مقایسه وب‌سرورهای LiteSpeed, Apache و Nginx

اگر شما هم برای کسب‌وکار یا توسعه‌ و برندسازی شخصی خود وب‌سایت داشته باشید، احتمالاً حین خرید هاست برای آن در میان فناوری‌های مختلفی قرار گرفته‌اید که شرکت‌های هاستینگ از آن استفاده می‌کنند. معروف‌ترین این فناوری‌ها Apache است؛ اما به‌جز آپاچی، احتمالاً نام LiteSpeed یا Nginx را نیز زیاد شنیده باشید. در این مقاله از آموزش وب سرور بلاگ پارس پک، قصد داریم درباره پیشینه این فناوری‌ها و مزایا و معایب آن‌ها بیشتر صحبت کنیم؛ پس تا پایان مطلب با ما همراه باشید.

وب سرور چیست؟

به‌بیان ساده، وب سرور به نرم‌افزار یا سخت‌افزاری گفته می‌شود که برای برآورده‌کردن نیازهای کاربران وب‌سایت و نمایش صفحات وب به آنان طراحی شده است. هر وب سرور بسته به پیکربندی سخت‌افزاری‌اش می‌تواند میزبان یک یا چند وب‌سایت مختلف باشد.

اصطلاح دیگری که باید با آن آشنا شوید، کلاینت است. کلاینت به هر دستگاهی گفته می‌شود که بتوان با آن به اینترنت دسترسی پیدا کرد. بنابراین، تلفن‌‌همراه هوشمند، لپ‌تاپ، کامپیوتر دسکتاپ و‌… می‌توانند به‌عنوان کلاینت در نظر گرفته شوند. کلاینت‌ها معمولاً با استفاده از مرورگری مانند گوگل کروم یا فایرفاکس می‌توانند به سرور وب‌سایت Request دهند.

وب سرورها از همان زمان پیدایش اینترنت وجود داشته‌اند و در سال‌های اخیر، تکنولوژی‌های آن‌ها نیز همراه با محتوایی که ارائه می‌دهند، تکامل یافته و شکل امروزی اینترنت ناشی از همین پیشرفت تکنولوژی وب سرورهاست. اولین وب سرور ایستگاه کاری (Work Station) کامپیوتری NeXT بود که در سال ۱۹۹۰، تیم برنرزلی آن را با راه‌اندازی اترنت در CERN ایجاد کرد. این وب سرور درواقع پایه و اساس پروتکل‌های متشکل از اینترنت شناخته می‌شود.

احتمالاً شما هم تاکنون بی‌آنکه بدانید، سعی کرده‌اید به وب سرور وصل شوید. به‌عنوان مثال، وقتی قصد دارید با درج آدرس IP (مثلاً http://192.168.1.1) در مرورگر خود به شبکه وای‌فای منزل یا محل کارتان وصل شوید، در‌واقع وارد روتر خانگی خود شده‌اید. این همان وب سروری است که روی روتر خانگی شما اجرا می‌شود.

مقایسه لایت‌ اسپید و آپاچی و انجین‌ اکس مانند مقایسه رستوران کوچک، بزرگ و مجلل است. Apache را می‌توان یک رستوران قدیمی دانست که سرعت سرویس‌دهی نسبتاً سریعی دارد. Nginx رستوران بزرگ با سرعت سرویس‌دهی فراوان است که با عملکرد درخورتوجه و مصرف منابع کم به ترافیک بالایی از درخواست‌ها به‌سرعت پاسخ می‌دهد. LiteSpeed رستورانی مجلل با پیشرفته‌ترین امکانات است که با استفاده از قابلیت‌های حرفه‌ای، کارایی و تجربه کاربری کم‌نظیری را فراهم می‌کند. انتخاب بین بهتر و بهترین است؛ براساس نیازهای وب‌سایتتان می‌توانید یکی را انتخاب کنید.

