سرور چیست؟ همه چیز درباره ویژگی‌ سرورها

سرور (Server) در دنیای دیجیتالی امروز، همه جا شنیده می‌شود، خصوصا در مکالمه‌های دنیای فناوری. برای بسیار از ما، این سوال پیش می‌آید که سرور چیست و چرا جزء حیاتی عصر مدرن محسوب می‌شود؟ در این راهنمای جامع از بخش آموزش سرور، توضیح واضح و قابل فهمی‌ درباره انواع سرور اینترنت و کاربرد آن‌ها و تفاوت ‌آن‌ها و راهنمایی برای بهترین خرید به شما ارائه می‌دهیم.

تاریخچه سرور

سرورها نقش مهمی در تکامل دنیای دیجیتال داشته‌اند. اولین سرورها در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ به دنیای ما وارد شدند. ابتدا با ظهور کامپیوترهای شخصی، سرورهای فایل برای اشتراک‌گذاری داده‌ها در شبکه‌های محلی مورد استفاده قرار گرفتند. سپس تولد اینترنت، انواع سرورهای وب را به ارمغان آورد و میزبانی و دسترسی جهانی وب‌سایت‌ها را امکان پذیر کرد. پس از مدتی، سرورهای اپلیکیشن و انواع سرور دیتابیس، مسیر رشد دیجیتال را هموار کردند.
اولین سرور در اینترنت دارای اهمیت تاریخی است. کامپیوتر NeXT تیم برنرز لی به عنوان این سرور پیشگام در سال ۱۹۹۱ عمل کرد. این کامپیوتر در آزمایشگاه Cern، میزبان اولین وب‌سایت شبکه جهانی وب بود. امروزه، سرورها هم‌مسیر با با پیشرفت‌های فناوری، خدمات متنوعی ازجمله محاسبات ابری و محاسبات لبه‌ای (Edge Computing) ارائه می‌دهند. این خدمات، منجر به توسعه راه‌حل‌های مقیاس‌پذیر و کارآمدی می‌شود که در شکل‌های گوناگون از اجرای الگوریتم‌های هوش مصنوعی گرفته تا تامین انرژی دستگاه‌های اینترنت اشیا آن‌ها را می‌بینیم.

مفهوم Server چیست؟

بیایید مفهوم سرور را به زبان ساده و روزمره تجزیه کنیم. در یک مثال ساده، سرور مانند کتابدار اینترنتی است. درست همانطور که یک کتابدار کتاب‌هایی را برای دسترسی کاربران ذخیره و سازماندهی می‌کند، سرور نیز اطلاعات دیجیتالی را برای دسترسی دستگاه‌های شما ذخیره و مدیریت می‌کند.
تصور کنید وارد یک کتابخانه می‌شوید و به دنبال کتاب خاصی می‌گردید. کتابدار با آگاهی از فهرست کتابخانه و محل قرارگیری هر کتاب، آن‌ را برای شما پیدا می‌کند. یک سرور اینترنت نیز به درخواست‌های دیجیتالی شما پاسخ می‌دهد، چه بارگذاری یک صفحه وب باشد یا ارسال ایمیل یا پخش ویدئو.
سرور (Server) اساسا یک کامپیوتر بسیار قدرتمند است. این ساز و کار به گونه‌ای طراحی شده که قابل اعتماد، سریع و در دسترس ۲۴ ساعته باشد. بنابراین می‌تواند به طور کارآمد به چندین کاربر یا دستگاه به طور همزمان سرویس دهد. سرورها انواع مختلف محتوا مانند صفحات وب، اسناد، ویدئوها و موارد دیگر را ذخیره و ارائه کرده و آن را به بخشی از تجربیات آنلاین‌ما تبدیل می‌کند.

سرور چگونه کار می‌کند؟

اکنون که به‌طور کلی می‌دانیم server چیست و چه کاربردهایی دارد، بیایید نحوه عملکرد آن را بررسی کنیم. سرورها بر اساس یک اصل اساسی به نام «مدل کلاینت-سرور» ( Client-Server Model) عمل می‌کنند. این مدل را به عنوان یک مکالمه بین دو طرف تصور کنید: شما (مشتری) و سرور. در تعریف سرور با مدل، چند اتفاق رخ می‌دهد.
اگر پس از آشنایی با مفهوم اولیه، اکنون این سوال را دارید که کار سرور چیست و چطور به کاربر خدمات می‌دهد، ابتدا مفهوم درخواست و پاسخ (برای هر کاری مثلا خرید یا سوال پرسیدن) را فرض کنید و ادامه مطلب را بخوانید.

۱. درخواست و پاسخ (Request and Response)

وقتی آدرس یک‌ وب‌سایت را در مرورگر خود تایپ می‌کنید یا ایمیلی ارسال می‌کنید، دستگاه شما به عنوان کلاینت یا مشتری عمل می‌کند. با ارسال یک درخواست، مکالمه با سرور اینترنت را آغاز می‌کند. این درخواست را به عنوان یک سوال یا درخواست اطلاعات خاص در نظر بگیرید.

۲. نقش سرور

سرور، درخواست شما را دریافت و پردازش می‌کند. می‌داند که اطلاعات درخواستی را در مجموعه بزرگ اطلاعات و داده‌های خود کجا پیدا کند.

۳. تحویل

شاید مهم‌ترین بخش پاسخ به سوال کار سرور چیست، در این فرایند باشد. هنگامی‌که سرور اینترنت داده‌های درخواستی را پیدا می‌کند، با ارسال آن به دستگاه شما پاسخ می‌دهد. این پاسخ می‌تواند یک صفحه وب، یک ایمیل، یک فایل ویدیویی یا هر محتوای دیجیتال دیگری باشد.

۴. نمایش

سپس دستگاه شما داده‌های دریافتی را نمایش می‌دهد. درنتیجه شما می‌توانید داده‌ها را بخوانید، تماشا کنید یا با آن‌ها تعامل داشته باشید. کل این فرایند در عرض چند ثانیه اتفاق می‌افتد.

به عنوان مثال، روند پخش یک فیلم در تلویزیون هوشمند خود را در نظر بگیرید. وقتی فیلمی‌ را انتخاب می‌کنید، تلویزیون شما به مشتری تبدیل می‌شود و درخواستی را به سرور فیلم ارسال می‌کند. سرور، مانند یک اپراتور ماهر، فیلم را در همان لحظه پیدا و به تلویزیون شما ارسال می‌کند.
اما سرورها فقط به فیلم‌ها و صفحات وب محدود نمی‌شوند. آن‌ها زیرساخت خدمات دیجیتال بی‌شماری، از بانکداری آنلاین گرفته تا شبکه‌های اجتماعی را تقویت می‌کنند و تضمین می‌کنند که با هر کلیک، لمس یا هر فعالیت دیگر شما در اینترنت، اطلاعات درست دریافت می‌کنید.
سرور را می‌توان قلب تپنده دنیای اینترنت دانست. انواع سرور، کامپیوترهای فیزیکی یا مجازی هستند که برای خدمت‌رسانی هرچه بیشتر شامل ذخیره، پردازش و ارائه اطلاعات در سرویس‌های آنلاین از وب‌سایت و وب اپلیکیشن تا سرویس ایمیل و بازی، بهینه‌سازی شده‌اند.

ویژگی‌های سرور چیست؟

بهترین سرور دارای چندین ویژگی کلیدی است که آن‌ را از کامپیوترهای معمولی متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها ستون فقرات قابلیت اطمینان و کارایی آن‌ها هستند:

۱. قابلیت اطمینان (Reliability)

سرورها برای عملکرد بدون وقفه طراحی شده‌اند. آن‌ها از قطعات حرفه‌ای پردازشی، منابع تغذیه پشتیبان و مکانیزم‌های مقابله با قطعی (Failover) برای به حداقل رساندن خرابی اطلاعات یا ارتباط استفاده می‌کنند. این قابلیت اطمینان تضمین می‌کند که خدمات حیاتی در دسترس باقی می‌مانند.

۲. مقیاس‌پذیری (Scalability)

سخت‌افزار و نرم‌افزار سرور را می‌توان به راحتی برای مدیریت حجم کاری بسیار زیاد، مقیاس‌دهی کرد. با افزایش تقاضای کاربران، سرورها می‌توانند کاربران و داده‌های بیشتری را بدون به خطر انداختن عملکرد در خود جای دهند.

۳. امنیت

امنیت سرورها در درجه اول اهمیت قرار دارد. سرورها از اقدامات امنیتی قوی برای محافظت از داده‌ها در برابر دسترسی غیرمجاز و حملات سایبری استفاده می‌کنند. فایروال‌ها (Firewall)، رمزگذاری (Cryptography) و سیستم‌های تشخیص نفوذ، تنها چند لایه دفاعی مرسوم سرورها هستند.

