظیم‌شدنی است. افزون‌براین، کاربران می‌توانند تغییرات دلخواهشان را در تنظیمات این سیستم‌عامل اعمال کنند.

2. شبکه ارتباطات و مخابرات

ازآن‌جاکه سیستم‌عامل لینوکس را به‌راحتی می‌توان سفارشی‌سازی‌ کرد، برای شبکه‌های ارتباطی از راه دور بسیار عالی است. اپراتورها برای افزایش دسترسی و توزیع کاربران به استفاده از سیستم‌عامل‌ها وابسته هستند. شرایط مناسب برای صدور مجوز، هزینه‌های کمتر، امنیت فراوان و عملکرد بهینه برخی از مزایای اصلی لینوکس هستند. علاوه‌براین، سیستم‌عامل لینوکس از کیفیت چشمگیر کد‌منبع و منابع آزمایشی برخوردار است که بسیار مطمئن هستند.

3. سیستم‌های امنیتی

در سیستم‌عامل لینوکس، هر کاربر کاملاً محافظت می‌شود و برای دسترسی باید شناسه کاربری و رمزعبور خود را داشته باشد. این سیستم‌عامل به‌راحتی تغییر می‌یابد و قابل‌تنظیم‌ است و برای دسترسی به مجوز نیاز دارد. همچنین توزیع‌هایی از لینوکس، مانند Ubuntu و Redhat وجود دارند که به‌طوراختصاصی از کاربران دربرابر هک‌شدن محافظت می‌کنند. اگر ویروسی سیستم لینوکس را آلوده کند، تنها یک حساب کاربری را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و در‌نتیجه، شناسایی و حذف آن بسیار ساده‌تر است. با‌توجه‌به این دلایل، استفاده از لینوکس در سیستم‌هایی با سطح امنیتی فراوان بسیار منطقی خواهد بود.

4. سیستم‌های نهفته یا تعبیه‌شده (Embedded)

استفاده از سیستم‌عامل لینوکس کاملاً مقرون‌به‌صرفه است؛ ازاین‌رو، به‌طور‌گسترده در کامپیوترها و سرورها به‌کار برده می‌شود. علاوه‌بر امنیت فراوان و مطمئن‌بودن لینوکس، اغلب توسعه‌دهندگان آن را به‌دلیل مقیاس‌پذیری چشمگیرش ترجیح می‌دهند. به‌همین‌دلیل، استفاده از آن در دستگاه‌های متعدد، از تلویزیون‌های هوشمند و تبلت‌ها گرفته تا سیستم‌های ناوبری موجود در خودروها و گیرنده‌های ماهواره‌ای، بسیار محبوبیت دارد.

5. توسعه نرم‌افزار

لینوکس سیستم‌عاملی سریع و همه‌کاره است. این سیستم‌عامل چندین ابزار مناسب برای توسعه نرم‌افزار متن‌باز دارد که به تسهیل روند توسعه آن کمک می‌کنند. همچنین، لینوکس از کامپایلرها (Compilers) و مفسرها (Interpreters) و ویرایشگرهای کد بهره می‌برد که برای چندین زبان برنامه‌نویسی استفاده می‌شود.

معرفی انواع توزیع‌های (Distributions) لینوکس

نسخه‌های مختلف و متعددی از لینوکس برای انواع کاربردهای مختلف طراحی شده‌اند که با عنوان توزیع‌های لینوکس شناخته می‌‌شوند. همه کاربران، اعم از تازه‌کار و حرفه‌ای، می‌توانند توزیع مناسب لینوکس را برای خود انتخاب کنند. تقریباً تمام توزیع‌های لینوکس به‌‌رایگان برای دانلود دردسترس قرار دارند و می‌توان آن‌ها را در دستگاه‌های مختلف نصب کرد. برخی از توزیع‌های محبوب‌ لینوکس عبارت‌اند از:

1. دبیان (DEBIAN)

Debian GNU/Linux توزیعی است که از پلتفرم‌های سخت‌افزاری بسیاری پشتیبانی می‌کند. دبیان و توزیع‌های مبتنی‌بر آن از فرمت بسته .deb و مدیر بسته dpkg و فرانت‌اندهای آن استفاده می‌کنند. بسیاری دبیان را به‌عنوان توزیعی برای کاربران با‌تجربه در نظر می‌گیرند. ناگفته نماند چرخه انتشار نسخه دبیان کُند است و نسخه‌های پایدار آن هر یک تا سه سال یک بار منتشر می‌شوند.