برترین تکنولوژی‌های استفاده‌شده در وب سرور

در‌ادامه، می‌خواهیم درباره برترین فناوری‌هایی صحبت کنیم که وب سرورها با استفاده از آن‌ها طراحی و ساخته می‌شوند. برخی از این فناوری‌ها عبارت‌اند از:

IIS .۱  یا Internet Information Service از مایکروسافت

به‌نظر می‌رسد که سه وب سرور قبلی توانسته‌اند سهم بسیار زیادی از بازار را ازآنِ خود کنند؛ ولی IIS مایکروسافت نیز یکی دیگر از وب سرورهایی است که در دنیای وب وجود دارد و نباید از آن غافل شد. اگر‌چه IIS عملاً هیچ مشکل تکنیکالی ندارد، کمتر شرکتی را پیدا خواهید کرد که از آن استفاده کند. البته دلیل آن تقریباً واضح است: اولاً این وب سرور صرفاً روی سیستم‌عامل Microsoft Windows Server اجرا می‌شود و همه ما می‌دانیم که هزینه‌های صدور لایسنس آن تقریباً گران است؛ ثانیاً IIS برای برنامه‌های مبتنی‌بر PHP مانند وردپرس گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود. البته نه اینکه وردپرس نتواند روی IIS اجرا شود؛ بلکه این راه‌اندازی آن‌قدر دشوار است که بهتر است از همین‌حالا قیدش را بزنید!

درمجموع، می‌توان گفت که IIS بیشتر برای شرکت‌هایی مفید است که هنوز برنامه‌ها یا وب‌سایت‌هایی دارند که در کدهای اختصاصی ASP.Net اجرا می‌شوند. از‌جمله این برنامه‌ها یا وب‌سایت‌ها می‌توان به برنامه‌های قدیمی دهه‌های گذشته یا پورتال‌های اینترانت پیچیده برای کارمندان یک کسب‌وکار اشاره کرد.

NginX .۲

یکی دیگر از وب سرورهای محبوب NginX است که به‌صورت Engine-X تلفظ می‌شود. در سال ۲۰۰۴، ایگور سیسوئف (Igor Sysoev) وب سرور NginX را با هدف ارائه عملکردی بهتر از فناوری آپاچی معرفی کرد. درحال‌حاضر، این وب سرور درحدود ۳۲.۵درصد از سهم بازار را در‌اختیار دارد که این میزان نیز دائماً در حال رشد است.

یکی از مزیت‌های ترغیب‌کننده NginX این است که درمقایسه‌با Apache حافظه کمتری اشغال می‌کند و ازنظر تئوری نیز، تعداد Request‌هایی که در هر ثانیه پاسخ می‌دهد، چهار برابر آپاچی است. به‌همین‌دلیل، NginX در ابتدا به‌عنوان متعادل‌کننده یا معکوس‌کننده بار برای وب‌سایت‌های شلوغ به‌کار گرفته می‌شد. درادامه با تکامل نرم‌افزار و بسترهای کدنویسی، NginX توانست به‌جای اینکه درکنار یک وب سرور قرار بگیرد و به آن کمک کند، در مقام وب سرور کامل و مجزا وارد عمل شود.

LiteSpeed .۳

وب سرور لایت‌اسپید که به‌اختصار LSWS نیز نامیده می‌شود، تقریباً نیرویی جوان و تازه‌نفس در عرصه وب سرورها محسوب می‌شود. بااین‌حال در همین مدت‌زمان کوتاه با‌توجه‌به کارایی چشمگیرش، توانسته است طرفدارانی را در میان کاربران دست‌و‌پا کند. معماری ساده این وب سرور باعث می‌شود تا شرکت‌هایی که از آن استفاده می‌کنند، درمقایسه‌با زمانی که Apache را به‌کار می‌گیرند، از‌نظر تئوری بتوانند حداکثر ظرفیت وب‌سایت‌ها را روی سرور های خود تا حدود ۲۰۰درصد افزایش دهند.

برای درک بیشتر عمق این موضوع، تصور کنید که شرکتی ۲۰ سرور با استفاده از وب سرور آپاچی دراختیار داشته باشد که روی هر‌یک از آن‌ها نیز حدود ۲۰۰ وب‌سایت را میزبانی کند. این یعنی در حالت ایدئال، امکان میزبانی ۴,۰۰۰ وب‌سایت با استفاده از وب سرور آپاچی برای این شرکت فراهم است. حالا فقط با تغییر وب سرور از آپاچی به لایت‌اسپید، این شرکت تعداد وب‌سایت‌هایی که می‌تواند میزبانی کند، به ۸,۰۰۰ وب‌سایت افزایش دهد.

