سایت whois چیست و چه اطلاعاتی در آن ذخیره شده است؟

اگر تا به حال به فکر ثبت دامنه برای کسب‌وکار خود بوده‌ یا می‌خواهید با مالک دامنه‌های موجود ارتباط برقرار کنید، با واژه WHOIS روبه‌رو شده‌اید. هر دامنه‌ای که ثبت می‌شود، متعلق به یک فرد یا سازمان خاص است و امکان ثبت دامنه تکراری وجود ندارد. قبل از انتخاب دامنه‌ برای سایت خود، باید از آزاد بودن نام آن مطمئن شوید. این‌جاست که WHOIS به کمک شما می‌آید و به‌سادگی این موضوع را حل می‌کند. در ادامه این مقاله از بخش آموزش دامنه به دنیای پایگاه داده WHOIS سفر می‌کنیم تا بفهمیم چه اطلاعاتی در آن ذخیره می‌شود، چرا این داده‌ها عمومی‌اند و چگونه می‌توانید از آن‌ها به نفع خود استفاده کنید.

WHOIS چیست؟

WHOIS ترکیبی از دو کلمه انگلیسی «who» و «is» است. معادل فارسی عبارت به صورت «آن کیست؟» ترجمه می‌شود. در واقع هویز یک پایگاه داده عمومی (WHOIS Database) است که اطلاعات جمع‌آوری شده هنگام ثبت دامنه (Domain Name Registration) یا به‌روزرسانی رکوردهای DNS را ذخیره می‌کند.
با نگاهی فنی، می‌توان گفت هوییز یک فرایند بر پایه پروتکل TCP و ساختار query/response است. این فرایند به کاربران امکان می‌دهد تا اطلاعات دقیق درباره دامنه‌ها و آی‌پی‌ها را استخراج کنند. امروزه بیشترین کاربرد آن، بررسی WHOIS دامنه و وضعیت مالکیت سایت‌ها است. خروجی این پروتکل قابل فهم و تحلیل بوده و مواردی از جمله اطلاعات ثبت دامنه، تاریخ انقضا و داده‌های مالکیت را به وضوح ارائه می‌دهد. برای کسب اطلاعات پایه‌ای بیشتر مقاله دامنه چیست را بخوانید.

تاریخچه whois

داستان WHOIS به دهه ۱۹۸۰ بازمی‌گردد، زمانی که ICANN و سازمان‌های ثبت دامنه به دنبال راهی برای ایجاد شفافیت و دسترسی آسان به اطلاعات مالکیت دامنه‌ها بودند. این پروتکل ابتدا به‌عنوان ابزاری ساده برای جستجوی دامنه‌ها و بررسی وضعیت ثبت آن‌ها طراحی و با گذر زمان، به استانداردی جهانی تبدیل شد. همچنین این پروتکل، بستری برای ابزارهای متعددی است که امروزه در WHOIS رایگان و سرویس‌های حفاظت از حریم خصوصی دامنه مورد استفاده قرار می‌گیرند.

کاربرد whois چیست؟

کاربرد WHOIS به عنوان ابزاری حیاتی برای بررسی مالکیت دامنه‌ها ، پیگیری تاریخ انقضا و انتقال دامنه‌ها و تحلیل رکوردهای DNS است. این سرویس به مدیران سایت، توسعه‌دهندگان و متخصصان امنیت اجازه می‌دهد اطلاعات دقیق و قابل اعتماد دامنه یا IP را استخراج کرده و تصمیمات حرفه‌ای و مطمئن بگیرند.

چرا پایگاه داده و سایت WHOIS ایجاد شده؟

اینترنت دنیایی گسترده و پر از اطلاعات است، اما پشت این اطلاعات چه کسی قرار دارد؟ با رشد اخبار جعلی، دانستن منبع اصلی محتوا اهمیت زیادی دارد. پایگاه داده WHOIS ابزاری است که در ابتدا برای ثبت و شناسایی دامنه‌ها ایجاد شد و به شفافیت بیشتر فضای آنلاین کمک کرد. با استفاده از این پایگاه، شما متوجه می‌شوید چه کسی مالکیت یک سایت یا دامنه خاص را به عهده دارد. علاوه‌براین، WHOIS ابزاری ارزشمند برای فرصت‌های تجاری است. اگر دنبال راه‌اندازی یک وب‌سایت هستید و دامنه دلخواه‌تان ثبت شده، با کمک WHOIS می‌توانید اطلاعات تماس مالک دامنه را پیدا کرده و برای خرید آن مذاکره کنید.