2. اوبونتو (UBUNTU)

اوبونتو توزیعی مبتنی‌بر دبیان محسوب می‌شود و به‌گونه‌ای طراحی شده است که از نسخه‌های منظم و تجربه کاربری ثابت و پشتیبانی تجاری روی دسکتاپ و سرور بهره‌مند باشد. هر شش ماه یک بار نسخه جدید این برنامه به‌طورمنظم منتشر می‌شود و به‌دلیل پشتیبانی از فناوری جدید شناخته شده است. برای اطلاعات بیشتر مقالات آموزش اوبونتو را در مجله پارس پک دنبال کنید.

3. سنت او اس (CentOS)

CentOS یک سیستم عامل منبع باز شبیه به یونیکس است که بر اساس هسته لینوکس ساخته شده است و توسط لینوس توروالدز در سال 1991 منتشر شده است. سرور CentOS یکی از پر استفاده‌ترین سرورهای وب در شرکت‌ها و سازمان‌هاست.

ویژگی های کلیدی توزیع لینوکس CentOS عبارتند از:

• ویژگی‌های امنیتی CentOS

سنت او اس معماری امنیتی خود را با سیستم امنیتی پیشرفته لینوکس (SELinux) ارائه می‌کند. SELinux سیاست‌های کنترل دسترسی را برای افزاش امنیت سیستم عامل ارائه می‌دهد که می توانید برای فرآیندها و فایل های مختلف آن را فعال کنید.

• به‌روزرسانی‌های منظم

Red Hat هر چند سال یک بار یک نسخه جدید برای CentOS Linux منتشر می‌کند و هر کدام به مدت ده سال پشتیبانی می‌شوند. به همین دلیل مشکلات کمتری برای این سیستم‌عامل به وجود می‌آید.

• ثبات

CentOS از نسخه‌های نرم‌افزار پایدار استفاده می‌کند زیرا چرخه انتشار طولانی‌تر است. بنابراین، برنامه‌ها نیازی به به‌روزرسانی مرتب ندارند.

• پنل کاربران

CentOS گزینه‌های مختلفی از پلتفرم‌های مدیریتی دارد، از جمله cPanel، Plesk، WebMin، Spacewalk، CWP، Virtualmin و VestaCP.

برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقالات آموزش سنت او اس را در بلاگ پارس پک بخوانید.

4. کالی لینوکس (Kali)

لینوکس Kali (که قبلا به عنوان لینوکس BackTrack شناخته می‌شد) یکی از توزیع‌های لینوکس مبتنی بر دبیان و منبع باز است که هدف از طراحی آن انجام تست نفوذ پیشرفته و سنجش‌های امنیتی است. کالی لینوکس شامل صدها ابزار است که برای وظایف مختلف:

• امنیت اطلاعات
• تست نفوذ
• تحقیقات امنیتی
• پزشکی قانونی کامپیوتر
• مهندسی معکوس

و… هدف قرار می‌گیرد. کالی لینوکس یک سیستم‌عامل چند پلتفرمی است که در دسترس متخصصان امنیت اطلاعات و علاقمندان به صورت رایگان قرار می‌گیرد. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقالات آموزش کالی لینوکس را در بلاگ پارس پک بخوانید.

5. لینوکس مینت (LINUX MINT)

لینوکس مینت یکی دیگر از توزیع‌های محبوب‌ لینوکس است. در‌واقع، Mint توزیعی مبتنی‌بر اوبونتو است که در تم‌های سفارشی و برنامه‌های کاربردی مختلف و ابزارهای گرافیکی برای افزایش قابلیت استفاده، مانند mintDesktop به‌منظور پیکربندی محیط دسکتاپ و mintInstall برای نصب راحت‌تر نرم‌افزار و mintMenu با اوبونتو تفاوت دارد.