۴. دسترسی همیشگی (Accessibility)

سرورها به طور مداوم، ۲۴ ساعت شبانه روز و ۷ روز هفته کار می‌کنند. این در دسترس بودن ثابت، برای همه کسب‌وکارهای آنلاین، حیاتی است.

۵. اتصال پرسرعت

سرورها مجهز به اتصالات اینترنتی سریع برای انتقال سریع داده‌ها به مشتریان هستند. این امر حداقل تاخیر را در ارائه محتوا تضمین می‌کند. این ویژگی‌ها، سرورها را به قلب تپنده دنیای دیجیتال تبدیل می‌کند.

منابع سخت افزاری سرور چیست؟

برای پاسخ به این سؤال، باید نگاهی دقیق‌تر به اجزای سخت‌افزاری یک سرور بیندازیم. هر سرور، مانند یک کامپیوتر قدرتمند، از چند بخش اصلی تشکیل شده که هرکدام وظیفه‌ای حیاتی در عملکرد آن دارند. در ادامه، با اجزای اصلی سرور و نقش آن‌ها آشنا می‌شویم:

پردازنده (CPU)

پردازنده مغز سرور است. وظیفه پردازش اطلاعات، اجرای برنامه‌ها و پاسخ به درخواست‌های کاربران بر عهده CPU است. برخلاف پردازنده‌های معمولی در کامپیوترهای خانگی، انواع پردازنده سرور باید همزمان صدها یا هزاران فرآیند را با سرعت و پایداری بالا انجام دهد.

حافظه (RAM)

RAM یا حافظه موقت، نقشی کلیدی در سرعت عملکرد سرور دارد. هرچه حافظه رم بیشتر باشد، سرور اینترنت می‌تواند همزمان درخواست‌های بیشتری را مدیریت کند. این موضوع در سرورهای اینترنتی و وب‌سرورها اهمیت زیادی دارد.

ذخیره‌سازی (Storage)

سرورها از حافظه‌های پرسرعت مانند SSD یا حافظه‌های پرظرفیت مثل HDD برای ذخیره داده‌ها، فایل‌ها و پایگاه‌داده‌ها استفاده می‌کنند. نوع و کیفیت فضای ذخیره‌سازی سرور تأثیر مستقیمی در سرعت لود سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها دارد.

کارت شبکه (Network Interface)

برای برقراری ارتباط با اینترنت یا شبکه داخلی، سرور نیاز به کارت شبکه با پهنای باند بالا دارد. کارت شبکه وظیفه ارسال و دریافت داده‌ها را بر عهده دارد. در سرورهای میزبانی وب یا سرور مجازی، سرعت و پایداری شبکه نقش بسیار مهمی دارد.

منبع تغذیه (Power Supply)

سرورها معمولاً به منبع تغذیه‌های دوگانه مجهز هستند تا در صورت خرابی یکی، دومی وارد عمل شود و اختلالی در عملکرد سرور ایجاد نشود.

سیستم خنک‌کننده (Cooling System)

از آنجا که سرورها به‌صورت مداوم و بدون وقفه فعالیت می‌کنند، به خنک‌کننده‌های قدرتمند برای جلوگیری از داغ شدن قطعات نیاز دارند. دمای بالا می‌تواند عمر قطعات سرور را کاهش دهد.

مادربرد (Motherboard)

تمام قطعات سخت‌افزاری سرور روی مادربرد سوار می‌شوند. مادربرد باید قابلیت پشتیبانی از پردازنده‌های چندگانه، رم‌های حجیم و کارت‌های توسعه را داشته باشد.
قطعات سرور برخلاف کامپیوترهای شخصی، برای عملکرد ۲۴ ساعته، بار کاری بالا و پایداری بیشتر طراحی شده‌اند. معنی سرور در اینترنت نیز، توانایی پاسخگویی مستمر و مطمئن به درخواست‌های کاربران است.

معماری سرور چیست؟

معماری سرور به ساختار و نحوه طراحی سرور از نظر سخت‌افزار، سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای کاربردی اشاره دارد. این معماری تعیین می‌کند که سرور چگونه منابعش را مدیریت کند، چطور با کاربران ارتباط برقرار کند و چه مدلی برای ارائه خدمات داشته باشد. درک معماری سرور برای کسانی که قصد خرید سرور، کانفیگ سرور یا استفاده از سرور مجازی و اختصاصی دارند، ضروری است.

هر سرور از سه لایه اصلی تشکیل شده است:

۱. لایه سخت‌افزار (Hardware Layer)

این لایه شامل پردازنده (CPU)، رم (Memory)، حافظه ذخیره‌سازی (SSD یا HDD)، کارت شبکه و منبع تغذیه است. این قطعات منابع فیزیکی سرور را تشکیل می‌دهند و عملکرد آن را از نظر سرعت، پایداری و توان پردازش مشخص می‌کنند.

۲. لایه سیستم‌عامل و نرم‌افزار (OS & Software Layer)

در این بخش، سیستم‌عامل‌هایی مانند Linux یا Windows Server نصب می‌شوند. سپس نرم‌افزارهایی مثل وب‌سرور (Apache/Nginx)، سرور پایگاه داده (MySQL/PostgreSQL) و اپلیکیشن‌های مدیریتی اجرا می‌شوند. این لایه پل ارتباطی بین سخت‌افزار و کاربران نهایی است.

۳. لایه خدمات (Service Layer)

در این لایه، سرور خدمات خود را به کاربران ارائه می‌دهد؛ از میزبانی سایت‌ها گرفته تا ارسال ایمیل، ذخیره‌سازی فایل، اجرای بازی‌های آنلاین یا پردازش داده‌ها. این لایه جایی است که کاربرد سرور به‌طور مستقیم دیده می‌شود.
معماری سرور تأثیر مستقیمی بر عملکرد، امنیت و توسعه‌پذیری سیستم دارد. انتخاب یک معماری مناسب می‌تواند علاوه بر افزایش سرعت پاسخگویی سرور، خطاها و قطعی‌ها را کاهش دهد. همچنین تاثیر بسزایی در مدیریت منابع و هزینه‌ها دارد.

معرفی انواع سرور و کاربرد آن‌ها

سرورها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای وظایف و کاربردهای خاصی طراحی شده‌اند. در ادامه با برخی از رایج‌ترین انواع سرور آشنا می‌شوید. قطعا سرورهای انواع بسیار زیادی دارند، اما در این بخش تنها بعضی از معروف‌ترین اسم‌ها را می‌خوانید. این دسته‌بندی، ترتیب خاصی ندارد و تنها با هدف آشنایی با مرسوم‌ترین سرورها آماده شده است.

۱. وب سرور چیست (Web Server)

وب سرور چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که این سرورها میزبان وب‌سایت‌ها هستند. وب سرور هنگام نوشتن آدرس یا همان URL صفحات وب، صفحه مرتبط را به مرورگر شما تحویل می‌دهند. Apache و Nginx، معروف‌ترین نرم‌افزارهای وب سرور هستند.

۲. سرور ابری چیست (Cloud Server)

تصور کنید یک کتابخانه مجازی با فضای قفسه بی‌نهایت دارید. سرورهای ابری مشابه این تعریف هستند. به بیان دیگر، سرور ابری یک کامپیوتر مجازی بسیار بزرگ است که از اتصال چندین سرور ساخته می‌شود. از ارائه‌دهندگان بزرگ خدمات سرور ابری می‌توان به Amazon Web Services (AWS) ،Microsoft Azure و Google Cloud اشاره کرد. این توضیح فقط یک مثال عینی برای پاسخ به «سرور ابری چیست؟» است.

۳. سرور اختصاصی چیست (Dedicated Server)

درادامه بررسی انواع سرور می‌خواهیم یک توضیح مختصر و مفید برای پرسش «سرور اختصاصی چیست؟» ارائه دهیم. این نوع از سرورها را شبیه به کتابداران خصوصی در نظر بگیرید. هنگامی‌که سرور اختصاصی را اجاره می‌کنید، کاملا به منابع آن دسترسی انحصاری دارید. کنترل کامل این کامپیوتر حرفه‌ای به شما داده می‌شود و می‌توانید انواع سرویس‌ها را روی آن اجرا کنید. سرورهای اختصاصی برای وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های پربازدید، ایده‌آل هستند.

۴. سرور مجازی چیست (Virtual Private Server)

در پاسخ به پرسش «سرور مجازی چیست؟»، کتابخانه‌ای را با قفسه‌های متحرک تصور کنید که می‌تواند با نیازهای شما سازگار شود. سرورهای مجازی روی سخت‌افزار فیزیکی ساخته می‌شوند و به‌نوعی منابع آن را به اشتراک می‌گذارند. البته هر سرور به طور مستقل عمل می‌کند. سرور مجازی برای بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط مناسب است.