اهمیت بررسی مالکیت دامنه

استعلام مالکیت دامنه روشی کاربردی برای شناسایی صاحب قانونی یک دامنه است. این فرایند مشخص می‌کند چه فرد یا نهادی حق ثبت، انتقال یا اعمال تغییرات در رکوردهای DNS آن دامنه را دارد. بررسی مالکیت دامنه به صاحبان وب‌سایت‌ها کمک می‌کند تا با خرید یا استفاده از دامنه‌های مشکل‌دار، تقلبی یا منقضی‌شده مورد سوءاستفاده قرار نگیرند. این کار از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری کرده و ریسک‌های امنیتی مرتبط با دامنه‌های نامعتبر را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد.

نحوه گرفتن whois دامنه

گرفتن اطلاعات WHOIS دامنه در چند مرحله ساده و کاربردی قابل اجرا است:

۱. مرورگر مورد نظرتان را انتخاب کنید.

۲. در سرچ باکس (search box) مرورگر عبارت http://www.internic.net/whois.html را جست‌وجو نمایید.

۳. پس از ورود به صفحه نام دامنه را (example.com) وارد کرده و روی lookup کلیک کنید.

۴. بررسی نتایج

خروجی شامل نام مالک، ثبت‌کننده دامنه (Domain Registrar)، تاریخ ثبت و انقضا، رکوردهای DNS و اطلاعات تماس است.

برای آن که اطلاعات بیشتری دریافت کنید مقاله نحوه جست‌وجوی دامنه را بخوانید.

نکته:

اگر اطلاعات مورد نظرتان را پیدا نکردید، وب‌سایت هویز، شما را در جریان جزئیات قرار می‌دهد.

انواع وضعیت دامنه در هویز

وضعیت دامنه در WHOIS نشان‌دهنده مرحله ثبت، انتقال یا محدودیت‌های دامنه است. این وضعیت‌ها به دو دسته اصلی وضعیت سرور و وضعیت مشتری تقسیم می‌شوند. در ادامه کدهای مربوط به هر وضعیت را بررسی می‌کنیم.

کدهای وضعیت سرور در whois دامنه

وضعیت سرور دامنه توسط رجیستری و سرور اصلی ثبت دامنه تعیین می‌شود و نشان می‌دهد دامنه در چه مرحله‌ای از چرخه حیات خود قرار دارد. این وضعیت‌ها کنترل‌های فنی و محدودیت‌های کلی دامنه را مشخص می‌کنند.

• OK: دامنه فعال و بدون محدودیت است و می‌توان آن را مدیریت یا منتقل کرد.
• Pending transfer: دامنه در حال انتقال بین دو شرکت ثبت‌کننده با استفاده از کد انتقال (EPP Code) است.
• Pending delete: دامنه در آستانه حذف کامل بوده و پس از چند روز برای ثبت مجدد آزاد می‌شود.
• Redemption period: دامنه منقضی شده اما هنوز امکان بازیابی آن با هزینه اضافی وجود دارد.

کدهای وضعیت مشتری در هویز دامنه

وضعیت مشتری توسط مالک دامنه یا ثبت‌کننده مستقیم تعیین می‌شود و نشان می‌دهد چه عملیاتی توسط کاربر یا مالک دامنه مجاز یا محدود است. این کدها کمک می‌کنند تا امکان انتقال، حذف، تمدید یا تغییر اطلاعات دامنه به شکل دقیق بررسی شود.

• Client hold: دامنه به‌دلیل مشکل مالی یا حقوقی توسط ثبت‌کننده مسدود شده و قابل استفاده نیست.
• Client Renew Prohibited: تمدید دامنه توسط مالک ممنوع است و تا رفع محدودیت امکان‌پذیر نیست.
• Client Transfer Prohibited: امکان انتقال دامنه به شرکت دیگر برای مالک غیرفعال است.
• Client Update Prohibited: اعمال هیچ گونه تغییری در مشخصات دامنه برای مالک وجود ندارد.

جستجوی هویز thin و thick

ساختار پایگاه داده WHOIS می‌تواند به دو مدل اصلی Thin و Thick تقسیم شود که هر کدام نحوه ذخیره و دسترسی به اطلاعات دامنه را مشخص می‌کنند. در ادامه هر مدل را به صورت مختصر توضیح می‌دهیم.

Thin WHOIS

مدل Thin شبیه به یک کارت ویزیت ساده برای دامنه است. این مدل تنها اطلاعات ثبت‌کننده (Registrar) و جزئیات پایه ثبت دامنه در پایگاه داده را ذخیره می‌کند. در واقع برای دسترسی به اطلاعات دقیق مالک، باید به رجیستری اصلی دامنه مراجعه کنید. این ساختار، به جست‌وجو سرعت می‌بخشد اما جزئیات کامل مالکیت را در دسترس قرار نمی‌‍‌دهد.
با اجرای whois example.com را روی یک Thin WHOIS، تنها نام ثبت‌کننده و تاریخ ثبت را مشاهده می‌کنید. شما باید برای دیدن اطلاعات مالک اصلی، سرور رجیستری را مورد بررسی قرار دهید.