6. فدورا (FEDORA)

فدورا توزیعی است که جامعه لینوکس از آن پشتیبانی می‌کند و مبتنی‌بر لینوکس Red Hat است. فدورا به‌‌خصوص در ویژگی‌های سازمانی قوی است و برنامه استاندارد شش‌ماهه برای انتشار دارد. همچنین، برای توزیع و به‌روز‌رسانی نرم‌افزار از فرمت RPM استفاده می‌کند.

برای سرورها نیز توزیع‌های متفاوتی طراحی و ارائه می‌شود که در‌این‌میان، می‌توان به این‌ها اشاره کرد:

• Linux Red Hat Enterprise
• سرور اوبونتو (Ubuntu Server)
• سنتوس (Centos)
• Linux SUSE Enterprise

برخی از انواع توزیع‌های سرور یادشده رایگان هستند (مانند سرور اوبونتو و CentOS) و برخی دیگر نیز (مانند Red Hat Enterprise Linux و SUSE Enterprise Linux) از شما مبلغی را دریافت می‌کنند. گفتنی است گزینه‌های پولی خدمات پشتیبانی را هم به کاربران ارائه می‌دهند.

انتخاب توزیع لینوکس مناسب با نیاز شما

به‌دلیل تنوع فراوان انواع توزیع‌های سیستم‌عامل لینوکس، احتمالاً در زمان انتخاب یکی از آن‌ها دچار سردرگمی خواهید شد. به‌طور‌کلی، برای انتخاب بهترین نوع توزیع لینوکس باید سه سؤال اصلی را مطرح کنید:

• میزان مهارت شما در استفاده از کامپیوتر چقدر است؟
• رابط دسکتاپ مدرن را ترجیح می‌دهید یا رابط استاندارد؟
• توزیع لینوکس را برای سرور می‌خواهید یا برای دسکتاپ؟

اگر کاربر ازنظر مهارت‌های کامپیوتری در سطح نسبتاً ابتدایی قرار دارید، باید از توزیع‌های ساده‌تر مانند لینوکس مینت، اوبونتو، Elementary OS یا Deepin استفاده کنید. اگر مهارت‌های شما بیشتر از متوسط قرار دارد، از توزیع‌هایی مانند Debian یا Fedora می‌توانید استفاده کنید. گزینه‌های پیشرفته‌تری مانند Gentoo هم بیشتر برای کسانی مناسب است که تسلط و مهارت زیادی در استفاده از کامپیوتر دارند. اگر می‌خواهید در سطح پیشرفته‌تری کار کنید و خود را به چالش بکشید، می‌توانید گزینه توزیع لینوکس خود را با کمک Linux From Scratch بسازید.

چنانچه یک توزیع لینوکس برای سرور می‌خواهید، باید تعیین کنید که آیا به رابط دسکتاپ نیاز دارید یا می‌خواهید تنها این کار را ازطریق خط فرمان (Command Line) لینوکس انجام دهید. به‌عنوان‌ مثال، سرور اوبونتو (Ubuntu Server) رابط کاربری گرافیکی برای شما نصب نمی‌کند؛ یعنی هنگام بارگذاری گرافیک سرورتان دچار مشکل نخواهد شد و خط فرمان لینوکس را کاملاً درک کنید. با‌این‌حال، می‌توانید پکیج رابط کاربری گرافیکی را روی سرور اوبونتو با دستوری واحد نصب کنید. اگر می‌خواهید از توزیع لینوکسی استفاده کنید که همه آنچه در سرور نیاز دارید، به شما ارائه دهد، CentOS شاید بهترین انتخاب برایتان باشد یا اگر به توزیع Linux برای دسکتاپ نیاز دارید که بخش‌های مختلف موردنیاز را به آن اضافه کنید، توزیع‌های دبیان یا لینوکس اوبونتو گزینه‌های مناسبی هستند.

