وب سرور Lighttpd چیست؟ + مزایا و معایب و نحوه کار

وب سرور Lighttpd چیست؟ اگر شما هم به حوزه‌ی وب علاقمند باشید و یا توسعه‌دهنده‌ی وب باشید، احتمالاً با این سؤال مواجه شده‌اید. به‌عنوان یک تعریف اولیه، وب سرور Lighttpd برای وب‌سایت‌های داینامیک عملکرد بسیار مناسبی دارد و به‌دلیل سرعت، امنیت و انعطاف‌پذیری بالا، محبوبیت بالایی هم دارد. در این مطلب از آموزش وب سرور بلاگ پارس پک، می‌خواهیم در مورد این وب سرور با شما صحبت کرده و نحوه‌ی کانفیگ آن در وردپرس را هم توضیح دهیم؛ پس تا پایان با ما همراه باشید.

وب سرور Lighttpd چیست؟

Lighttpd یک نرم‌افزار وب سرور است که مثل همه‌ی وب سرورها، وظیفه‌ی اصلی آن این است که با استفاده از پروتکل‌های HTTP و HTTPS، به Requestهایی که از طرف کاربر ارسال می‌شود پاسخ داده و محتوای وب‌سایت یا وب اپلیکیشن را به کاربر نشان دهد و با توجه به اینکه علاوه بر امنیت و عملکرد بالا، منابع سخت‌افزاری کمتری هم از سرور مصرف می‌کند، توسعه دهندگان وب به استفاده از آن رویِ خوش نشان داده و حالا می‌بینیم که تعداد وب‌سایت‌هایی که از این وب سرور در ساختار خود استفاده می‌کنند، خیلی بیشتر از گذشته است.

وب سرور Lighttpd‌ یک نرم‌افزار است که وب‌سایتتان را به کاربر نشان می‌دهد؛ منتها چون از CPU و RAM خیلی کمی استفاده می‌کند، وب‌سایتتان مثل یک پَر سبک و چابک است!

وب سرور Lighttpd چطور طراحی شد؟

طراحی و توسعه‌ی وب سرور Lighttpd داستان جالبی دارد؛ این وب سرور در سال ۲۰۰۳ توسط Jan Kneschke که یک توسعه‌دهنده‌ی آلمانی است طراحی شد تا فقط یک هدف را نشان دهد: می‌توان وب سروری را توسعه داد که بتواند ۱۰ هزار کانکشن همزمان را مدیریت کند‍! در واقع این وب سرور چالشی برای حل مشکل C10K بود؛ مشکلی که سوکت‌های شبکه به آن دچار بودند و با بهینه‌ کردن آن، تعداد زیادی از کاربران هم می‌توانستند به‌صورت همزمان به وب‌سایت مراجعه کنند.

البته در کاربرد، Lighttpd هم مانند بقیه‌ی وب سرورها کار می‌کند. به این صورت که کاربر برای اینکه بتواند به وب‌سایت دسترسی پیدا کند، یک Request به سمت وب سرور ارسال می‌کند. حالا Light tpd وارد عمل شده، محتوای سایت شما را بررسی کرده و آن را به‌صورت HTML به سمت کاربر ارسال می‌کند.

باید این نکته را هم بدانید که به‌جز در مواردی که خودِ شما به‌عنوان توسعه‌دهنده‌ی وب، سرورتان را کانفیگ می‌کنید، معمولاً این شرکت هاستینگ است که تعیین می‌کند که روی سرور از چه نرم‌افزار وب سروری استفاده کند. البته ما در ادامه‌ی این مطلب به شما خواهیم گفت که چطور می‌توانید از Lighttpd روی وب‌سایت وردپرسی خودتان استفاده کنید.

تفاوت وب سرورهای دیگر با وب سرور Lighttpd چیست؟

اجازه دهید تکلیف یک سؤال اساسی را همین ابتدا مشخص کنیم؛ آیا Lighttpd تفاوتی با بقیه ی وب سرورها ندارد؟

همان‌طور که در قسمت قبلی هم خیلی مختصر توضیح دادیم، Lighttpd به‌عنوان وب سرور، یک ظیفه‌ی اصلی دارد و آن هم نمایش صحیح وب‌سایت به کاربر است. این وظیفه را همه‌ی وب سرورهای دیگر هم انجام می‌دهند. اما آنچه که یک وب سرور را از دیگری متمایز می‌کند، فیچرها و قابلیت‌های آن است.