Thick WHOIS

مدل Thick مانند یک پرونده کامل دامنه است. در این پرونده تمام اطلاعات مالک، ثبت‌کننده، تاریخ ثبت و انقضا و رکوردهای DNS در یک پایگاه داده واحد ثبت می‌شود. ساختار Thick دسترسی مستقیم، کامل و سریع به اطلاعات دامنه را فراهم کرده و مدیریت دامنه و بررسی مالکیت را ساده‌تر می‌کند.
هنگام بررسی whois example.org روی یک Thick WHOIS، همه اطلاعات از جمله نام مالک، ایمیل، تلفن، ثبت‌کننده و وضعیت دامنه به صورت مستقیم در خروجی قابل مشاهده است.

بخش‌های مختلف Whois دامنه IR

همانطور که اشاره کردیم، پایگاه داده WHOIS دامنه‌های IR شامل مجموعه‌ای از اطلاعات کلیدی است که مالکیت، وضعیت و جزئیات فنی هر دامنه را مشخص می‌کند. آشنایی با هر بخش به مدیران سایت، توسعه‌دهندگان و متخصصان امنیت کمک می‌کند تا تصمیمات دقیق و حرفه‌ای درباره دامنه‌ها دریافت کرده و از مشکلات قانونی یا فنی جلوگیری کنند.

• نام دامنه (Domain Name): نشان‌دهنده نام دامنه ثبت شده است.
• ثبت‌کننده دامنه (Registrar): شرکت یا سازمانی که دامنه را ثبت و مدیریت می‌کند.
• مالک دامنه (Registrant): فرد یا سازمان صاحب قانونی دامنه.
• تاریخ ثبت دامنه (Creation Date): تاریخی که دامنه برای اولین بار ثبت شده است.
• تاریخ انقضا دامنه (Expiration Date): زمانی که دامنه منقضی می‌شود و نیاز به تمدید دارد.
• وضعیت دامنه (Domain Status): وضعیت جاری دامنه، شامل محدودیت‌ها و کدهای سرور و مشتری.
• رکوردهای DNS : اطلاعات مربوط به سرورهای دامنه و مسیر هدایت ترافیک اینترنتی.
• تماس‌ها و اطلاعات مالک (Contact Information): شامل ایمیل، شماره تلفن و آدرس مالک دامنه (در صورت عدم فعال بودن WHOIS Privacy).
• حفاظت از حریم خصوصی (WHOIS Privacy Protection): تعیین مخفی یا قابل مشاهده بودن اطلاعات مالک دامنه

چه اطلاعاتی در پایگاه داده و سایت WHOIS ثبت می‌شود؟

در هنگام ثبت دامنه، باید اطلاعات دقیق خود را ارائه دهید. اطلاعات جمع آوری شده در طی مراحل ثبت دامنه شامل مواردی چون نام، نشانی، شماره تلفن و آدرس ایمیل است. اطمینان از صحت این اطلاعات اهمیت بالایی دارد و در صورت ارائه نادرست هنگام ثبت‌نام، با خطر از دست دادن دامنه مواجه می‌شوید.
در واقع طبق قانون ICANN، اگر ثبت نام کننده دامنه آگاهانه اطلاعاتی نادرست ارائه دهد یا طی هفت روز پس از هرگونه تغییری اطلاعات را به‌روزرسانی نکند یا ظرف ۱۵ روز به استعلام صحت پاسخی ندهد، دامنه در خطر تعلیق قرار می‌گیرد.

امنیت اطلاعات در سایت WHOIS

همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، اطلاعات وارد شده در سامانه WHOIS به‌صورت عمومی در دسترس‌ اند. با این حال، تا حدی جنبه خصوصی نیز دارند و ممکن است دسترسی آزاد دیگران به آن‌ها برای برخی کاربران خوشایند نباشد. اگر تمایلی ندارید اطلاعات شخصی‌تان به‌راحتی قابل مشاهده باشد، گزینه‌هایی برای محافظت از حریم خصوصی شما وجود دارد.
برخی از رجیستری‌ها و شرکت‌های ثبت دامنه، خدماتی با عنوان «حفاظت از حریم خصوصی» یا «دامنه پروکسی» ارائه می‌دهند. در این روش، به‌جای نمایش اطلاعات تماس مالک دامنه، اطلاعات تماس سرویس ارائه‌دهنده نمایش داده می‌شود. به این ترتیب، اطلاعات شخصی شما در پایگاه داده WHOIS منتشر نمی‌شود. در صورت نیاز به ارتباط با شما، ثبت‌کننده به‌عنوان واسطه عمل کرده و پیام‌ها یا درخواست‌ها را به شما منتقل می‌کند تا پاسخ‌گو آن‌ها باشید.