۵. سرور میکروتیک چیست (MicroTik)

MikroTik یک شرکت مستقر در کشور لتونی است که سخت‌افزار و نرم‌افزار شبکه، از جمله روترها، سوئیچ ها و لوازم سرور را توسعه می‌دهد. حالا باید بگوییم که سرور MikroTik چیست؟ سرور میکروتیک به سروری اطلاق می‌شود که سیستم عامل RouterOS MikroTik را اجرا می‌کند. این سیستم‌عامل برای مسیریابی، سوئیچینگ و مدیریت ترافیک شبکه طراحی شده است. سرور MikroTik معمولاً در طیف گسترده‌ای از شبکه‌ها مانند شبکه‌های خانگی، مشاغل کوچک تا متوسط ​​و حتی توسط ارائه دهندگان خدمات اینترنتی (ISP) برای کارهای مختلف مرتبط با شبکه استفاده می‌شوند.

۶. سرور خانگی چیست (Home Server)

سرور خانگی سیستم کامپیوتری است که در خانه راه‌اندازی می‌شود. این سرور خدمات مختلفی مثل ذخیره‌سازی داده‌ها، پشتیبان‌گیری، استریم رسانه و میزبانی سایت‌های کوچک را ارائه می‌دهد. از کاربردهای سرور خانگی می‌توان به ذخیره‌سازی و اشتراک‌گذاری فایل‌ها بین دستگاه‌های مختلف، پشتیبان‌گیری خودکار از داده‌ها، استریم فیلم و موسیقی و اجرای برنامه‌های خانگی و نرم‌افزارهای وب‌سرور اشاره کرد. سرور خانگی از سخت‌افزار متوسطی بهره می‌برد و هزینه نگهداری پایینی دارد. این سرورها برای خانواده‌هایی که به اشتراک‌گذاری فایل‌ها و مدیریت داده‌ها اهمیت می‌دهند، مناسب اند.

۸. سرور میل چیست (Mail Server)

سرور میل برای ارسال، دریافت و ذخیره‌سازی ایمیل‌ها استفاده می‌شود. این سرورها به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا سرویس‌های ایمیل داخلی و خارجی خود را مدیریت کنند. از نرم‌افزارهای رایج برای این سرورها می‌توان به Microsoft Exchange و Postfix اشاره کرد. سرور میل برای ارسال و دریافت ایمیل‌های سازمانی یا انبوه کاربرد دارد و ویژگی‌هایی مانند فیلترهای اسپم، امنیت بالا و قابلیت ذخیره‌سازی حجم بالای ایمیل‌ها را فراهم می‌کند.

۹. سرور دیتابیس چیست (Database Server)

سرور دیتابیس برای ذخیره‌سازی و مدیریت پایگاه‌های داده طراحی شده است. این سرورها به‌طور خاص برای ذخیره‌سازی داده‌ها و انجام پردازش‌های پیچیده بهینه شده‌اند. دیتابیس‌های بزرگ مانند MySQL، Oracle یا SQL Server بر روی این سرورها نصب می‌شوند. سرورهای دیتابیس معمولاً در سیستم‌های بزرگ مانند برنامه‌های مدیریت محتوا، فروشگاه‌های آنلاین یا شبکه‌های اجتماعی برای مدیریت داده‌های حجیم استفاده می‌شوند.

۱۰. سرور اپلیکیشن چیست (Application Server)

سرور اپلیکیشن برای اجرای نرم‌افزارهای سروری که به پردازش داده‌ها و مدیریت درخواست‌های کاربران پرداخته‌اند، طراحی شده است. این نوع سرور به‌طور معمول نرم‌افزارهایی مانند Apache Tomcat و WebLogic را اجرا می‌کند که برای اجرای برنامه‌های کاربردی وب و خدمات اینترنتی طراحی شده‌اند. سرور اپلیکیشن وظیفه ارائه درخواست‌ها و پردازش داده‌های ورودی از کاربران را به عهده دارد.

۱۱. سرور فایل چیست (File Server)

سرور فایل برای ذخیره‌سازی، مدیریت و اشتراک‌گذاری فایل‌ها بین کاربران و دستگاه‌ها در شبکه به کار می‌رود. کاربران می‌توانند فایل‌های خود را روی سرور فایل ذخیره کنند و از هر جایی به آن‌ها دسترسی داشته باشند. این سرورها معمولاً در محیط‌های تجاری برای مدیریت اسناد و داده‌های شرکت‌ها استفاده می‌شوند.

۱۲. سرور DNA چیست (DNA Server)

سرور DNS وظیفه دارد نام دامنه‌ها را به آدرس‌های IP تبدیل کند. این نوع سرور به‌طور معمول در زیرساخت اینترنت برای هدایت ترافیک به وب‌سایت‌ها و سرویس‌های مختلف استفاده می‌شود. سرور DNS به‌عنوان یک واسطه بین مرورگرها و وب‌سایت‌ها عمل کرده و نقش حیاتی در دسترسی سریع به منابع آنلاین دارد.

۱۳. سرور ماینینگ چیست (Mining Server)

سرورهای ماینینگ برای استخراج ارزهای دیجیتال طراحی شده‌اند. این سرورها از پردازنده‌های گرافیکی (GPU) یا ASIC برای حل مسائل پیچیده ریاضی استفاده می‌کنند که منجر به تولید بلاک‌های جدید در بلاکچین و دریافت پاداش می‌شود. این سرورها به‌ویژه برای کسانی که در زمینه ماینینگ کریپتو فعالیت دارند، حیاتی هستند.

۱۴. مدیا سرور چیست (Media Server)

مدیا سرور یک سرور اختصاصی است که برای ذخیره‌سازی، مدیریت، و پخش انواع رسانه‌های دیجیتال مانند فیلم، موسیقی، و تصاویر طراحی شده است. این سرورها به شما امکان می‌دهند که فایل‌های مدیا را روی دستگاه‌های مختلف در شبکه خانگی یا آنلاین استریم کنید. برای مثال، می‌توانید از مدیا سرور برای پخش ویدئوهای HD به تلویزیون‌های هوشمند یا پخش موسیقی به اسپیکرهای بلوتوثی استفاده کنید. نرم‌افزارهایی مانند Plex و Emby از جمله معروف‌ترین ابزارها برای راه‌اندازی مدیا سرور هستند.

۱۵. سرور محاسباتی چیست (Compute Server)

سرورهای محاسباتی برای انجام پردازش‌های سنگین محاسباتی طراحی شده‌اند. این نوع سرورها برای پردازش داده‌های پیچیده، مانند تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ، یادگیری ماشین، شبیه‌سازی‌های علمی، و پردازش‌های گرافیکی سنگین استفاده می‌شوند. سرورهای محاسباتی اغلب در مراکز داده یا در محیط‌های ابری به کار می‌روند و معمولاً با پردازنده‌های قدرتمند و حافظه زیاد پیکربندی می‌شوند.

۱۶. پراکسی سرور چیست (Proxy Server)

پراکسی سرور یک سرور واسط است که بین کاربر و مقصد نهایی (مانند وب‌سایت‌ها یا سرورها) قرار می‌گیرد. این سرور درخواست‌های کاربر را دریافت کرده و به مقصد ارسال می‌کند. پراکسی سرور می‌تواند برای افزایش امنیت، پنهان‌سازی آدرس IP، کنترل دسترسی، یا کش کردن اطلاعات برای سرعت بخشیدن به دسترسی‌ها استفاده شود. همچنین، در محیط‌های شرکتی و سازمانی برای مدیریت ترافیک اینترنتی و محدود کردن دسترسی‌ها به وب‌سایت‌های خاص به کار می‌رود.

۱۷. FTP سرور چیست (FTP Server)

FTP سرور یک سرور است که برای تبادل فایل‌ها از طریق پروتکل انتقال فایل (FTP) استفاده می‌شود. این سرور به کاربران اجازه می‌دهد که فایل‌ها را برای آپلود یا دانلود از یک سیستم به سیستم دیگر منتقل کنند. FTP سرورها معمولاً در مواقعی که نیاز به انتقال حجم زیادی از داده‌ها به صورت ایمن و سریع باشد، مانند تبادل فایل‌های بزرگ یا بکاپ‌گیری، مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سرورها معمولاً از امنیتی مانند FTPS یا SFTP برای حفاظت از داده‌ها در هنگام انتقال پشتیبانی می‌کنند.

۱۸. سرور مانیتورینگ چیست (Monitoring Server)

سرور مانیتورینگ برای نظارت بر سلامت، عملکرد، و وضعیت سایر سرورها، شبکه‌ها، یا سیستم‌ها استفاده می‌شود. این سرور معمولاً ابزارهایی را برای شبیه‌سازی، تجزیه و تحلیل، و هشداردهی در مورد مشکلات سیستم فراهم می‌آورد. سازمان‌ها از سرورهای مانیتورینگ برای نظارت بر منابع شبکه، دسترسی، امنیت، و خدمات مختلف استفاده می‌کنند تا از عملکرد بهینه سیستم‌ها اطمینان حاصل کنند و سریعاً به مشکلات یا اختلالات واکنش نشان دهند.

