پروتکل FTP چیست و چه کاربردی دارد؟ + مزایا و معایب
در این مقاله میخوانید
پروتکل FTP چیست؟ FTP یا پروتکل انتقال فایل، مانند یک پستچی، فایل‌های شما را از یک آدرس به آدرس دیگر منتقل می‌کند. اگر به دنبال روشی آسان و سریع برای انتقال فایل‌های خود هستید، FTP گزینه‌ای کاربردی برای شما خواهد بود. البته در این مورد باید نکات مهمی را در نظر داشته باشید. نکات لازم را به طور کامل در این مقاله از سرویس های میزبانی بلاگ پارس پک بررسی خواهیم کرد. پس از خواندن این مقاله، پاسخ تمام سوالاتتان را در مورد پروتکل FTP خواهید یافت.
پروتکل FTP چیست؟
پروتکل انتقال فایل یا FTP (File Transfer Protocol) یک پروتکل شبکه جهانی است که برای انتقال فایل‌های کامپیوتری بین دو دستگاه در یک شبکه مبتنی بر پروتکل TCP/IP استفاده می‌شود. این پروتکل از مدل Server-Client استفاده می‌کند که در آن یک دستگاه (Server) فایل‌ها را در اختیار دستگاه دیگر (Client) قرار می‌دهد.
FTP یا پروتکل انتقال فایل، یک ابرقهرمان واقعی در دنیای شبکه است. انواع پروتکل FTP، با تمرکز ویژه بر انتقال فایل‌ها، امکاناتی را فراهم می‌کند که سایر روش‌ها مانند ایمیل یا HTTP از آن‌ها بی‌بهره هستند. در ادامه، بیشتر با این پستچی ابرقهرمان در دنیای اینترنت آشنا خواهیم شد.
نحوه کار پروتکل FTP چیست؟
اکنون که دریافتیم پروتکل انتقال فایل FTP چیست، نوبت به بررسی ویژگی‌ها و نحوه کار آن می‌رسد. در انتقال فایل به‌کمک FTP تصور کنید یک همکار (کلاینت) می‌خواهد فایلی را از همکار دیگر (سرور) دریافت کند. برای برقراری این ارتباط، FTP دو کانال مجزا ایجاد می‌کند:
- کانال داده: مانند یک پیک ویژه عمل می‌کند و وظیفه انتقال محتوای فایل‌ها را بر عهده دارد.
- کانال فرمان: حکم یک خط تلفن اختصاصی را دارد و برای ارسال دستورات و هماهنگی بین کلاینت و سرور استفاده می‌شود.
برای طی کردن مراحل آشنایی با نحوه انتقال داده در FTP گام‌های زیر را پیش رو دارید:
۱. ورود به سرور
در اکثر موارد، کاربر برای دسترسی به فایل‌ها باید به سرور FTP وارد شود. البته برخی سرورها بدون نیاز به ورود، امکان دسترسی به فایل‌ها را فراهم می‌کنند که به آن FTP ناشناس گفته می‌شود. در ادامه، این نوع پروتکل را بررسی خواهیم کرد.
۲. آغاز ارتباط
منظور از آغاز ارتباط در پروتکل انتقال فایل FTP چیست؟ یعنی زمانی که کاربر درخواست دانلود فایلی را می‌دهد، کلاینت شروع به برقراری ارتباط با سرور می‌کند.
۳. انتقال فایل‌ها
با استفاده از FTP، کلاینت می‌تواند انواع اقدامات لازم روی فایل‌ها، مانند آپلود، دانلود، حذف، تغییر نام، انتقال و کپی کردن را انجام دهد.
انواع پروتکل FTP، در دو حالت فعال و غیرفعال فعالیت می‌کند:
- در حالت فعال کلاینت گفتگو را آغاز کرده و سرور برای انتقال داده‌ها، یک اتصال جدید به کلاینت برقرار می‌کند.
- در حالت غیرفعال سرور از طریق کانال فرمان، اطلاعات لازم برای باز کردن کانال داده را به کلاینت ارائه می‌دهد.
حالت غیرفعال در ویژگی پروتکل FTP را می‌توان این‌گونه درنظر گرفت: سرور یک نامه (دستور) نوشته و در جعبه کلاینت می‌اندازد. کلاینت نامه را بیرون آورده و آن را می‌خواند. سپس نامه دیگری (داده) در جواب نوشته و مستقیما به دست سرور می‌رساند.
