بلاکچین (Blockchain) چیست و چگونه کار می‌کند؟

بلاکچین چیست؟ برای درک مفهوم آن یک گاوصندوق شیشه‌ای را در نظر بگیرید که همه چیز در آن به‌طور شفاف و واضح قابل دیدن است. از طرفی، هیچ‌کس نمی‌تواند به محتویات داخل گاوصندوق دسترسی پیدا کند و پولی بردارد. فناوری بلاکچین برای ذخیره تراکنش‌های مالی با قابلیت رمزگذاری پیچیده است که همه فعالیت‌ها به‌طور شفاف در آن قرار می‌گیرد.

در این مقاله از آموزش اخبار فناوری بلاگ پارس پک، به بررسی کامل شبکه بلاکچین خواهیم پرداخت. اگر می‌خواهید راجع‌به ارتباط بلاکچین و ارز دیجیتال اطلاعات کسب کنید، خواندن این مقاله به شما کمک می‌کند تا با نحوه کار، کاربرد و مزایا و معایب بلاکچین آشنا شوید. در انتهای مقاله نیز یک پیشنهاد کاربردی و جذاب برایتان خواهیم داشت.

تکنولوژی بلاکچین (Blockchain) چیست؟

بلاکچین (Blockchain) را می‌توان مثل یک دفترکل عمومی و غیرقابل تغییر در نظر گرفت که میان تمام رایانه‌های شبکه توزیع شده است. این دفتر کل، نقشی اساسی در پیدایش و حفظ ارزهای دیجیتال، برنامه‌های غیرمتمرکز (DeFi) و توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) دارد.

تراکنش‌ها و اطلاعات ثبت‌شده در بلاکچین، به هیچ وجه قابل تغییر یا حذف نیستند. این موضوع، اعتماد و امنیت را در معاملات و تبادلات آنلاین به طور چشمگیری افزایش می‌دهد. حذف واسطه‌ها در بلاکچین، قدرت و اختیار را به طور مستقیم به دست کاربران می‌دهد و ضمن شفاف‌سازی فرایندها، کارمزد تراکنش‌ها را هم به حداقل می‌رساند.

بهترین تعریف برای بلاک چین چیست؟

در پاسخ به اینکه بلاک چین چیست به زبان ساده بلاک چین را می‌توان زنجیره‌ای از داده‌ها یا تراکنش‌های مالی دانست که در یک شبکه ذخیره می‌شود و اطلاعات آن به صورت کاملاً امن و رمزگذاری شده در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.

بلاک چین مثل یک دفترچه حساب بانکیِ بزرگ و توزیع‌شده است که همه می‌توانند آن را ببینند و هیچ کس نمی‌تواند آن را دستکاری کند. این دفترچه در واقع ثبتِ دائمی و به هم پیوسته‌ تراکنش‌ها و اطلاعات است که توسط تمام اعضای شبکه تایید و به اشتراک گذاشته می‌شود. امنیت و صحت این اطلاعات هم توسط رمزنگاری و نبود واسطه تضمین می‌شود.

اگر برایتان سوال است «بلاک در بلاکچین چیست؟»، باید بگوییم اطلاعات در بلاکچین در واحدهایی به نام بلاک ذخیره می‌شود که غیرقابل جعل و دستکاری هستند. این بلاک‌ها با استفاده از رمزنگاری خاص به یکدیگر متصل‌شده و زنجیره‌ای از بلاک‌ها را تشکیل می‌دهند. به این زنجیره‌ها، زنجیره بلوکی یا Blockchain می‌گویند. هرکسی می‌تواند اطلاعات موجود در این دفترچه دیجیتال را ببیند اما نمی‌تواند آن را تغییر دهد.

برای مثال، بلاک چین ارز دیجیتال بیت‌کوین یک دفترچه ثبت تراکنش‌های مالی بدون تغییر است که برای همیشه اطلاعات بیت‌کوین را در خود ذخیره می‌کند.

فناوری بلاکچین چگونه کار می‌کند؟

اگر به‌طور ساده بخواهیم نحوه کار بلاکچین را بگوییم، می‌توان گفت برای اضافه‌شدن هر بلاک در بلاکچین، چهار مرحله انجام می‌شود:

۱. ثبت تراکنش

۲. بررسی و تایید تراکنش

۳. اتصال و نوشتن تراکنش در بلاک جدید

۴. اضافه‌شدن بلاک جدید به شبکه بلاک چین

در فناوری بلاکچین، هر بلاک با یک مهر امنیتی یا کد هش (Hash Code) منحصربه‌فرد علامت‌گذاری می‌شود. این کد نشان‌دهنده دستکاری‌نشدن اطلاعات بلاک است. این مهر امنیتی، بر اساس اطلاعات بلاک قبلی ساخته می‌شود؛ یعنی اگر کسی بخواهد اطلاعات را در یک بلاک تغییر دهد، باید مهر امنیتی تمام بلاک‌های بعدی را هم تغییر دهد. کاری که عملاً غیرممکن است.

