شبکه اجتماعی ماستودون چیست و چه امکاناتی دارد؟

از زمان تصدی ایلان ماسک بر صندلی مدیرعاملی توییتر، اوضاع این شبکه اجتماعی بسیار آشفته شده است. حدود نیمی از کارکنان این شرکت در پایان ماه اکتبر اخراج شدند و تصمیمات عجولانه‌ای مانند تیک خاکستری اتخاذ شد؛ تصمیمی که حتی یک روز هم دوام نیاورد و در همان روز حذف شد. در‌این‌میان، شبکه اجتماعی دیگری به نام «ماستودون» وجود دارد که عملکردش به توییتر بسیار شبیه است. در این شبکه اجتماعی، به‌جای توییت می‌توانید Toot و افراد محبوبتان را دنبال کنید. در این مطلب از کسب و کار اینترنتی بلاگ پارس پک، می‌خواهیم درباره شبکه اجتماعی ماستودون صحبت و آن را به‌طورکامل به شما معرفی کنیم؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.

توییتر دربرابر ماستودون؛ ماستودون چطور محبوب شد؟

از زمانی‌که حرف‌و‌حدیث‌های اولیه برای فروش توییتر به ایلان ماسک در رسانه‌ها مطرح شد، به‌نظر می‌رسد که این شبکه اجتماعی پرطرفدار حتی یک روز خوش هم ندیده است؛ البته گویا قرار نیست ماجراجویی‌های ایلان ماسک نیز به این زودی‌ها پایان پیدا کند.

ایلان ماسک در همان روزهای اول پس از خرید توییتر، با جک دورسی، بنیان‌گذار توییتر، وارد مجادله شد و شرکت‌هایی که قصد داشتند تبلیغاتشان را از روی توییتر بردارند، عملاً تهدید کرد. همین روند نامطمئن این شبکه اجتماعی موجب شد تا کاربران کم‌کم از آن فاصله بگیرند و آن را ترک کنند. Bot Sentinel، سازمانی که رفتار حساب‌های توییتر را ردیابی می‌کند، تخمین می‌زند که از ۲۷اکتبر تا ۱نوامبر۲۰۲۲، حدود ۹۰۰هزار حساب کاربری در توییتر غیرفعال شده است. مؤسسه یادشده براساس تحقیقات MIT به این آمار دست پیدا کرده است.

در‌‌این‌میان، بسیاری از افرادی که از Twitter خارج می‌شوند، به شبکه اجتماعی دیگری به نام Mastodon کوچ می‌کنند. ماستودون شبکه اجتماعی غیر‌متمرکز و منبع‌باز است. در ۶نوامبر، یوگن روچکو (Eugen Rochko)، خالق Mastodon، گزارش داد که این شبکه اجتماعی از ۲۷اکتبر، حدود ۴۸۹هزار نفر عضو جدید به‌دست آورده و بدین‌ترتیب تعداد اعضای این شبکه به ۱میلیون نفر کاربر رسیده است. اگر‌چه این عدد تنها کسر کوچکی از ۲۸۹میلیون نفر کاربر توییتر است، نشان می‌دهد که به‌زودی رقابتی نفس‌گیر بین Twitter و Mastodon را شاهد خواهیم بود.

ماستودون و تفاوت آن با توییتر

در اکتبر۲۰۱۶، Eugen Rochko، مدیرعامل و تنها کارمند سازمان غیر‌انتفاعی Mastodon gGmbH، شبکه اجتماعی Mastodon را بنیان نهاد. در ابتدا برای انتشار پست از دکمه‌ای با نام Publish استفاده می‌شد؛ اما روچکو در ماه می توضیح داد که حامی متعهدی به او قول داده است تا اگر برای نام دکمه انتشار پست از واژه Toot استفاده کند، از حساب Mastodon Patreon به‌طور مادام‌العمر پشتیبانی خواهد کرد. ناگفته نماند همچنان در نسخه‌های iOS و Android، نام این دکمه Publish است.

ایده شبکه اجتماعی Mastodon نیز مانند بسیاری از استارت‌آپ‌های دیگر، براساس نیاز شکل گرفته است. روچکو در مصاحبه‌ای با مجله تایم عنوان کرد که توسعه این شبکه اجتماعی را در زمانی آغاز کرده که نیاز داشته است تا با دوستانش با استفاده از پیام‌های کوتاه گفت‌وگو کند.