کاربرد پروتکل FTP چیست؟
FTP قهرمان بی‌چون و چرای انتقال فایل‌ها، با ویژگی‌های فوق‌العاده خود، به شما در مدیریت اطلاعاتتان کمک می‌کند. انواع پروتکل FTP، کاربردهای فراوانی دارد، از جمله:
۱. تهیه نسخه پشتیبان
با خیال راحت از اطلاعات ارزشمند خود نسخه پشتیبان تهیه و آن‌ها را در سرورهای امن ذخیره کنید. FTP با دقت تمام، از هر بیت اطلاعات شما محافظت خواهد کرد.
۲. تکثیر اطلاعات
گاهی اوقات لازم است اطلاعات شما در چندین سیستم مختلف در دسترس باشند. پروتکل FTP به گونه‌ای طراحی شده است که با انتشار دقیق اطلاعات، دسترسی‌پذیری و پایداری آن‌ها را در شرایط مختلف تضمین می‌کند.
۳. دسترسی و بارگذاری اطلاعات
FTP کلید ورود شما به دنیای میزبانی وب و خدمات ابری است. با استفاده از این پروتکل، می‌توانید اطلاعات خود را به‌راحتی از راه دور بارگذاری کنید و در هر نقطه دنیا به آن‌ها دسترسی داشته باشید.
نکته:
پروتکل FTP مانند تاکسی‌های بین شهری است که ازطریق آن فایل‌های شما به‌راحتی جابه‌جا خواهد شد.
۳ روش کاربردی در ارسال فایل با پروتکل FTP
سه راه برای ارسال فایل با پروتکل FTP وجود دارد. شما می‌توانید براساس نیازتان بهترین روش را انتخاب کنید.
۱. فرمان‌دهی خط فرمان (Command-line FTP)؛ روش فنی و قدرتمند
این روش ارسال فایل با پروتکل FTP، برای کاربران حرفه‌ای که به سرعت و کنترل دقیق نیاز دارند، مناسب است. با استفاده از ابزارهایی مانند Command Prompt در ویندوز یا ترمینال در مک و لینوکس، می‌توان مستقیماً با سرور ارتباط برقرار کرد. البته، این روش به دانش فنی نیاز دارد.
۲. مرورگر وب؛ دسترسی آسان و ساده اما محدود
برخی مرورگرها به شما امکان می‌دهند به پوشه‌های سرور FTP دسترسی داشته باشید و فایل‌ها را دانلود یا آپلود کنید. این شیوه ارسال فایل با پروتکل FTP، برای دسترسی سریع به فایل‌های کوچک مناسب است. درحالی‌که برای فایل‌های سنگین چندان قابل اعتماد نیست.
۳. نرم‌افزار FTP Client؛ یار دیرینه توسعه‌دهندگان وب
نرمافزارهای FTP Client، ابزارهای قدرتمندی هستند که مدیریت فایل‌ها را روی سرور بسیار آسان می‌کنند. با استفاده از این نرم‌افزارها، می‌توانید به‌راحتی فایل‌های بزرگ را انتقال دهید، پوشه‌ها را مدیریت کنید و از امکانات پیشرفته‌ای مانند همگام‌سازی فایل‌ها بهره‌مند شوید. نحوه استفاده از FTP با نرم افزار Filezilla یا سایر نرمافزارهای FTP ساده است. همچنین امکانات بیشتری مانند انتقال فایل‌های حجیم و استفاده از ابزار همگام‌سازی در اختیارتان قرار می‌دهد.
اگر می‌خواهید همه چیز را در مورد آموزش رفع مشکل اتصال فایل زیلا به اکانت FTP بدانید، مقاله زیر را بخوانید.
مزایا و معایب استفاده از پروتکل FTP چیست؟
قبل از اینکه تصمیم بگیرید FTP بهترین یا بدترین گزینه برای انتقال فایل است، بهتر است نگاهی به مزایا و معایب آن بیندازید:
مزایای پروتکل انتقال فایل FTP
پروتکل انتقال فایل FTP مزایای زیادی دارد که باعث شده کاربران زیادی به استفاده از آن روی بیاورند. از جمله این مزیت‌ها عبارت‌اند از:
۱. سادگی و استفاده آسان
FTP یک پروتکل قدیمی و شناخته‌شده است که استفاده از آن آسان است. نیازی به دانش و تخصص خاصی ندارد. برنامه‌هایی مانند FileZilla رابط کاربری ساده‌ای برای انتقال فایل‌ها ارائه می‌دهند.
۲. پشتیبانی گسترده
از مزایای پروتکل انتقال فایل FTP می‌توان به پشتیبانی آن از سیستم‌عامل‌های مختلف اشاره کرد. این پروتکل محبوب و باسابقه توسط اکثر سیستم‌عامل‌ها و برنامه‌های FTP پشتیبانی می‌شود.
۳. مناسب برای شبکه‌های داخلی
ویژگی پروتکل FTP به‌گونه‌ای است که برای انتقال فایل‌ها در شبکه‌های داخلی و اینترنت بسیار مناسب است.