بررسی تفاوت بین سرور ابری و سرور مجازی

اکنون که می‌دانیم انواع مختلف سرور چیست و برای چه کاربردهایی استفاده می‌شود، بیایید تفاوت بین دو نوع متداول آن‌ها را هم بهتر بشناسیم: سرورهای ابری و سرورهای مجازی. در حالی که این دو نوع سرور شباهت‌های زیادی دارند، اما برای اهداف متفاوتی استفاده می‌شوند.

۱. سرور ابری چه ویژگی‌هایی دارد؟

سرورهای ابری ابرقهرمان‌های انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری در دنیای سرور هستند. این سرورها هم با مجازی‌سازی (Virtualization) ساخته می‌شوند، اما با سرورهای مجازی تفاوت‌های زیادی دارند. ویژگی‌های کلیدی سرورهای ابری عبارتند از:

۱. انعطاف پذیری منابع: سرورهای ابری در مراکز داده (Datacenter) بزرگ در یک مرکز یا چند مرکز در نقاط متعدد، میزبانی می‌شوند. شما به‌راحتی می‌توانید هسته‌های CPU، حافظه و منابع ذخیره‌سازی این سرورها را برای برآورده کردن نیازهای مختلف خود کاهش یا افزایش دهید کنید. مثل این است که فضای قفسه کتابخانه خود را به گونه‌ای سفارشی کنید که تعداد کتاب‌های بیشتری یا کمتری داشته باشد.

۲. پرداخت به مقدار نیاز یا Pay-as-You-Go: ارائه‌دهندگان سرور ابری معمولاً بر اساس یک مدل پرداخت با شما کار می‌کنند. شما فقط برای منابعی که استفاده می‌کنید هزینه می‌پردازید. این مدل برای کسب‌و‌کارهایی که بار کاری نوسانی را تجربه می‌کنند مقرون به صرفه است. به این فکر کنید که فقط زمانی که به فضای کتابخانه بیشتری نیاز دارید، اجاره را پرداخت کنید.

۳. دسترسی سریع‌تر در سطح جهانی: ارائه‌دهندگان سرورهای ابری همیشه مراکزداده‌هایی در سراسر جهان دارند و برای ساختار سرور ابری از سرورهای مختلفی در سرتاسر جهان استفاده می‌کنند. پس شما با داشتن یک سرور ابری مطمئن می‌شوید که بخشی از سرور ابری شما به کاربران‌تان نزدیک است. درنتیجه تاخیر در ارائه داده کاهش پیدا می‌کند و عملکرد بهتری را می‌بینید.

۴. افزونگی و قابلیت اطمینان (Redundancy and Reliability): ارائه‌دهندگان خدمات ابری، مکانیسم‌های افزونگی (یعنی بکارگیری چند سرور پشتیبان) و جلوگیری از خرابی را برای اطمینان از در دسترس بودن بالا ارائه می‌دهند. اگر یک سرور از کار بیفتد، سرویس‌های شما به‌طور خودکار به سرور دیگری تغییر می‌کنند، مانند داشتن چندین کتابدار در حالت آماده به کار.

۲. سرور مجازی چه ویژگی‌هایی دارد؟

در مقابل، سرورهای مجازی بیشتر شبیه قفسه‌های کتاب در یک کتابخانه هستند. آن‌ها از یک سرور فیزیکی واحد مشتق می‌شوند، اما استقلال خود را حفظ می‌کنند، یعنی مثل یک ویژگی‌های کلیدی سرورهای مجازی عبارتند از:

۱. اشتراک‌گذاری منابع: سرورهای مجازی روی یک کامپیوتر سرور فیزیکی کار می‌کنند، اما از یکدیگر جدا هستند. این استفاده کارآمد از منابع سخت افزاری را می‌توان با به اشتراک گذاشتن یک فضای کتابخانه بزرگ در حالی که بخش تعیین شده خود را در اختیار دارید مقایسه کرد.

۲. کارایی هزینه: مجازی‌سازی به چندین سرور مجازی اجازه می‌دهد تا در یک سرور فیزیکی واحد وجود داشته باشند و هزینه‌های سخت افزاری را کاهش می‌دهد. این رویکرد، شبیه به تقسیم هزینه نگهداری یک فضای کتابخانه با سایر مراجعان است.

۳. ایزوله بودن یا Isolation: هر سرور مجازی به طور مستقل و با منابع اختصاصی خود عمل می‌کند. به بیان دیگر، فشار روی یکی از سرورهای مجازی، ضربه‌ای به دیگر سرورهای مجازی موجود روی کامپیوتر اصلی نمی‌زند.

۴. سفارشی‌سازی (Customization): سرورهای مجازی را می‌توان با تخصیص منابع متناسب با نیازهای خاص تنظیم کرد. مثل این است که کتاب‌ها را در قفسه کتابخانه خود مرتب کنید تا مطابق میل شما باشد.

در نهایت در پاسخ به این سوال که تفاوت سرور مجازی و سرور ابری چیست؟ باید گفت که، سرور ابری مقیاس‌پذیری دارد. چرا که از چند سرور فیزیکی مادر در یک فضای ابری، تغذیه می‌کند و می‌تواند منابع سخت‌افزاری خود را بیشتر از سرور مجازی افزایش دهد.

درک تفاوت‌های بین این انواع سرور به سازمان‌ها این امکان را می‌دهد که در هنگام انتخاب زیرساخت مناسب برای نیازهای خود تصمیمات آگاهانه بگیرند.

کاربرد سرورها

سرورها قهرمانان گمنام دنیای دیجیتال هستند که به طور خستگی‌ناپذیر در پشت صحنه کار می‌کنند. آن‌ها برای ارائه انواع خدمات بهینه‌سازی شده‌اند. برای آن که بتوانید انواع سرور را بشناسید، باید کاربردهای هر کدام را بدانید. در اینجا فقط چند نمونه از خدمات و کاربرد سرورها را می‌خوانید:

۱. میزبانی وب‌سایت

هر وب‌سایتی که بازدید می‌کنید، روی یک وب سرور میزبانی می‌شود. این سرورها که به نام سرور سایت هم شناخته می‌شوند، صفحات وب، تصاویر و سایر محتوای سایت را ذخیره و به کاربران در سراسر جهان ارائه می‌کنند.

۲. خدمات ایمیل

وقتی ایمیلی ارسال می‌کنید، این ایمیل از سرور ایمیل یا همان میل سرور ذخیره و ارسال می‌شود. این سرورها مدیریت تحویل پیام‌های شما را از طریق اینترنت برعهده دارند.

۳. فضای ذخیره‌سازی ابری

سرویس‌هایی مانند Google Drive و Dropbox برای ذخیره و همگام‌سازی (Sync) فایل‌های شما در انواع دستگاه‌ها، به سرورهای ابری متکی هستند.

۴. پخش و استریم ویدیو

سرورها در پلتفرم‌های قدرتمند پخش ویدیو مانند نتفلیکس و یوتیوب نقش حیاتی دارند. پیاده‌سازی و مدیریت حرفه‌ای این سرورها، پخش ویدیویی روان را برای میلیون‌ها کاربر به طور همزمان تضمین می‌کند.

۵. بازی

 سرورهای بازی یا گیم سرور، به‌صورت ویژه برای پردازش و ارسال انبوه داده‌ها بهینه‌سازی شده‌اند. این کامپیوترهای قدرتمند، تجربه بازی آنلاین را آسان‌تر می‌کنند. گیم سرور می‌تواند یک کامپیوتر سرور مانند سرورهای دیگر باشد یا با ارتقاء امکانات سخت‌افزاری مانند گرافیک و رم سرور، مخصوص اجرای بازی‌ها پیکربندی شود.

انواع تنظیمات سرور

تنظیمات سرور، پیکربندی‌های مختلفی اند که بر عملکرد، امنیت و کارایی سرور تأثیر می‌گذارد. بسته به نوع سرور (مثل سرور مجازی یا سرور اختصاصی) و هدف استفاده، تنظیمات مختلفی وجود دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین تنظیمات و کاربردهای آن‌ها اشاره می‌کنیم.

تنظیمات شبکه (Network Settings)

این تنظیمات شامل پیکربندی آدرس‌های IP، تنظیمات DNS، فایروال و پروتکل‌های شبکه (مثل TCP/IP) است. برای یک سرور، دسترسی سریع و امن به شبکه اهمیت زیادی دارد. کاربرد این تنظیمات در تعیین آدرس‌های IP ثابت، بهینه‌سازی سرعت شبکه و تنظیمات فایروال برای امنیت است.

تنظیمات ذخیره‌سازی (Storage Settings)

در این بخش، نحوه ذخیره‌سازی داده‌ها و انتخاب نوع هارد (HDD یا SSD) یا حتی تنظیمات RAID بررسی می‌شود. انتخاب نوع دیسک برای سرعت یا حجم ذخیره‌سازی و تنظیمات RAID برای افزایش امنیت داده‌ها از جمله کاربردهای تنظیمات ذخیره‌سازی سرور است.