ماستودون سرویس رسانه اجتماعی با عملکردی بسیار شبیه به توییتر است. در این شبکه، می‌توانید Toot (به‌جای توییت) خود را پست کنید، افراد و شرکت‌های محبوب خود را دنبال کنید، پست‌های دلخواهتان را لایک و آن‌ها را Boost (به‌جای ری‌توییت) کنید.

ماستودون از هزاران شبکه اجتماعی تشکیل شده است که همه آن‌ها روی سرورهای مختلف یا Instanceهایی اجرا می‌شوند که با استفاده از سیستمی با نام Fediverse می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. افزون‌براین، Fediverse شامل شبکه‌های اجتماعی دیگری مانند PeerTube برای ویدئوها، Funkwhale برای موسیقی، PixelFed برای عکس‌ها و NextCloud برای فایل‌هاست.

سرور های Mastodon به اتصال به Fediverse نیازی ندارد. در‌واقع، یکی از نمونه‌های مشهور Mastodon Truth Social، شبکه اجتماعی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده آمریکاست.

چطور می‌توان عضو ماستودون شد؟

برای عضویت در ماستودون، براساس علاقه خود باید در یکی از سرورهای این شبکه اجتماعی عضو شوید. به‌عنوان نمونه، سرور mastodon.social یکی از سرورهای بزرگ این شبکه است. شایان ذکر است سرور persadon.com برای استفاده کاربران فارسی‌زبان در نظر گرفته شده است.

با‌این‌حال، چندان نگران سرور انتخابی خود نباشید؛ زیرا در هر زمان که بخواهید، به سرور دیگری می‌توانید بپیوندید یا سرور قبلی‌تان را ترک کنید. همچنین، افرادی را در سرورهای مختلف می‌توانید دنبال کنید. به‌عبارت‌دیگر، نه محدودیتی در انتخاب سرور دارید و نه انتخاب یکی از سرورها شما را از پیوستن به سرور دیگری باز‌خواهد داشت.

برای شناسایی تمامی سرورهای ماستودون، از وب‌سایت رسمی Mastodon می‌توانید استفاده کنید. در‌حال‌حاضر، ۱۰۶ سرور مختلف وجود دارد که براساس علاقه‌تان از هر‌یک از آن‌ها می‌توانید استفاده کنید.

اگر سرور دلخواه خود را در این فهرست پیدا نکردید، از قسمت‌های دیگر ماستودون مانند instances.social می‌توانید استفاده کنید. در این قسمت، با روندی گام‌به‌گام در میان سرورها و Instanceهای مختلف که تعدادشان به ۳۹۱۰ عدد می‌رسد، می‌توانید گزینه دلخواهتان را بیابید.

پس از انتخاب سرور، باید در آن ثبت‌نام کنید. تقریباً تمامی سرورهای عمومی صرفاً با واردکردن ایمیل و رمزعبور دلخواه، به شما اجازه می‌دهند ثبت‌نام کنید. پس از درخواست عضویت، لینک تأیید به حساب ایمیل شما ارسال خواهد شد. با کلیک روی این لینک، عضویتتان انجام خواهد شد. نمونه پنجره عضویت در ماستودون در تصویر زیر نشان داده شده است.

برای عضویت در سرورهای خصوصی، باید دعوت‌نامه‌ای از یکی از اعضای این سرور داشته باشید. همچنین، برای عضویت در این سرورها می‌توانید درخواست دهید و منتظر بمانید تا مدیران این سرورها ثبت‌نام شما را تأیید کنند.

چطور می‌توان با ماستودون کار کرد؟

مانند توییتر، ماستودون نیز به شما امکان می‌دهد تا پیام کوتاهی را به جهان یا افراد انتخاب‌شده ارسال کنید، با این تفاوت که پست‌های ماستودون به‌جای توییت، Toot نامیده می‌شوند. بسیاری از دیگر ویژگی‌های ماستودون با کمی تغییر شبیه به توییتر هستند. در‌ادامه، به برخی از امکانات موجود در ماستودون اشاره خواهیم کرد.