۴. سرعت بالا برای فایل‌های بزرگ
ارسال فایل با پروتکل FTP به‌خصوص برای انتقال فایل‌های حجیم بهینه شده است و هیچ محدودیتی در اندازه فایل ندارد.
۵. مناسب برای داده‌های غیرحساس
اگر اطلاعات محرمانه‌ای ندارید، FTP گزینه‌ی مناسبی برای انتقال فایل‌های شما خواهد بود.
۶. اتوماسیون و مدیریت
ویژگی پروتکل FTP به شما امکان می‌دهد انتقال فایل‌ها را با استفاده از اسکریپت‌ها و برنامه‌های زمان‌بندی‌شده خودکار کنید. همچنین می‌توانید انتقال را به‌صورت موقت متوقف و دوباره ادامه دهید.
تفاوت بین FTP و SFTP چیست؟ کدام را برای انتقال فایل انتخاب کنیم؟ برای اطلاعات بیشتر مقاله زیر را بخوانید.
معایب استفاده از FTP
در کنار تمام مزایایی که پروتکل FTP دارد، ضعف‌هایی نیز دارد که پیش از استفاده از آن، بهتر است با آن‌ها آشنا شوید.
۱. امنیت کم
FTP داده‌ها را هنگام انتقال رمزگذاری نمی‌کند و همین امر باعث می‌شود آن‌ها در معرض سرقت و مشاهده توسط افراد غیرمجاز قرار بگیرند. باوجودی که ویژگی پروتکل FTP دستتان را برای انتقال هر نوع فایلی باز می‌گذارد، اما به‌طور قطع نمی‌توانید روی امنیت آن حساب کنید. برای انتقال امن نیاز است از سایر انواع پروتکل FTP مانند SFTP استفاده کنید.
۲. پیگیری دشوار
بدون استفاده از برنامه FTP تخصصی، پیگیری و مدیریت انتقال فایل‌ها ممکن است دشوار باشد.
۳. ناکارآمد برای حجم زیاد
FTP از دو اتصال جداگانه برای کنترل و انتقال داده استفاده می‌کند. این ویژگی پروتکل FTP ممکن است برای تعداد زیاد اتصالات همزمان، کارآمد نباشد.
۴. هزینه نگهداری سرور
استفاده از FTP برای میزبانی فایل‌های منتقل‌شده نیازمند یک سرور اختصاصی است که ممکن است هزینه‌ای اضافی برای شما در پی داشته باشد.
انواع پروتکل FTP چیست؟
در این بخش با ما همراه باشید تا با انواع پروتکل FTP آشنا شوید و بهترین مسیر را برای انتقال اطلاعات خود انتخاب کنید.
FTP .۱ ناشناس (Anonymous FTP)؛ دروازه‌ای باز برای اطلاعات عمومی
اگر قصد دارید اطلاعاتی را در اختیار عموم قرار دهید، FTP ناشناس انتخابی مناسب است. این نوع از انواع پروتکل FTP، ساده‌ترین شکل FTP بوده و نیازی به رمزگذاری یا نام کاربری و رمز عبور ندارد. از آن می‌توانید برای توزیع آزادانه فایل‌ها، مانند نرمافزارهای منبع باز یا مقالات علمی، استفاده کنید.
FTP .۲ با رمز عبور؛ عبور امن با کلمه عبور
گاهی اوقات، اطلاعات شما نیاز به محافظت بیشتری دارند. در این حالت، FTP با رمز عبور به کمک شما می‌آید. با استفاده از نام کاربری و رمز عبور، می‌توانید دسترسی به فایل‌های‌تان را محدود کرده و امنیت آن‌ها را افزایش دهید. این نوع FTP با پورت ۲۱ کار می‌کند.
FTP Secure (FTPS) .۳؛ امنیت را در آغوش بگیرید
برای ارتقای امنیت، FTPS گزینه عالی است. در این نوع پروتکل FTP، رمزگذاری TLS به‌کار رفته است تا از اطلاعات شما در حین انتقال محافظت کند. FTPS برای انتقال فایل‌های حساس مانند اطلاعات مالی یا اسناد پزشکی بسیار مناسب است. این پورت به‌طور پیش‌فرض از پورت ۹۹۰ استفاده می‌کند.
FTPES .۴؛ ارتقای امنیت در بستر FTP
اگر به دنبال امنیت بالا هستید، FTPES همان چیزی است که نیاز دارید. این روش، امنیت TLS را به اتصال FTP از طریق پورت ۲۱ اضافه می‌کند. FTPES یک گزینه محبوب برای وب‌سایت‌ها و سرویس‌های اشتراک‌گذاری فایل است.