تنظیمات امنیتی (Security Settings)

این تنظیمات شامل مواردی مثل تنظیمات SSL، فایروال، و احراز هویت برای دسترسی به سرور می‌شود. امنیت سرور از هر چیزی مهم‌تر است، بنابراین اعمال تنظیمات دقیق و صحیح ضروری به شمار می‌رود. فعال‌سازی SSL برای رمزگذاری داده‌ها، تنظیمات فایروال برای محدود کردن دسترسی‌ها و مدیریت مجوزهای دسترسی جزو کاربردهای این سرویس هستند.

تنظیمات منابع سیستم (System Resource Settings)

این تنظیمات به تخصیص منابع پردازشی (مثل CPU و RAM) و کنترل میزان استفاده از منابع اختصاص داده‌شده به سرور مربوط می‌شود. با اعمال این تنظیمات می‌توان با تخصیص منابع بیشتر به برنامه‌های خاص، کارایی سرور را افزایش داد.

تنظیمات نرم‌افزار و اپلیکیشن‌ها (Software & Application Settings)

تنظیمات مربوط به نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌هایی که روی سرور نصب می‌شوند. مثل وب‌سرور (Apache/Nginx) یا پایگاه داده (MySQL). تنظیمات وب‌سرور برای افزایش سرعت بارگذاری سایت و پایگاه داده برای بهینه‌سازی عملکرد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

برای هر سرور، تنظیمات خاصی بهترین عملکرد را به همراه خواهند داشت. به‌طور کلی، بهترین تنظیمات سرور شامل موارد زیر هستند:

• پیکربندی صحیح امنیتی: شامل فایروال، احراز هویت و رمزگذاری داده‌ها.
• تخصیص منابع بهینه: استفاده بهینه از پردازنده و حافظه برای جلوگیری از کند شدن سیستم.
• پیکربندی دقیق شبکه: انتخاب بهترین تنظیمات DNS و IP برای بهبود سرعت و دسترسی.

 سیستم عامل سرور

سرورها مانند هر کامپیوتر دیگری به یک سیستم عامل (OS) برای مدیریت منابع سخت‌افزاری مانند پردازنده، هارد و رم سرور و اجرای برنامه‌های نرم‌افزاری نیاز دارند. با این حال، سیستم‌عامل‌های سرور برای پاسخگویی به نیازهای منحصر به فرد ارائه محتوا و مدیریت منابع شبکه طراحی شده‌اند و کمی با سیستم‌عامل‌های کامپیوترهای معمولی تفاوت دارند.

سیستم عامل سرور می‌تواند میزبان نرم‌افزارهای باشد که پیکربندی کامپیوتر اصلی را برای کاربردهای مدنظر، انجام می‌دهند. مثلا تنظیم کردن آی پی سرور یا محدود کردن و مدیریت پورت سرور را می‌توان با نرم‌افزارهای نصب شده روی سیستم‌عامل انجام داد.

آی پی سرور یا همان آدرس سرور، در پیکربندی‌ها اهمیت زیادی پیدا می‌کند. متخصصان زیرساخت، با تنظیم و محدود کردن و پیکربندی آدرس سرور برای دسترسی‌های گوناگون، کاربردهای پردازشی آن را بین کاربران و کلاینت‌های متعدد مدیریت می‌کنند.

انواع Server براساس سیستم عامل

سیستم عامل‌های محبوب سرور عبارتند از:

۱. سرور لینوکس (Linux Server)

توزیع‌های لینوکس مانند CentOS، سرور اوبونتو و لینوکس Red Hat Enterprise از مشهورترین انواع لینوکسی سرور هستند که به دلیل ثبات و امنیت، شهرت زیادی دارند. سرور لینوکس از محبوب‌ترین انواع سرور است که در اغلب وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها استفاده می‌شود. اگر بخواهیم بگوییم که مزیت استفاده از سرور لینوکس چیست، باید به این نکته اشاره کنیم که این نوع سیستم‌عامل در سرور به شما امکان می‌دهد در جهات مختلف آن را اصلاح کنید؛ اما این موضوع را نیز باید بدانید که یادگیری نحوه استفاده از آن کمی دشوار است؛ زیرا در این سیستم‌عامل تمام دستورها به‌شکل خط فرمان است.

۲. ویندوز سرور (Windows Server)

ویندوز انتخاب دیگری است که در بسیاری از سرورها استفاده می‌شود. سیستم عامل ویندوز سرور مایکروسافت، یک انتخاب محبوب برای اپلیکیشن‌ها و وب‌سایت‌ها و سرویس‌هایی است که با تکیه بر سرویس‌های مایکروسافت توسعه داده شده‌اند. مثلا اغلب وب‌سایت‌های توسعه‌یافته با ASP، از سرور ویندوز استفاده می‌کنند. اگر بخواهیم در یک جمله بگوییم که مزیت استفاده از سرور ویندوز چیست، باید به سادگی استفاده از رابط کاربری آن و نیازنداشتن به دستورهای خط فرمان اشاره کنیم.

۳. سرور یونیکس (UNIX)

 اگرچه این سیستم عامل امروزه کمتر رایج است، اما سیستم عامل های مبتنی بر یونیکس مانند FreeBSD و AIX هنوز در برخی سرور‌های خاص جای خود را دارند.

نقش‌ها و ویژگی‌های سیستم عامل سرور

سیستم عامل سرور با نقش‌ها و ویژگی‌های خاص متناسب با وظایف سرور مجهز شده‌اند. این نقش‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد که برای هرکدام، نرم‌افزار مخصوص روی سرور نصب می‌شود:

• فایل سرور (File Server): برای ذخیره و اشتراک‌گذاری فایل‌ها در شبکه استفاده می‌شود. سرور file اغلب دارای هارد سرور با حجم و سرعت بالا است و نرم‌افزارهایی برای مدیریت دسترسی به فایل‌ها دارد.
• وب سرور: این سرویس برای میزبانی وب‌سایت‌ها و وب اپلیکیشن‌ها بهینه‌سازی شده است. وب سرور یا سرور سایت اغلب با نرم‌افزارهایی مانند Apache یا Nginx کار می‌کند.
• سرور پایگاه داده: طراحی شده برای مدیریت کارآمد پایگاه های داده (Database)، تضمین بازیابی سریع داده‌ها و یکپارچگی داده‌ها.

 امکانات امنیتی سیستم عامل سرور

امنیت در محیط‌های سرور بسیار مهم است، زیرا آن‌ها اغلب داده‌ها و سرویس‌های حساس را مدیریت می‌کنند. سیستم عامل های سرور دارای ویژگی های امنیتی قوی هستند، از جمله:

• فایروال: محافظت در برابر دسترسی غیرمجاز.
• رمزگذاری: رمزنگاری داده‌ها در حین انتقال و ذخیره‌سازی.
• کنترل دسترسی: مجوزهای کاربر را مدیریت کرده و دسترسی به منابع حساس را محدود می‌کند.

مجازی سازی سرور چیست؟

مجازی سازی سرور یک فناوری مدرن بوده که نحوه استفاده و مدیریت سرورها را متحول کرده است. این فناوری مانند داشتن یک کتابدار جادویی است که می‌تواند فضای کتابخانه را به طور یکپارچه تقسیم یا بزرگ‌تر کند تا نیازهای مشتریان مختلف را برآورده کند.

در اصل، مجازی سازی سرور شامل ایجاد چندین سرور مجازی روی یک یا چند سرور فیزیکی است. در پاسخ به این سوال که سرور فیزیکی چیست به تعریف ساده می‌توان گفت سرور فیزیکی یک کامپیوتر قدرتمند با مشخصاتی شبیه به کامپیوترهای شخصی (دارای پردازنده، رم، حافظه و غیره) است که می‌توان سرویس‌های مختلفی مانند مجازی سازی را روی آن اجرا کرد. این سرورهای مجازی که اغلب به عنوان ماشین‌های مجازی (VM) شناخته می‌شوند، به طور مستقل عمل می‌کنند، درست مانند سرورهای جداگانه.

تصور کنید یک کتابخانه واحد با چندین بخش مجازی داشته باشید که هر کدام به ژانر خاصی از کتاب‌ها اختصاص داده شده است. شما می‌توانید کتاب‌های بخش علمی‌ تخیلی را بدون مزاحمت و درگیری توسط خوانندگان در بخش شعر، بخوانید. به روشی مشابه، مجازی‌سازی سرور چندین سرور مجازی را روی یک یا چند سرور فیزیکی، به‌صورت مجزا اجرا می‌کند. این فناوری اطمینان حاصل می‌کند که سرورها با یکدیگر تداخل ندارند.