اگر شما هم مثل من به آشپزی علاقه داشته باشید، حتماً نامِ چاقوی ژاپنی «سانتوکو» را شنیده‌اید. این چاقوی دست‌ساز، هنوز هم با سبک شمشیرهای سامورایی ساخته می‌شود. می‌خواهم این را بگویم که اگر چه سانتوکو فقط یک چاقو است، اما خیلی واضح است که با کیفیت آن و لذتی که از کار با آن می‌برید، خیلی خیلی از کار کردن با چاقوهای دیگر متفاوت است. اما این‌طور هم نیست که برای هر کاری بتوانید از این چاقو استفاده کنید.

همین منطق، در وب سرورها هم صادق است. فاکتورهای مختلفی وجود دارد تا شما به این نتیجه برسید که استفاده از کدام وب سرور برای پروژه‌تان کاربرد بیشتری دارد. مثلاً اگر به‌دنبال گزینه‌ای هستید که بتواند ساده‌تر سفارشی شود، آپاچی به‌دلیل ماژول‌های متعددی که دارد، می‌تواند گزینه‌ی بهتری برای شما باشد.

اما وقتی پای استفاده از منابع کمتر به میان می‌آید، Lighttpd هیچ حرفی برای دیگر رقبای خود باقی نمی‌گذارد و این مهم‌ترین مورد از مزایای Lighttpd است. از طرف دیگر، اگر پایداری وب سرور برای شما اهمیت بیشتری داشته باشد، Nginx همان وب سروری است که در بحرانی‌ترین زمان‌ها هم شما را مأیوس نخواهد کرد و دائماً هم در حال انتشار به روزرسانی‌هایی است که قابلیت‌ها و عملکرد آن را افزایش می‌دهد.

می‌دانید می‌خواهم چه بگویم؟‌ جانِ کلام این است که نوعِ نیاز شماست که نوع وسیله‌ای که از آن استفاده می‌کنید را هم مشخص می‌کند. بنابراین هیچ وب سروری را نمی‌توان برنده‌ی دائمی مسابقه‌ی وب سرورها بر اساس همه‌ی فاکتورها دانست؛ که اگر چنین بود، چه دلیلی داشت که بقیه‌ی وب سرورها همچنان مورد استفاده قرار بگیرند؟

آشنایی با نحوه‌ کار Lighttpd

وب سرور Lighttpd از CGI ،FastCGI و همچنین SCGI پیشتیبانی می‌کند. پس اگر کسی از شما پرسید که مزیت مهم وب سرور Lighttpd چیست، می‌توانید بگویید که این سرور با وب‌سایت‌ها و وب اپلیکیشن‌هایی که به زبان‌های برنامه‌نویسی مختلفی نوشته شده‌اند، سازگار است. از جمله‌ای این زبان‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• PHP
• Python
• Perl
• Rubby
• Lua

علاوه بر این، Lighttpd این امکان را دارد که Requestهای مختلف را به‌صورت ناهمزمان مدیریت کند. یعنی چه؟ یعنی اینکه وقتی این وب سرور در بک گراند فعال است، مرورگر هم می تواند همچنان به کار خود ادامه دهد و آب هم از آب تکان نخورد! بنابراین سرور شما می‌تواند به چندین Request مختلف رسیدگی کند، بدون اینکه هیچ کاهش سرعتی در وب‌سایت ایجاد شود.

مزایا و معایب وب سرور Lighttpd چیست؟

Lighttpd هم مثل هر سیستم نرم‌افزاری دیگری، مزایا و معایب مختلفی دارد و این وظیفه‌ی توسعه‌‌دهنده‌ی بک اند وب‌سایت است که با بررسی این مزایا و معایب و شناخت کافیِ پروژه، به این نتیجه برسد که استفاده از این وب سرور مناسب هست یا نه. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این مزایا و معایب اشاره خواهیم کرد.

مزایای وب سرور Lighttpd چیست؟

از جمله مهم‌ترین مزایای Lighttpd، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رایگان و منبع باز بودن سورس کُدها
• پشتیبانی از تمامی زبان‌های برنامه‌نویسی
• استفاده‌ی حداقلی از منابع سخت‌افزاری مثل RAM یا CPU

معایب وب سرور Lighttpd چیست؟

برخی از مهم‌ترین مواردی که می‌توانند به‌عنوان عیب وب سرور Lighttpd‌ شناخته شوند، عبارت‌اند از:

• جامعه‌ی کمتری آن را آپدیت می‌کنند.
• هنوز به‌ اندازه‌ی وب سرورهای دیگر شناخته شده نیست.
• برای پروژه‌های بزرگ‌تر، ممکن است خیلی عملکرد بالایی نداشته باشد.
• فیچرهای پیشرفته و ماژول‌های قدرتمند، هنوز برای آن توسعه داده نشده است.
• منابع کمتری برای پشتیبانی و رفع عیب‌های احتمالی برای این وب سرور وجود دارد.