• محدودیت کاراکتر و حجم فایل‌ها در ماستودون: در هر پست، می‌توانید از ۵۰۰ کاراکتر (به‌جای ۲۸۰ کاراکتر توییتر) استفاده کنید. همچنین، لینک‌ها و تصاویر را با پسوندهای GIF و JPG و PNG و حجم حداکثر ۸ مگابایت و فایل‌های صوتی را با پسوندهای MP3 ،OGG ،WAV ،FLAC ،OPUS ،AAC ،MP4 و 3GP و حجم حداکثر ۴۰ مگابایت و ویدئوها را با پسوندهای MP4 ،M4V ،MOV و WebM و حجم حداکثر ۴۰ مگابایت می‌توانید به پیامتان اضافه کنید.
• نحوه انتشار پست در ماستودون: پست‌های شما در Mastodon می‌توانند به‌صورت عمومی منتشر شوند یا تنظیمات را به‌گونه‌ای انجام دهید که فقط برای دنبال‌کنندگانتان نمایش داده شوند. همچنین، برای دنبال‌کنندگان خود می‌توانید نظرسنجی برگزار و از شکلک‌های دلخواهتان استفاده و ایموجی‌های سفارشی را در سرورهای خاص ارسال کنید.

• ویرایش پست‌ها در ماستودون: خوشبختانه امکان ویرایش Toot‌های ارسالی نیز وجود دارد. همچنین، در‌صورتی‌که یک Toot را ویرایش کنید، کسانی که آن را بازنشر کرده‌اند، از ویرایش شما مطلع خواهند شد.
• استفاده از هشتگ در پست‌ها: نکته مهم دیگری که درباره شبکه اجتماعی ماستودون باید بدانید، این است که دقیقاً مانند توییتر، در نوشته‌های خود می‌توانید از هشتگ استفاده کنید و از‌آن‌جاکه الگوریتمی برای نشان‌دادن پست‌های شما به غیردنبال‌کنندگانتان وجود ندارد، استفاده از این هشتگ‌ها برای دسته‌بندی پست‌ها و نشان‌دادن آن‌ها به افراد علاقه‌مند به پست‌های شما، حتی ضروری‌تر از توییتر است.

• دنبال‌کردن حساب‌های کاربری: شما می‌توانید حساب کاربری فرد یا شرکت دلخواهتان را دنبال کنید؛ البته برای دنبال‌کردن برخی از حساب‌ها، به موافقت آن‌ها نیاز دارید. با‌این‌حال، وقتی حساب کاربری‌ای را دنبال می‌کنید، از آن به‌بعد پست‌هایی که منتشر می‌کنند، در تایم‌لاین شما نشان داده می‌شوند. ناگفته نماند وب‌اپلیکیشن‌های رایگانی مانند Fedfinder و Debirdify و Twitodon می‌توانند به شما کمک کنند تا حساب‌هایی که قبلاً در توییتر دنبال می‌کرده‌اید، حالا در Mastodon پیدا کنید.

• حریم خصوصی در Mastodon: این امکان برای شما در نظر گرفته شده است تا اگر نمی‌خواهید حساب کاربری خاصی شما را دنبال کند، آن را مسدود کنید. همچنین، یک سرور را به‌طورکامل می‌توانید مسدود کنید.
• Direct Message در ماستودون: شبکه اجتماعی Mastodon قابلیت دیگری به نام Direct Message دارد؛ البته این قابلیت برخلاف اسمش، برای پیغام مستقیم به حساب کاربری دیگر طراحی شده است. در‌واقع، این قابلیت به شما امکان می‌دهد تا یک پست را صرفاً به افرادی نشان دهید که در Direct Message ذکر کرده‌اید. 