مزایای مجازی سازی سرور

مزایای مجازی سازی سرور بسیار زیاد است. در ادامه برخی از آن‌ها را می‌خوانید:

۱. بهینه‌سازی منابع

مجازی سازی به شما این امکان را می‌دهد که از منابع فیزیکی سرور خود نهایت استفاده را ببرید. این مانند استفاده بهینه از هر سانتی‌متر مربع از فضای کتابخانه است و فضای هدر رفته قفسه را از بین می‌برد.

۲. صرفه‌جویی در هزینه

با ادغام چندین سرور مجازی در یک سرور فیزیکی، هزینه های سخت افزاری و عملیاتی را کاهش می‌دهید. این کار مشابه به اشتراک گذاری هزینه‌های نگهداری کتابخانه در میان بخش های متعدد است.

۳. مدیریت آسان

سرورهای مجازی را می‌توان به راحتی ایجاد، کلون (Clone) کرده یا بین سرورهای فیزیکی جابه‌جا کرد. این انعطاف‌پذیری شبیه به چیدمان مجدد کتاب‌ها در قفسه‌های کتابخانه است.

۴. کنترل بحران

خرابی سخت‌افزار و از بین رفتن داده‌ها، از نگرانی‌های اصلی صاحبان کسب‌وکارهای دیجیتال است. در صورت خرابی سخت‌افزار، سرورهای مجازی را می‌توان به سرعت به سرور فیزیکی دیگری منتقل کرد و زمان قطعی در دسترس نبودن وب‌سایت را به حداقل رساند.

۵. تست و توسعه

مجازی سازی یک گزینه خوب برای توسعه‌دهنده‌ها و تسترهای اپلیکیشن‌ها است. آن‌ها می‌توانند محیط‌های مجازی مجزا را برای آزمایش اپلیکیشن ایجاد کنند. محیط‌هایی که تغییرات روی آن‌ها، تاثیری روی سرور اصلی اپلیکیشن (به نام پروداکشن شناخته می‌شود)، ندارد.

انواع فناوری‌های مجازی‌سازی

برای استفاده از این استراتژی پرطرفدار، چندین فناوری مجازی سازی در دسترس هستند، از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. هایپروایزر (Hypervisor): نرم‌افزار‌های مبتنی بر این فناوری، برای ایجاد سرورهای مجازی با تمام ساختارها و جزئیات شبیه به یک کامپیوتر واقعی، استفاده می‌شوند. به عنوان مثال از بین آن‌ها می‌توان به VMware vSphere (ESXi)، Microsoft Hyper-V و KVM اشاره کرد.

۲. کانتینر (Containerization): کانتینرها شکل سبکی از مجازی سازی هستند که برنامه‌ها و سرویس‌های پیش‌نیاز آن‌ها را در یک بسته مجازی نگه می‌دارند. این بسته به‌صورت کاملا مستقل از دیگر بسته‌ها عمل می‌کند. داکر (Docker) یک پلتفرم کانتینری محبوب است.

۳. مجازی سازی مبتنی بر ابر: ارائه‌دهندگان خدمات ابرس اغلب از مجازی سازی در مقیاس وسیع برای ارائه خدمات ابری استفاده می‌کنند. با پیاده‌سازی این سرویس‌ها،

کاربران می‌توانند سرورهای مجازی را در فضای ابری ایجاد و مدیریت کنند. از معروف‌ترین نمونه‌ها می‌توان Amazon EC2 یا Google Cloud Compute Engine را نام برد.

تفاوت کامپیوتر شخصی و سرور چیست؟

سرور و کامپیوتر شخصی، دو دستگاه با اهداف و ویژگی‌های متفاوت اند. در حالی که هر دو از اجزای مشابهی مثل پردازنده، رم و حافظه استفاده می‌کنند، تفاوت‌های زیادی در طراحی، عملکرد و کاربرد دارند.
کامپیوتر شخصی برای استفاده‌های خانگی و شخصی طراحی شده است. این دستگاه‌ها برای انجام کارهای روزمره مانند مرور اینترنت، تماشای فیلم، انجام بازی‌های سبک و استفاده از نرم‌افزارهای کاربردی طراحی می‌شوند. از نظر سخت‌افزاری، کامپیوترهای شخصی معمولاً با پردازنده‌های معمولی، حافظه کم‌تر و هاردهای داخلی و برای استفاده شخصی، ساخته می‌شوند.
از سوی دیگر، سرور برای پاسخ‌دهی به درخواست‌های متعدد و پردازش حجم بالای داده طراحی شده است. سرورها اغلب برای ارائه خدمات به چندین کاربر یا دستگاه به طور همزمان در یک شبکه استفاده می‌شوند. سرور‌ها از پردازنده‌های قوی‌تر، حافظه بیشتری و ذخیره‌سازی مقیاس‌پذیرتری مثل دیسک‌های SSD یا RAID بهره می‌برند. این ویژگی‌ها به سرورها امکان می‌دهد تا به‌صورت مداوم فعالیت کرده و حجم زیادی از اطلاعات را به طور همزمان پردازش کنند.
یکی دیگر از تفاوت‌های کلیدی بین این دو دستگاه، قابلیت اطمینان و عملکرد طولانی‌مدت است. در حالی که کامپیوترهای شخصی برای استفاده‌های موقت و محدود طراحی شده‌اند، سرورها به منظور تحمل فشار بالای کار و انجام فعالیت‌های بی‌وقفه بهینه‌سازی شده‌اند. این دستگاه‌ها به سیستم‌های پیشرفته‌تر خنک‌کننده و منبع تغذیه قدرتمندتری نیاز دارند تا همیشه در حال کار باشند.
نکته دیگر این است که کامپیوتر شخصی توسط یک کاربر استفاده می‌شود و نمی‌تواند درخواست‌های متعدد و همزمان را پاسخ دهد. یک سرور می‌تواند به طور همزمان به چندین کاربر یا دستگاه خدمات ارائه دهد. به همین دلیل، سرورها در محیط‌های کسب‌وکار، برای میزبانی وب، مدیریت دیتابیس‌ها و حتی اجرای نرم‌افزارهای سنگین، گزینه‌ای ایده‌آل هستند.
در نهایت، سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای مورد استفاده در این دو دستگاه نیز تفاوت دارند. کامپیوترهای شخصی از سیستم‌عامل‌های معمولی مثل ویندوز یا مک‌اواس استفاده می‌کنند که بیشتر برای کاربران عمومی طراحی شده‌اند. در حالی که سرورها از سیستم‌عامل‌های ویژه‌ای مانند لینوکس سرور یا ویندوز سرور بهره می‌برند که برای مدیریت منابع شبکه و خدمات به چندین کاربر بهینه شده‌اند.

دیتاسنتر چیست؟

در این بخش از مقاله سرور چیست، مفاهیم و تجهیزات مربوط به محل نگهداری سرور را بررسی می‌کنیم. همچنین تفاوت اتاق سرور و دیتاسنتر را هم معرفی خواهیم کرد. اگر می‌خواهید بدانید دیتاسنتر کجاست و ارتباط آن با سرور چیست، این قسمت اطلاعات کاملی به شما ارائه می‌دهد.

سرورها، چه فیزیکی و چه مجازی، اغلب در محیط‌های حرفه‌ای و تخصصی به نام مراکز داده یا دیتاسنتر (Datacenter) قرار می‌گیرند. این مراکز داده قلب و روح دنیای دیجیتال مدرن هستند. آن‌ها را به عنوان کتابخانه‌های عظیم و بسیار امن برای سرورها در نظر بگیرید. در اینجا نگاهی دقیق تر به مراکز داده داریم:

۱. زیرساخت مرکز داده

مراکز داده طوری مهندسی شده‌اند که محیطی ایده‌آل را برای سرورها فراهم کنند تا کارآمد و قابل اعتماد کار کنند. ویژگی‌های کلیدی زیرساخت مرکز داده عبارتند از:

۲. منبع تغذیه اضافی

 مراکز داده دارای چندین منبع برق و ژنراتورهای پشتیبان هستند تا از عملکرد بی وقفه اطمینان حاصل کنند. پس قطعی برق، حداقل خسارت را به عملکرد سرورها می‌زند؛ دقیقاً مانند داشتن چندین منبع برق در یک کتابخانه.

۳. کنترل آب و هوا

کنترل دقیق دما و رطوبت، از گرم شدن بیش از حد سرورها جلوگیری می‌کند. این مانند حفظ آب و هوای یک کتابخانه برای محافظت از کتاب ها در برابر از بین رفتن است.

۴. امنیت فیزیکی

 مراکز داده از اقدامات امنیتی سخت‌گیرانه، از جمله کنترل‌های دسترسی، دوربین‌های نظارتی، و احراز هویت بیومتریک برای محافظت از سرورها و داده‌ها استفاده می‌کنند.

۵. اطفاء حریق

در دیتاسنترها، سیستم‌های اطفاء حریق پیشرفته به سرعت آتش را بدون آسیب رساندن به تجهیزات شناسایی و خاموش می‌کنند.