چطور سیستم‌عامل لینوکس را نصب کنیم؟

روند نصب سیستم‌عامل ممکن است کمی دشوار و پیچیده به‌نظر برسد؛ اما در لینوکس، این مسئله وجود ندارد. سیستم‌عامل لینوکس یکی از ساده‌ترین روندهای نصب و استفاده را دارد. اکثر نسخه‌های لینوکس قابلیت توزیع زنده را ارائه می‌دهند که باعث می‌شود بتوانید سیستم‌عامل را از CD/DVD یا USB Flash Drive و بدون هیچ تغییری در هارد دیسک خود اجرا کنید. این یعنی بدون نیاز به نصب و راه‌اندازی، به عملکرد کامل لینوکس دسترسی خواهید داشت. پس از امتحان‌کردن سیستم‌عامل و تصمیم به استفاده از آن، روی Install کلیک و آن را به‌سادگی نصب کنید. به‌طور‌کلی، فرایند نصب مراحل زیر را در برمی‌گیرد:

• آماده‌سازی: شامل اطمینان از وجود الزامات نصب در دستگاه شما و تعیین اینکه آیا می‌خواهید نرم‌افزارهای شخص ثالث (مانند پلاگین پخش MP3 و کدک‌های ویدئویی) را نصب کنید یا خیر.
• راه‌اندازی وایرلس (درصورت لزوم): برای دانلود نرم‌افزار و به‌روزرسانی‌ها در دستگاه‌های وایرلس مانند لپ‌تاپ، باید از اتصال شبکه مطمئن شوید.
• انتخاب هارد دیسک: امکان تعیین نحوه نصب سیستم‌عامل لینوکس، شامل نصب همگام با سیستم‌عاملی دیگر، استفاده از کل هارد دیسک، ارتقای نسخه لینوکس موجود یا نصب همگام با نسخه لینوکس موجود را فراهم می‌کند.
• موقعیت مکانی (Location): در این مرحله، موقعیت مکانی خود را از روی نقشه انتخاب می‌کنید.
• تعیین طرح‌بندی صفحه‌کلید
• تنظیمات کاربر: شامل تنظیم نام کاربری و رمزعبور

پس از اتمام فرایند نصب، می‌توانید دستگاه را ری‌استارت و از آن استفاده کنید.

جمع‌بندی

همه ما با انواع سیستم‌عامل‌های روی گوشی‌های تلفن‌همراه، کامپیوترها و… آشنا هستیم. سیستم‌عامل لینوکس نیز یکی از سیستم‌‌عامل‌های محبوبی است که در انواع دستگاه‌های مختلف استفاده می‌شود. این سیستم‌عامل که به‌صورت متن‌باز طراحی و ارائه می‌شود، انواع گوناگونی دارد که هر‌یک برای کاربران و دستگاه‌های مختلف در سطوح کاربردی متفاوت مناسب هستند. در این مطلب‌ از آموزش لینوکس، سعی کردیم تا با بررسی این سؤال که «لینوکس چیست و چطور می‌توان از آن استفاده کرد؟»، تفاوت‌های آن را با سایر سیستم‌عامل‌های موجود بیان کنیم. همچنین، شما را با مزایای لینوکس آشنا کردیم و توضیح دادیم که چگونه می‌توانید توزیع Linux مناسب را انتخاب کنید.

سؤالات متداول

۱. از لینوکس برای چه کارهای استفاده می‌شود؟

لینوکس برای این کارها مناسب است: سیستم‌عامل سرور برای سرورهای وب، سرورهای پایگاه‌داده، سرورهای فایل، سرورهای ایمیل و هر نوع سرور اشتراکی دیگر. لینوکس که برای پشتیبانی از برنامه‌های پرحجم و چندرشته‌ای طراحی شده، برای همه انواع برنامه‌های سرور مناسب است.

۲. آیا یادگیری لینوکس آسان است؟

یادگیری لینوکس کار سختی نیست. هرچه تجربه بیشتری در استفاده از فناوری‌های پیشرفته داشته باشید، تسلط بر اصول اولیه لینوکس را آسان‌تر خواهید یافت. شما می‌توانید دستورهای اصلی لینوکس را در چند روز بیاموزید؛ اما احتمالاً چند هفته طول می‌کشد تا با آن‌ها بیشتر آشنا شوید

۳. آیا هک لینوکس سخت است؟

کد منبع لینوکس آزادانه دردسترس قرار دارد؛ زیرا لینوکس سیستم‌عاملی متن‌باز است. این یعنی لینوکس را به‌راحتی می‌توان تغییر داد یا سفارشی‌سازی کرد. نکته دیگر اینکه توزیع‌های امنیتی بی‌شماری از لینوکس وجود دارند که می‌توانند به‌عنوان نرم‌افزار هک لینوکس عمل کنند.