سرور کدام وب‌سایت از Lighttpd استفاده می‌کند؟

قبل از خرید سرور، اطلاعات مربوط به وب سرور در سرویس خریداری شده درج می‌شود. اما اگر می‌خواهید بدانید که یک وب‌سایت از کدام وب سرور استفاده می‌کند، می‌توانید از گوگل کروم استفاده کنید؛ این مرورگر ابزارهایی دارد که با استفاده از آنها می‌توانید به اطلاعاتی در مورد وب‌سایت برسید.

برای شروع، وب‌سایت مدنظرتان را باز کنید و از کلیدهای ترکیبی Ctrl + Shift + I یا F12 استفاده کنید. با این کار، منوی Developer Tools‌ برایتان باز می‌شود:

روی برگه‌ی Network کلیک کنید و صفحه‌ای که باز کرده‌اید را Refresh‌ کنید تا اطلاعات وب‌سایت به‌روز شوند. حالا روی هر یک از ورودی‌های زیر Name کلیک کنید و بعد به پایین اسکرول کنید تا Response Header را ببینید. زیر قسمت Server، اطلاعات مربوط به وب سرور و ورژن آن درج شده است:

البته به این نکته هم توجه کنید که اگر وب‌سایت از Cloudflare یا از سرویس پروکسی مشابه استفاده کند، این گزینه به شما نشان داده نمی‌شود.

اگر کاربردهای Lighttpd و مزایای آن که تا این قسمت به آنها اشاره شد، شما را به استفاده از این وب سرور قانع کرده است، احتمالاً خودتان بتوانید آن را روی سرورتان نصب کنید. البته برای این کار باید کانفیگ وب سرور Lighttpd را خودتان به‌صورت دستی انجام دهید که برای این کار هم باید اطلاعات کافی در مورد سرورها و دستورات آنها داشته باشید.

۳ گام برای کانفیگ وب سرور Lighttpd روی وردپرس

با توجه به اینکه سیستم توزیع محتوای وردپرس، یکی از متداول‌ترین و محبوب‌ترین سیستم‌ها برای طراحی وب‌سایت‌ها است، در این قسمت نحوه‌ی کانفیگ آن را روی وردپرس آموزش داده‌ایم. همچنین به‌عنوان یک نکته‌ی اضافی، این را هم در نظر داشته باشید که اگر چه از نظر تکنیکال، می‌توان وب سرور را روی سیستم عامل ویندوز هم اجرا کرد، اما با این حال بهترین کارایی آن هنگامی به‌دست خواهد آمد که روی یکی از توزیع‌های لینوکس مانند اوبونتو اجرا شود.

گام اول: نصب وب سرور Lighttpd

قبل از هر چیز، بهتر است مطمئن شویم که همه‌ی نرم‌افزارها و سرویس‌های روی سرور، آپدیت شده است. برای این منظور، از دستورات زیر در ترمینال سرور خود استفاده کنید:

sudo apt update

sudo apt upgrade

حالا اگر Lighttpd را قبلاً روی سیستمتان نصب نکرده‌اید، با استفاده از دستور زیر این کار را انجام دهید:

sudo apt install lighttpd

حالا باید به سیستم عامل خود بگویید که بعد از هر بار ریبوت شدن، وب سرور Lighttpd‌ را هم راه‌اندازی کند. برای این کار هم می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید:

sudo systemctl enable lighttpd

گام دوم: راه‌اندازی PHP و Database

حالا باید PHP و همه‌ی Extensionهای آن را نصب کنید. بدون PHP، وردپرس امکان اجرا ندارد. پس، این مرحله یکی از مراحل ضروری است که باید انجام دهید:

sudo apt-get install php php-cgi php-cli php-fpm php-curl php-gd php-mysql php-mbstring zip unzip apache2-