FTP .۵ امن (SFTP)؛ مهمان آشنای SSH
SFTP ممکن است از خانواده FTP نباشد، اما عملکردی مشابه دارد. این روش بخشی از پروتکل SSH است که با پورت ۲۲ اجرا می‌شود. این نوع برای مدیریت ایمن سیستم‌ها و برنامه‌های کاربردی از راه دور استفاده می‌شود. SFTP مکانیزم امنی برای انتقال فایل در بستر SSH ارائه می‌دهد.
تفاوت SFTP و FTPS با پروتکل FTP چیست؟
در بررسی تفاوت FTP و SFTP می‌توان گفت FTP مانند یک نامه معمولی و بدون مهر و موم بوده که ممکن است در مسیر توسط هر کسی خوانده شود. اما SFTP مثل یک صندوقچه رمزدار با قفل دیجیتال است که رمز آن فقط به دست صاحبش باز می‌شود. FTPS نیز مانند یک پاکت رمزدار بوده که آن را به پست می‌سپارد.
FTPS از یک کانال رمزگذاری شده برای انتقال فایل‌ها استفاده می‌کند، اما مانند FTP دو کانال برای انتقال اطلاعات دارد. این امر باعث کاهش سرعت انتقال فایل‌ها می‌شود. در مقایسه SFTP و FTP و FTPS جدول زیر کمکتان خواهد کرد.
| ویژگی | FTP | SFTP | FTPS |
| امنیت | کم | زیاد | متوسط |
| سرعت | بالا | متوسط | پایین |
| استفاده از کانال | دو کانال | یک کانال | یک یا دو کانال |
| پورت ورودی | ۲۱ | ۲۲ | ۹۹۰ |
هاست دانلود پارس پک، راهکار مطمئن و سریع برای انتقال فایل‌ها
اگر به دنبال یک هاست با امنیت و سرعت بالا برای انتقال فایل‌های خود هستید که از انواع پروتکل FTP پشتیبانی کند، هاست دانلود پارس پک گزینه مناسبی برای شما خواهد بود. این سرویس میزبانی وب اختصاصی، امکان مدیریت آسان فایل‌های دانلودی را برای شما فراهم می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر، به صفحه زیر مراجعه کنید.
جمع‌بندی
پروتکل FTP چیست؟ در این مقاله به‌طور کامل پاسخ این سوال را بررسی کردیم. با استفاده از FTP، می‌توانید فایل‌های خود را بین دو سیستم مختلف، بدون نیاز به دانش فنی و تخصص منتقل کنید. برای استفاده از FTP، می‌توانید از برنامه FTP مانند FileZilla بهره ببرید. اگر تجربه انتقال فایل با FTP را دارید، باعث خوشحالی ماست تجربه‌تان را با ما به اشتراک بگذارید. همچنین اگر سوالی در این زمینه دارید، در بخش کامنت انتهای مقاله بنویسید تا در سریع‌ترین زمان راهنمایی‌تان کنیم.
سؤالات متداول
۱. پروتکل FTP چیست؟
FTP یا پروتکل انتقال فایل، مجموعه‌ای از قوانین است که به رایانه‌ها می‌گوید چگونه فایل‌ها را بین سیستم‌های مختلف به‌صورت آنلاین منتقل کنند. FTP را می‌توان در شبکه داخلی رایانه‌ها یا به‌صورت آنلاین بین وب‌سرورهای مختلف استفاده کرد.
۲. منظور از FTP Client و FTP Server چیست؟
FTP Client، برنامه‌ای است که روی رایانه کاربر نصب می‌شود و از آن برای انتقال فایل‌ها به سرور استفاده می‌شود، درحالی‌که FTP Server برنامه‌ای است که روی سرور نصب می‌شود و از آن برای پذیرش درخواست‌های انتقال فایل از مشتریان استفاده می‌شود.
۳. شماره پورت FTP چیست؟
FTP از دو اتصال جداگانه برای کنترل و انتقال داده استفاده می‌کند. در اتصال کنترل از پورت ۲۱ و در اتصال داده از پورت ۲۲ استفاده می‌کند.
۴. آیا FTP امن است؟
در مورد امنیت FTP باید بگوییم این پروتکل هیچگونه ویژگی امنیتی داخلی ندارد و به همین دلیل، انتقال داده‌ها در آن به‌صورت متن ساده و بدون رمزنگاری انجام می‌شود. برای کاهش خطرات امنیتی FTP، می‌توانید از پروتکل‌های امن‌تر مانند FTPS یا SFTP استفاده کنید. این پروتکل‌ها از رمزنگاری برای محافظت از داده‌های منتقل شده استفاده می‌کنند.