۶. اتصال اینترنتی پرسرعت و پایدار

اینترنتی که در دیتاسنتر به سرورها ارائه می‌شود، باید سریع‌ترین و قابل اعتمادترین اینترنت ممکن باشد. دیتاسنترها باید حجم بسیار وسیعی از داده را در لحظه پردازش و جابه‌جا کنند و اتصال آن‌ها باید همیشه برقرار باشد.

همان‌طور که خواندید، برای انتخاب محل نگهداری سرور می‌توان دیتاسنتر را بهترین گزینه دانست. این مکان‌ها تمامی زیرساخت‌های لازم برای حفاظت و نگهداری از تجهیزات باارزش سرور را دارند. تفاوت اتاق سرور و دیتاسنتر هم بیشتر در همین زیرساخت‌ها خلاصه می‌شود که اولی را باید یک شرکت با امکانات محدود پیاده کند و دومی در ساختمانی بسیار حرفه‌ای‌تر و دسترسی بیشتر به امکانات، راه‌اندازی می‌شود.

نقطه تشابه انواع محل نگهداری سرور هم به طراحی قفسه‌های نگهداری یا همان رک سرور خلاصه می‌شود. صرفنظر از اینکه کامپیوتر سرور را در چه محلی نگهداری کنید، برای نظم دادن به آن‌ها نیاز به رک سرور دارید که حفاظت از قطعات را هم انجام می‌دهد.

 کولوکیشن Colocation چیست؟

برخی کسب‌وکارها بسته به نیاز خود، تصمیم به خرید و استفاده از سرور فیزیکی می‌گیرند. این تصمیم به معنای خرید یک کامپیوتر سرور کاملا مستقل و آماده‌سازی شرایط برای اتصال آن به شبکه سرور است. شبکه سرور به بیان ساده شبکه‌ای متشکل از تعداد زیادی کامپیوترهای سرور است که می‌توانند مستقل از هم یا با اشتراک منابع کار کنند.

وقتی یک کامپیوتر سرور فیزیکی داشته باشید، برای استفاده از آن به‌عنوان سرور (با هر کاربردی) نیاز به زیرساخت‌های متعددی خواهید داشت. اینترنت پرسرعت، سیستم تهویه، ایمن‌سازی فیزیکی و بسیاری موارد دیگر را باید فراهم کنید. برخی کسب‌وکارها، این کار را با آماده‌سازی یک اتاق سرور در محیط خود انجام می‌دهند که هزینه‌های زیادی را به آن‌ها تحمیل می‌کند.

یک راه‌حل جایگزین، کولوکیشن یا به اختصار، کولو (Colo) است. در این راهکار، شما فضایی را از دیتاسنتر اجاره کرده و سرور فیزیکی خود را در آنجا نگهداری می‌کنید. در کولوکیشن، باید هزینه فضای رک و پاور را به دیتاسنتر پرداخت کنید. در مقابل، خیالتان از آماده‌تر بودن زیرساخت‌های اینترنت، برق، امنیت، تهویه و بسیاری موارد دیگر، راحت‌تر خواهد بود.

نکته مهم اینکه با داشتن سرور فیزیکی و کولوکیشن، فرایندهای نگهداری نرم‌افزاری مانند مجازی سازی، مدیریت سیستم‌عامل، کانفیگ و موارد دیگر برعهده خود شما است. درنتیجه باید متخصص این موارد را در تیم خود داشته باشید. حتی خرابی‌های سخت‌افزاری سرور فیزیکی را هم باید خودتان حل کنید.

به طور کلی، خرید سرور فیزیکی مخصوص کسب‌وکارهایی است که منابع کافی برای مدیریت و نگهداری از آن را داشته باشند. در این استراتژی، کولوکیشن گزینه‌ای بسیار بهتر از داشتن اتاق سرور است. چون علاوه بر کاهش هزینه‌ها، اطمینان خاطر از تأمین بودن زیرساخت‌هایی مانند برق و اینترنت و امنیت را به شما می‌دهد.

تفاوت بین هاست و سرور

عبارات سرور و هاست اغلب در بحث‌ها و محتوای مرتبط با وب‌سایت‌ها استفاده می‌شوند، اما اجزای مختلفی از اکوسیستم وب هستند. تفاوت‌های زیادی بین هاست و سرور وجود دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم. برای این بررسی، مجددا ویژگی‌های هر کدام را مرور می‌کنیم تا تفاوت‌ها مشخص شود.

۱. ویژگی‌های سرور در مقابل هاست

در این بخش به بررسی تفاوت سرور و هاست می‌پردازیم. سرور یک کامپیوتر قدرتمند است که داده‌ها را ذخیره و پردازش می‌کند، به درخواست‌ها پاسخ می‌دهد و محتوای وب را از طریق اینترنت به دستگاه های کاربران تحویل می‌دهد. همچنین مسئولیت رسیدگی به وظایف مختلف از جمله میزبانی وب‌سایت‌ها، پردازش جست‌وجوها در پایگاه داده، ارائه خدمات نمایش صفحات وب، مدیریت ارتباطات ایمیل و غیره را بر عهده دارد.

سرورها دارای قابلیت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری قوی هستند، از جمله قدرت پردازش کافی، حافظه (RAM)، ذخیره‌سازی سریع و قوی و اتصال پرسرعت به شبکه برای رسیدگی به درخواست‌های متعدد کاربر به طور همزمان. در ارتباط با وب‌سایت‌ها، وب سرور نوع خاصی از سرور بوده که مسئول میزبانی و ارائه محتوای وب به مرورگر کاربران در هنگام درخواست وب سایت است.

۲. ویژگی‌های هاست در مقابل سرور

هاست (Host) در حوزه وب‌سایت‌ها به ارائه ‌دهنده یا سرویس میزبانی وب اطلاق می‌شود که فضا و زیرساخت سرور را برای ذخیره و دسترسی به وب‌سایت‌ها به مشتری ارائه می‌دهد. شرکت‌های میزبانی، وب سرورها را به جای صاحبان وب‌سایت نگهداری و مدیریت می‌کنند و وظیفه اطمینان از عملکرد مناسب سرور را برعهده دارند. آن‌ها فضای سرور، سخت افزار، نرم افزار، اتصال شبکه و سایر منابع مورد نیاز برای اجرای یک وب‌سایت را فراهم می‌کنند.

صاحبان یا مدیران وب‌سایت‌ها خدمات میزبانی را اجاره می‌کنند یا مشترک آن‌ها می‌شوند تا وب‌سایت‌هایشان ذخیره و به صورت آنلاین در دسترس قرار گیرند. میزبان تضمین می کند که سروری که فایل های وب سایت را در خود جای داده است برای کاربران در سراسر جهان قابل دسترسی است. نگهداری سرور، امنیت، پشتیبان گیری و سایر جنبه های فنی را مدیریت می کند.

پس هاست، بخشی از یک سرور است که با پیکربندی مناسب و استفاده از نرم‌افزارهای مرتبط، برای میزبانی وب‌سایت بهینه‌سازی و آماده شده است و بخشی از منابع سرور را استفاده می‌کند.

به‌طور خلاصه و در تعریف سرور یا کلمه‌های Server و Host، سرور سخت‌افزار یا نرم‌افزاری است که مسئولیت پردازش و ارائه محتوای وب را بر عهده دارد، در حالی که هاست یا سرویس میزبانی، در زمینه وب‌سایت‌ها، بخشی از زیرساخت‌ها و منابع سرور را برای دسترسی به وب‌سایت‌ها در اینترنت فراهم می‌کند.

راهنمای خرید سرور

اگر در نظر دارید یک سرور برای سازمان یا پروژه خود خریداری کنید، تصمیم‌گیری آگاهانه بسیار مهم است. یک سرور خوب می‌تواند سرعت و کیفیت عملیات شما را تا حد زیادی بهبود ببخشد.

در تهیه سرور برای کسب‌وکار آنلاین خود، دو راه پیش رو دارید:

• خرید سرور فیزیکی
• خرید سرور مجازی (اجاره سرور)

به بیان دیگر شما با دوراهی خرید یا اجاره سرور روبه‌رو می‌شوید. خرید سرور فیزیکی، در ظاهر شاید مزیت‌هایی همچون کنترل کامل روی سرور و برخی صرفه‌‌جویی‌های اقتصادی را به‌همراه داشته باشد. البته بسیاری نگرانی‌های دیگر ازجمله نگهداری و تأمین زیرساخت دارد.

درمقابل، اجاره کردن سرور از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات زیرساخت، خیال شما را از بسیاری از موارد راحت می‌کند. در این روش، شما سرور ابری، اختصاصی، مجازی یا هر نوع سروری که مدنظر دارید را اجاره می‌کنید و مسئولیت‌های پشتیبانی، نگهداری یا حتی کانفیگ و پیاده‌سازی نرم‌افزار را به شرکت ارائه‌دهنده خدمات هاستینگ می‌سپارید.