با استفاده از دستورات زیر، می‌توانید اکستنشن‌های FastCGI را فعال کنید و همچنین مطمئن شوید که PHP نصب شده درست کار می‌کند یا خیر:

sudo lighty-enable-mod fastcgi fastcgi-php

sudo service lighttpd force-reload

حتماً می‌دانید که وردپرس از پایگاه داده‌ی MySQL استفاده می‌کند. اگر قبلاً این دیتابیس را برای سایت وردپرسی خود تنظیم نکرده‌اید، حالا باید این کار را انجام دهید. از دستورات زیر برای تنظیم وردپرس و همچنین ایمن‌سازی آن استفاده کنید:

sudo apt install mysql-server

sudo mysql_secure_installation

سپس برای وب‌سایت وردپرسی‌ خود، یک پایگاه داده ایجاد کنید:

sudo mysql

در گام بعدی، باید برای پایگاه داده‌ی ایجاد شده، یک نام در نظر بگیرید. برای این کار، می‌توانید از دستورات زیر استفاده کنید. فقط باید یادتان باشد که به‌جای Example_Database باید نام مدنظر خودتان را وارد کنید:

create database `example_database` character set = 'utf8';

سپس باید یک نام کاربری و یک رمز عبور برای دسترسی به دیتابیس وارد کنید. علاوه بر این، با دستورات زیر امکان مدیریت پایگاه داده را به کاربر تعریف شده می‌دهید:

create user 'name'@'localhost' identified by 'password';

GRANT ALL PRIVILEGES ON `example_database`.* to `name`@localhost;

exit

گام سوم: دانلود و نصب وردپرس

در گام بعدی، باید وردپرس را دانلود و آن را روی سرورتان نصب کنید. با استفاده از دستورات زیر می‌توانید آخرین نسخه‌ی وردپرس را دانلود کنید:

cd /tmp

wget https://wordpress.org/latest.zip

حالا یک فولدر Root ساخته و نام وب‌سایت خودتان را جایگزین Name کنید:

sudo mkdir /var/www/html/name

این دستورات هم فایل‌های وردپرس را از حالت ZIP خارج کرده و به پوشه‌ی جدید منتقل می‌کند:

sudo unzip /tmp/latest.zip

sudo mv /tmp/wordpress/* /var/www/html/name

 همچنین شما باید مطمئن شوید که کاربر Admin می‌تواند به این پوشه دسترسی داشته باشد:

sudo chown -R www-data:www-data /var/www/html/name

حالا مرورگر خودتان را باز کنید و آدرس زیر را باز کنید. مجدداً یادآوری می‌کنم که در قسمت آخر آدرس، باید نام پوشه‌ای را که ساخته‌اید را وارد کنید:

http://server-ip-address/name

حالا وردپرس روی سرورتان نصب شده و آماده است تا وب‌سایت شما را راه‌اندازی کند؛ به همین سادگی!

جمع‌بندی

وب سرور Lighttpd چیست‌؟‌ اگر شما هم یک توسعه‌دهنده‌ی وب باشید یا حتی فقط به این حوزه علاقه داشته باشید، احتمالاً نام وب سرور Lighttpd را شنیده‌اید. Lighttpd‌ کم مصرف‌ترین وب سروری است که تا الان طراحی شده و به همین دلیل، استفاده از آن CPU و RAM کمتری از سرورتان را درگیر می‌کند. در این مطلب از آموزش برنامه نویسی بلاگ پارس پک در مورد این وب سرور توضیحات مفصلی را ارائه کردیم؛‌ مزایا و معایب آن را یاد گرفتیم و در آخر هم استفاده از آن روی وب‌سایت‌های وردپرسی را به‌صورت گام به گام آموختیم.

سؤالات متداول

۱. مهم‌ترین مزیت وب سرور Lighttpd‌ چیست؟

استفاده‌ی کمتر از منابع سخت‌افزاری سرور، شامل RAM و CPU را می‌توان مهم‌ترین مزیت وب سرور Lighttpd دانست.

۲. مهم‌ترین عیب وب سرور Lighttpd‌ چیست؟

یکی از مهم‌ترین معایبی که این وب سرور دارد، کم بودن جامعه‌ی توسعه دهندگان آن است. به همین دلیل اصولاً فیچرهای قدرتمندی مثل وب سرور آپاچی، برای آن طراحی نشده و داکیومنت‌های کاملی هم ندارد.

۳. وب سرور Lighttpd‌ با کدام زبان‌های برنامه‌نویسی سازگار است؟

این وب سرور، تقریباً با تمامی زبان‌های معروف برنامه‌نویسی، از PHP گرفته تا Perl، Rubby، Lua و Python، سازگاری کامل دارد.