محدودیت‌های جست‌وجو در WHOIS

پایگاه داده‌ی WHOIS با وجود گستردگی، محدودیت‌هایی نیز دارد. در برخی موارد، تمامی اطلاعات مربوط به یک دامنه در دسترس عموم قرار نمی‌گیرد. برای نمونه، پسوندهایی مانند ‌.com و .net جزئیات کامل‌تری را نمایش می‌دهند، در حالی که برخی TLDهای دیگر مانند .me یا .gov اطلاعات کمتری منتشر می‌کنند. همچنین برخی پسوندها نظیر .asia یا .coop امکان استفاده از خدمات حریم خصوصی را به ثبت‌کنندگان نمی‌دهند.
داده‌های WHOIS تنها برای شناسایی مالک دامنه نیستند؛ این اطلاعات برای مدیران شبکه و متخصصان فناوری اطلاعات نیز ابزاری مهم جهت رفع مشکلات فنی و حفظ پایداری زیرساخت اینترنت کمک کنند. از جمله کاربردهای این داده‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بررسی در دسترس بودن یک دامنه
• مقابله با اسپم و فعالیت‌های متقلبانه
• تشخیص موارد نقض علائم تجاری
• افزایش شفافیت و پاسخ‌گویی در میان ثبت‌کنندگان دامنه

در برخی موارد نیز، اطلاعات WHOIS برای شناسایی افرادی به کار می‌رود که از دامنه‌ها برای انتشار محتوای غیرقانونی یا اجرای حملات فیشینگ (Phishing Attacks) استفاده می‌کنند. این‌ها تنها نمونه‌هایی از نقش مهم این سامانه در حمایت از یک محیط اینترنتی ایمن و قابل اعتماد اند.

جمع‌بندی

WHOIS یکی از ابزارهای کلیدی برای دسترسی به اطلاعات مربوط به دامنه‌ها و آدرس‌های IP است. این سامانه به مدیران وب‌سایت، توسعه‌دهندگان و کارشناسان امنیت سایبری کمک می‌کند تا مالکیت، وضعیت و رکوردهای DNS دامنه‌ها را با دقت بررسی کنند. با بهره‌گیری از داده‌های WHOIS، می‌توان تصمیمات آگاهانه‌تری در زمینه خرید، انتقال یا محافظت از دامنه‌ها اتخاذ کرد و از بروز مشکلات فنی یا حقوقی جلوگیری نمود.

سوالات متداول

پایگاه داده WHOIS چیست؟

WHOIS یک پایگاه داده عمومی است که اطلاعات دامنه‌ها مانند مالک، ثبت‌کننده، تاریخ ثبت و انقضا را نمایش می‌دهد. استفاده از این داده‌ها به بررسی و مدیریت حرفه‌ای دامنه‌ها کمک می‌کند.

WHOIS چه اطلاعاتی را به شما می‌دهد؟

WHOIS اطلاعاتی مانند نام و اطلاعات تماس مالک دامنه، ثبت‌کننده، تاریخ ثبت و انقضا، وضعیت دامنه، رکوردهای DNS و وضعیت حریم خصوصی را نمایش می‌دهد.

چگونه اطلاعات خصوصی یک دامنه را دریافت کنم؟

برای بررسی اطلاعات عمومی یک دامنه، می‌توانید به صورت رایگان به سایت WHOIS.com مراجعه کنید. اگر دامنه دارای حفاظت حریم خصوصی باشد، اطلاعات مالک مخفی شده و فقط مشخصات ثبت‌کننده واسطه نمایش داده می‌شود.

چگونه دامنه خود را در Whois ثبت کنم؟

برای ثبت دامنه باید نام و اطلاعات تماس خود را وارد کنید تا در صورت نیاز قابل پیگیری باشید. این اطلاعات در پایگاه داده WHOIS ذخیره می‌شود و ممکن است برای دیگران قابل مشاهده باشد.

نام دامنه من چیست؟

به آدرس lookup.icann.org بروید، نام دامنه را وارد کنید و در نتایج، بخش Registrar Information را بررسی کنید. به طور معمول، ثبت‌کننده دامنه همان شرکتی است که میزبانی آن را نیز بر عهده دارد.

تفاوت بین نام دامنه و آدرس IP چیست؟

نام دامنه و آدرس IP دو مفهوم متفاوت‌ اند. آدرس IP یک رشته عددی است که هر دستگاه متصل به اینترنت را مشخص می‌کند، در حالی که نام دامنه بخشی از URL است که به آن آدرس IP اشاره می‌کند. به عنوان مثال، نام دامنه example.com ممکن است به آدرس IP 198.102.x.x تبدیل شود.