اغلب شرکت‌های بزرگ دنیا، راهکار اجاره کردن سرور حرفه‌ای را انتخاب می‌کنند. آن‌ها با این کار مطمئن می‌شوند که داده‌ها و اطلاعات‌شان در یک محیط فیزیکی امن (دیتاسنتر) نگهداری می‌شود.

در مجموع، هنگام خرید یا اجاره سرور، این عوامل کلیدی باید فرایند تصمیم گیری شما را هدایت کنند:

 هدف

وظایف خاصی که سرور شما انجام خواهد داد را تعیین کنید. آیا برای میزبانی وب سایت به سرور نیاز دارید یا موارد دیگر مثل میزبانی پایگاه‌های بزرگ داده، اپلیکیشن‌ها و ذخیره‌سازی فایل هم می‌خواهید؟

حجم کار

بار کاری مورد انتظار را ارزیابی کنید. عواملی مانند تعداد کاربران، حجم داده‌ها و درخواست‌های همزمان را در نظر بگیرید.

مقیاس‌پذیری

برای رشد آینده برنامه‌ریزی کنید. سروری را انتخاب کنید که بتواند در صورت نیاز با افزودن منابع یا سرورهای بیشتر، مقیاس‌پذیر باشد. سرور ابری، این نیاز را به خوبی برطرف می‌کند.

 بودجه

یک بودجه واقع‌بینانه تنظیم کنید. نه تنها هزینه اولیه سرور بلکه هزینه‌های عملیاتی جاری را نیز در نظر بگیرید.

 عملکرد

سخت‌افزاری را انتخاب کنید که با نیازهای عملکرد شما مطابقت داشته باشد. قدرت CPU، حافظه (RAM) و حجم و سرعت ذخیره‌سازی را در نظر بگیرید.

 افزونگی

از در دسترس بودن بالا با اجزای اضافی (مانند منابع تغذیه، هارد دیسک) و قابلیت‌های Failover اطمینان حاصل کنید.

 بهره‌وری انرژی

برای کاهش هزینه‌های عملیاتی طولانی مدت و اثرات زیست محیطی، سخت‌افزاری با انرژی کارآمد انتخاب کنید.

 مدیریت و نظارت

به دنبال سرورهایی با ویژگی‌های مدیریت و نظارت از راه دور برای تعمیر و نگهداری و عیب‌یابی آسان باشید.

 منابع سخت‌افزاری سرور

اگر خودتان کامپیوتر سرور را می‌خرید و در داخل سازمان یا حتی مستقیما در دیتاسنتر آن را نگهداری می‌کنید، باید با اجزای سخت‌افزاری آشنا باشید. بیایید به اجزای سخت‌افزاری اساسی که در هنگام خرید سرور با آن‌ها مواجه می‌شوید عمیق‌تر بپردازیم:

۱. سی‌پی‌یو سرور

CPU مغز سرور است. یک CPU با قدرت پردازش کافی برای مدیریت کارآمد بار کاری خود انتخاب کنید.

۲. RAM (حافظه دسترسی تصادفی)

RAM جایی است که داده‌ها به طور موقت برای دسترسی سریع ذخیره می‌شوند. اطمینان حاصل کنید که شما رم سرور کافی برای پشتیبانی از کاربران و برنامه‌های همزمان را دارد.

۳. ذخیره‌سازی

گزینه‌های ذخیره‌سازی شامل درایوهای دیسک سخت (HDD) و درایوهای حالت جامد (SSD) است. SSD‌ها سریعتر اما گران‌تر از HDD هستند. برای انتخاب بهینه، نیازهای ذخیره‌سازی و بودجه خود را در نظر بگیرید.

۴. کارت‌های رابط شبکه (NIC)

داشتن چندین NIC می‌تواند عملکرد شبکه و افزونگی را بهبود ببخشد.

۵. منابع تغذیه

منابع تغذیه اضافی، عملکرد مداوم را تضمین می‌کنند. حتی اگر یکی از کار بیفتد، گزینه جایگزین وجود دارد. این منابع برای زمان قطعی برق، حیاتی هستند.

۶. فرم فاکتور

سرورها در اندازه ها و اشکال مختلف هستند. فرم فاکتوری را انتخاب کنید که متناسب با فضای موجود و نیازهای شما باشد.

مارک‌ها و مدل‌های سرور فیزیکی

در مورد مارک‌ها و مدل های سروری که نیازهای شما را برآورده می‌کند تحقیق کنید. برندهای رایج سرور عبارتند از Dell، HP، Lenovo، IBM و Supermicro. هر برند مجموعه‌ای از مدل‌های سرور را ارائه می‌دهد که نیازهای مختلف را برآورده می‌کند.

۱. سیستم عامل

یک سیستم عامل سرور (OS) مناسب را بر اساس برنامه‌ها و نیازهای خود انتخاب کنید. گزینه‌ها شامل توزیع‌های لینوکس (به عنوان مثال، CentOS، سرور اوبونتو) و سرور ویندوز است.

۲. پشتیبانی و گارانتی

اگر خودتان سخت‌افزار سرور را می‌خرید، از داشتن گارانتی مطمئن شوید. اگر هم سرور را از ارائه‌دهنده‌ها اجاره می‌کنید، به دنبال ارائه‌دهنده‌ای با پشتیبانی مناسب باشید.

۳. ملاحظات زیست محیطی

تاثیر محیطی سرور را ارزیابی کنید. سرورهای کم مصرف می‌توانند مصرف برق و هزینه‌های خنک کردن محیط را کاهش دهند.

جمع‌بندی

در این راهنمای جامع از آموزش سرویس‌های میزبانی بلاگ پارس‌‌پک به این سوال جواب دادیم که سرور چیست و مفاهیم اساسی سرورها، انواع مختلف آن‌ها، فناوری های مجازی سازی، مراکز داده و تمایز بین هاست و سرور را بررسی کردیم.

چه کسب‌وکاری باشید که به دنبال ارتقای زیرساخت‌های فناوری اطلاعات خود هستید و چه فردی که به دنبال راه‌اندازی سرور خانگی هستید، درک این اصول سرور بسیار کاربردی است. از این دانش برای تصمیم گیری آگاهانه در مورد خرید، نگهداری و بهینه‌سازی سرور استفاده کنید.

سؤالات متداول

۱. سرور چیست و چه کاربردهایی دارد؟

سرور یک کامپیوتر یا نرم‌افزار تخصصی است که خدمات، منابع یا داده‌ها را به سایر دستگاه‌ها یا کلاینت‌ها در شبکه ارائه می‌دهد. این سیستم، عملکردهایی مانند میزبانی وب‌سایت‌ها، مدیریت پایگاه‌های داده، مدیریت ایمیل و موارد دیگر را ممکن می‌کند. سرورها ستون فقرات دنیای دیجیتال هستند.

۲. انواع سرور چه کاربردی دارند؟

سرورها انواع مختلفی دارند، از جمله وب سرور، سرور پایگاه داده، سرور ایمیل، سرور فایل و غیره. هر نوع هدف خاصی را دنبال می‌کند. به عنوان مثال، وب سرورها میزبان وب‌سایت‌ها هستند، در حالی که سرورهای پایگاه داده ذخیره و بازیابی داده‌ها را مدیریت می‌کنند.

۳. سرور چگونه کار می‌کند؟

سرورها با پردازش و انجام درخواست‌های مشتریان مانند مرورگرهای وب یا کلاینت‌های ایمیل کار می کنند. هنگامی که یک مشتری داده یا سرویسی را درخواست می‌کند، سرور درخواست را پردازش، محتوای مورد نیاز را پیدا یا تولید کرده و آن را برای مشتری ارسال می‌کند. این ارتباط از پروتکل‌های خاصی مانند HTTP برای انواع سرورهای وب پیروی می‌کند.

۴. سرور فیزیکی و سرور مجازی چه تفاوتی دارند؟

سرور فیزیکی یک کامپیوتر قابل لمس با منابع سخت‌افزاری اختصاصی است. در مقابل، یک سرور مجازی روی یک یا چند سرور فیزیکی مشترک کار می‌کند، اما محیط ایزوله خود را دارد. فناوری مجازی سازی به چندین سرور مجازی اجازه می‌دهد تا در یک سرور فیزیکی واحد وجود داشته باشند و استفاده از منابع و کارایی هزینه را بهینه می‌کند.

۵. چطور سرور مناسب را برای نیازهای خود انتخاب کنم؟

انتخاب سرور مناسب شامل در نظر گرفتن عواملی مانند هدف مورد نظر، حجم کاری مورد انتظار، الزامات مقیاس‌پذیری، بودجه، نیازهای عملکرد و موارد دیگر است. بسیار مهم است که نوع سرور و پیکربندی را با مورد خاص خود مطابقت دهید، خواه برای میزبانی وب‌سایت، مدیریت پایگاه داده یا اجرای برنامه‌ها باشد.