۴. سرور HTTP آپاچی

متداول‌ترین وب سرور استفاده‌شده سرور HTTP Apache است که در سال ۱۹۹۵، راب مک‌کول و برایان بهلندورف از بنیاد نرم‌افزاری آپاچی آن را ساختند. نام آپاچی به‌دلیل احترام به بومیان آمریکا که خود را آپاچی می‌نامیدند، انتخاب شد؛ البته این نام از استراتژی جنگی و استقامت آنان نیز حکایت می‌کند. براساس گزارش‌های W3Techs، آپاچی تا ابتدای سپتامبر۲۰۲۰، حدود ۳۶درصد از سهم بازار را در‌اختیار خود دارد.

این تسلط و برتری آپاچی تصادفی نیست. کافی است بدانید که Apache روی تمامی توزیع‌های لینوکس به‌‌طورپیش‌فرض نصب شده است. این موضوع راه‌اندازی و اجرای آن را به‌مراتب ساده‌تر خواهد کرد؛ چون کاربر دیگر به نصب آن نیازی ندارد. همچنین، نباید فراموش کرد که HTTP اولین پروتکلی است که از آن برای انتقال اطلاعات در دنیای وب استفاده می‌شد. HTTP مترادف با نام فرایندی است که Apache با آن روی لینوکس اجرا می‌شود.

از کدام وب سرور استفاده کنیم؟

پاسخ به این پرسش به‌سادگی خودِ سؤال نیست! باوجوداین، اطلاعاتی که در‌ادامه ارائه می‌کنیم، احتمالاً می‌تواند دید شما را برای این انتخاب تا حد بسیار زیادی روشن کند. به‌عنوان اولین نکته باید بدانید که Apache انتخابی عالی برای ادمین‌ها و هاست هایی است که نیاز دارند بسیاری از موارد از قبل تنظیم شده باشد؛ زیرا این وب سرور از مجموعه گسترده‌ای از ماژول‌های از‌پیش‌کامپایل‌شده بهره می‌برد که می‌توانید از هر‌یک از آن‌ها، بسته به نیازتان استفاده کنید. این ماژول‌ها گستره فراوانی دارند؛ از اسکیماهای مخصوص احراز هویت گرفته تا پشتیبانی پکیج‌های خاص برای Ruby ،Python ،TCL ،PHP و… .

آپاچی کاملاً مطمئن و پایدار است و با‌توجه‌به نکاتی که به آن اشاره کردیم، استفاده از آن به‌‌ویژه برای کاربران مبتدی می‌تواند گزینه‌ای ایدئال باشد. همچنین با‌توجه‌به اینکه استفاده از Apache بسیار متداول است، به‌روزرسانی‌های مکرری نیز برایش منتشر می‌شود که ویژگی‌های امنیتی و… را به‌ آن اضافه می‌کند. نکته دیگر اینکه پایگاه بزرگی برای پشتیبانی آپاچی در‌دسترس است. علاوه‌بر‌این، باید توجه کنید آپاچی برنامه‌هایی که از CGI استفاده می‌کنند، به‌خوبی اجرا می‌کند. در مقام مقایسه، اگر‌چه NginX از‌نظر تکنیکال از CGI پشتیبانی می‌کند، برای این منظور باید تنظیماتی را انجام دهید که البته چندان هم ساده نیست.

یکی از ویژگی‌های Apache که بسیاری از افراد از آن انتقاد می‌کنند، استفاده از فایل .htaccess برای کنترل موارد مختلفی مانند Rewrite یا ایندکسینگ موتورهای جست‌وجوست. وقتی این فایل‌ها فعال هستند، آپاچی باید کل دایرکتوری منتهی به دایرکتوری والد را پیمایش و دستورهای فهرست‌شده در هر‌یک از این فایل‌های .htaccess را اجرا کند. بدیهی است که انجام این کار هم باعث افزایش زمان بارگذاری و هم باعث مصرف بیشتر منابع خواهد شد.

NginX می‌تواند به‌عنوان پروکسی معکوس در‌مقابل آپاچی یا به‌عنوان وب‌ سرور مستقل کار کند و البته مشکل فایل‌های .htaccess را نیز نخواهد داشت. برنامه‌های نوشته‌شده به زبان برنامه‌نویسی پایتون و روبی هنگام اجرا روی وب سرورهای NginX عملکرد مطلوبی دارند. با کمک متعادل‌کننده‌های بار و مقداری بهینه‌سازی و استفاده از وب سرور NginX، می‌توانید انتظار عملکردی عالی را داشته باشید. بااین‌حال، نباید فراموش کنید که NginX درمقایسه‌با Apache به‌‌ سختی در راه‌اندازی مشهور است.