تایم‌لاین ماستودون و آنچه باید درباره آن بدانید

در توییتر، فقط یک تایم‌لاین دارید و در آن، پست‌ها معمولاً براساس زمانی که پست شده‌اند و پست‌های فیواستار‌ (Favstar) شده، به شما نشان داده می‌شوند. بااین‌حال، در ماستودون می‌توانید از سه تایم‌لاین مجزا استفاده کنید:

• Home Timeline: در این تایم‌لاین، تمامی پست‌ها و ر‌ی‌بلاگ‌های دنبال‌کنندگانتان را مشاهده خواهید کرد.
• Local Timeline: در این تایم‌لاین، تمامی پست‌های سروری که در آن عضو هستید، مشاهده خواهید کرد.
• Federated Timeline: در این تایم‌لاین، به پست‌های سرورهایی که عضوی از اعضای آن را دنبال می‌کنید، دسترسی خواهید داشت.

با استفاده از مرورگر وب، Mastodon را می‌توانید به‌گونه‌ای تنظیم کنید که مانند توییتر در یک زمان فقط یک فید را به شما نشان دهد. همچنین، با استفاده از گزینه Advance View از منو Preferences، می‌توانید چندین فید و نوتیفیکیشن را هم‌زمان مشاهده کنید.

اپلیکیشن Mastodon برای iOS و Android

به‌دلیل ماهیت منبع‌باز ماستودون، برنامه‌های متعددی برای استفاده از این شبکه اجتماعی روی سیستم‌‌عامل‌های مختلف منتشر شده است. اولین و ساده‌ترین انتخاب برای شما، استفاده از اپلیکیشن رسمی Mastodon gGmbH است که هم برای اندروید و هم برای آی‌او‌اس در‌دسترس قرار دارد.

با‌این‌حال، برنامه‌های قوی‌تری نیز وجود دارند که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. برنامه‌های Mastodon Metatext برای iOS و Tusky برای Android در‌حال‌حاضر جایگزین‌های مطمئنی برای استفاده از این شبکه اجتماعی هستند.

در‌ادامه، فهرست دیگر اپلیکیشن‌هایی را مشاهده خواهید کرد که برای استفاده از ماستودون روی موبایل طراحی شده است:

۱. اپلیکیشن‌های اندروید برای دسترسی به Mastodon

• Tusky
• Subway Tooter
• Mastalab
• 11t

۲. اپلیکیشن‌های iOS برای دسترسی به Mastodon

• Metatext
• Tootle for Mastodon
• Toot!
• Stella
• Mast

جمع‌بندی

توییتر یکی از شبکه‌های اجتماعی پرمخاطب در فضای مجازی است. با‌این‌حال پس از اینکه ایلان ماسک آن را خرید، به‌دلایل مختلف، از‌جمله تصمیمات شتاب‌زده‌ اتخاذشده برای آن‌، افراد بسیاری تصمیم گرفتند که این شبکه اجتماعی را با تمام مزایایش ترک کنند. انتخاب بیشتر افراد برای جایگزین‌کردن ماستودون بود. Mastodon شبکه‌ای اجتماعی است که به‌صورت متن‌باز طراحی شده و شباهت‌های بسیاری را با توییتر دارد. در این مطلب از بلاگ پارس پک، شبکه اجتماعی ماستودون را معرفی کردیم و راه‌های عضویت در آن را توضیح دهیم و به نکات مهم مرتبط با این شبکه اجتماعی اشاره کردیم.

سؤالات متداول

۱. مالک ماستودون کیست؟

در سال ۲۰۱۶، یوگن روچکو شبکه اجتماعی ماستودون را طراحی و راه‌اندازی کرد. در‌حال‌حاضر نیز، او مالک این شبکه اجتماعی است.

۲. آیا پست‌های ماستودون محدودیت کاراکتر دارد؟

بله، هر پست ماستودون محدودیت ۵۰۰کاراکتری دارد که البته ۲۲۰ کاراکتر بیشتر از محدودیت در‌نظر‌گرفته‌شده برای پست‌های توییتر است.

۳. پست‌های ماستودون چه نامی دارند؟

پست‌هایی که در ماستودون منتشر می‌کنید، Toot نام دارند.

۴. آیا استفاده از Mastodon رایگان است؟

بله، شما می‌توانید به‌‌رایگان از امکانات این شبکه اجتماعی استفاده کنید.

۵. آیا Mastodon منبع‌باز است؟

بله، یکی از ویژگی‌های شبکه اجتماعی ماستودون این است که به‌صورت منبع‌باز (Open-Source) طراحی شده است.