مقایسه NginX با LiteSpeed هم واقعاً کار سخت و شاید حتی غیرمنصفانه‌ای باشد. این دو وب سرور شباهت‌هایی دارند؛ اما هر دو از فناوری‌های بسیار پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند. به‌عنوان نمونه، NginX برنامه‌های تحت Ruby را به‌خوبی اجرا می‌کند؛ اما LiteSpeed از حافظه کَش در سطح سرور برخوردار است و فناوری‌هایی مانند lscache و lsphp به این وب سرور اضافه شده که اجرای برنامه‌هایی مانند WordPress و Magento و MediaWiki را نیز امکان‌پذیر کرده است.

درمقابل، لایت‌اسپید می‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای آپاچی مطرح شود. مدیران با استفاده از این وب سرور به صرف وقت زیاد برای نگه‌داری سرور نیازی ندارند؛ زیرا LiteSpeed خود شامل مزیت‌هایی ذاتی است که با استفاده از ویژگی‌های پهنای باند و کاهش اتصال، باعث جلوگیری از حمله‌های DDoS خواهد شد. محصول Web Server LiteSpeed در‌حال‌حاضر، تنها محصول بازار است که به‌طورکامل از HTTP/3 پشتیبانی می‌کند. این موضوع می‌تواند به اثربخشی تعامل کلاینت و سرور منجر شود. به‌عبارت‌دیگر، هنگامی‌که مرورگر کاربر از وب‌سایت منابعی مانند تصویرها و ویدئوها و متن‌ها را درخواست می‌کند، روند ارسال این منابع به‌جای حالت تکه‌تکه به‌صورت جریانی انجام خواهد شد.

زمان پاسخ‌گویی (Response Time) نیز یکی دیگر از عوامل مهم در انتخاب وب سرور است. نمودار زیر نتیجه بررسی این معیار در وب سرورهای مختلف است:

نمودار زیر نیز بیانگر تعداد Requestهای پذیرش‌شده در یک ثانیه در وب سرورهای مختلف است:

آخرین عامل هم نرخ انتقال (Transfer Rate) است که در نمودار زیر نشان داده شده است:

جمع‌بندی

هنگامی‌که تصمیم می‌گیرید برای رونق بیشتر کسب‌وکار خود وب‌سایت تأسیس کنید، انتخاب هاست مناسب یکی از تصمیمات مهمی است که در این زمینه با آن روبه‌رو خواهید شد. ازجمله معیارهای اساسی در انتخاب هاست، وب سروری است که از آن در هاست استفاده می‌شود. چهار وب سرور مشهور در دنیای اینترنت عبارت‌اند از: Apache ،NginX ،LiteSpeed و IIS. حال این وب سرورها چه تفاوت‌های ساختاری‌ای با‌هم دارند؟ کدام‌یک برایتان مناسب‌ترند؟ جواب این سؤال‌ها و بسیاری از سؤال‌های دیگر خود را در این مقاله از آموزش برنامه نویسی بلاگ پارس پک خواهید یافت.

سؤالات متداول

۱. وب سرور چیست؟

وب سرور پکیجی کامل از سخت‌افزار‌ها و نرم‌افزارهایی است که ازطریق پروتکل HTTP و پروتکل‌های دیگر، به Request‌های ارسالی کاربران وب‌سایت پاسخ می‌دهد.

۲. تکنولوژی‌های معروف استفاده‌شده در وب سرورها کدام‌اند؟

به‌طور‌کلی، چهار تکنولوژی بسیار معروف در دنیای وب وجود دارند: Apache ،NginX ،LiteSpeed و IIS.

۳. سهم کدام‌یک از تکنولوژی‌های وب سرور در بازار بیشتر است؟

آپاچی با‌توجه‌به قدمت زیاد خود توانسته است حدود ۳۶درصد از بازار را ازآنِ خود کند. با‌این‌حال، رقبای دیگرش به‌سرعت در حال نزدیک‌شدن به این آمار هستند.

۴. از کدام‌یک از تکنولوژی‌های وب سرور استفاده کنیم؟

این کاملاً به نیاز شما بستگی دارد. در این مقاله از بلاگ پارس پک، به نکاتی اشاره کرده‌ایم که با استفاده از آن‌ها می‌توانید به جمع‌بندی کاملی برای این انتخاب دست پیدا کنید.