به این ترتیب، اطلاعات در بلاکچین به‌صورت زنجیره‌ای به هم وصل می‌شوند و همین زنجیره‌ای بودن، امنیت و شفافیت بلاکچین را تضمین می‌کند. حالا اگر تغییری در قوانین یا پروتکل‌های بلاکچین به‌وجود بیاید، به این شرایط، اصطلاحا فورک می‌گویند. در واقع ساده‌ترین پاسخ به سوال که «فورک بلاکچین چیست؟» این بوده که یکی از روش‌های به‌روزرسانی و تغییر در پروتکل‌های بلاکچین توسط برنامه‌نویس‌ها است.

کاربرد بلاکچین چیست؟

اکنون که فهمیدیم بلاکچین چیست و چگونه کار میکند؟ نوبت به بررسی کاربرد آن رسیده است. بلاکچین به برای ذخیره تراکنش و اطلاعات استفاده می‌شود. در ابتدا فقط تراکنش‌های بیت‌کوین در آن ثبت می‌شد اما امروز بیش از ۳۲ هزار ارز دیجیتال دیگر هم روی بلاکچین اجرا می‌شود که هرکدام را می‌توانید در کیف پول بلاکچین خود داشته باشید.

 کیف پول بلاکچین چیست؟ یک کیف پول آنلاین است که می‌توانید ارزهای دیجیتال مختلفی را در آن ذخیره یا معامله کنید. البته کاربرد بلاکچین فقط محدود به ارزهای دیجیتال نیست. سوال اینجاست اصلی‌ترین کاربرد بلاک چین چیست؟ پاسخ آن را در ادامه خواهید خواند.

۱. کاربرد بلاکچین در صنعت مواد غذایی

شرکت‌های بزرگی مثل فایزر و زیمنس روی بلاکچین آزمایش‌های مهمی برای تست سمی نبودن مواد غذایی، دارویی و خوراکی انجام می‌دهند. با استفاده از بلاکچین برندها می‌توانند مسیر مواد غذایی را از مکان تولید تا رسیدن به دست مصرف‌کننده ردیابی کنند. به‌این ترتیب، امکان کنترل مسمومیت‌های غذایی فراهم می‌شود.

۲. کاربرد بلاکچین در بانکداری و امور مالی

اغراق نیست اگر بگوییم هیچ صنعتی به‌اندازه صنعت بانکداری از ادغام بلاکچین سود نمی‌کند. با استفاده از تکنولوژی بلاکچین در بانک‌ها، تراکنش‌ها زیر چند ثانیه پردازش می‌شوند. به‌عبارتی، دیگر لَنگ انجام یک تراکنش بانکی تا پایان قطعی سیستم بانک نمی‌مانید.

۳. کاربرد بلاکچین در صنعت بهداشت

چند بار تا به حال شنیدید که یک پرونده پزشکی گم یا با پرونده بیمار دیگری جابه‌جا شده است؟ بلاکچین این قابلیت را دارد که خیال بیمار را از صحت و امنیت اطلاعات پرونده پزشکی‌شان راحت کند. این پرونده‌ها با رمز خصوصی در بلاکچین ذخیره می‌شود و فقط افراد خاصی به آن دسترسی خواهند داشت.

۴. کاربرد بلاکچین در املاک

تا به حال برای ثبت یک سند به دفتر اسناد رسمی مراجعه کردید؟ اگر پاسختان مثبت است پس احتمالاً از فرسایشی بودن روال آن آگاه هستید. در حال حاضر،‌ اسناد مالکیت به‌صورت فیزیکی در اختیار فرد قرار می‌گیرد و اطلاعات آن به‌طور دستی در دفاتر مخصوصی ثبت می‌شود. اگر اشتباه یا خطای انسانی این وسط به‌وجود بیاید، روند فرسایشی اصطلاح آن موهایتان را سفید می‌کند. با ذخیره و تایید مالکیت املاک روی بلاکچین، دیگر خیالتان از صحت و امنیت سندتان راحت است.

۵. کاربرد بلاکچین در قراردادهای هوشمند

قراردادهای هوشمند یک کد کامپیوتری بوده که آن را برای اجرای یک توافق‌نامه در بلاکچین می‌توانید تنظیم کنید. برای مثال، با استفاده از قرارداد هوشمند الگوریتم‌های بلاکچین می‌توانید یک آپارتمان اجاره کنید. این قرارداد را می‌توانید طوری تنظیم کنید که به‌طور خودکار کد پرداخت اجاره را برای مشتری ارسال کند. درصورت پرداخت نکردن اجاره نیز می‌توانید کد قرارداد را تغییر دهید. بلاکچین کاردانو نوعی بلاکچین برای اجرای قرارداد هوشمند است.

به‌طور خلاصه، در بررسی کاربرد بلاک چین می‌توان گفت این فناوری در زمینه‌های مختلفی قابل استفاده است، از جمله:

• اینترنت اشیا
• زنجیره تامین
• مدیریت حساب
• در امور رای‌دهی
• بازی‌های دیجیتال
• پرداخت بین‌المللی
• انتقال ارز دیجیتال
• ذخیره‌سازی اطلاعات
• ایجاد شناسنامه دیجیتال

مزایا و معایب بلاکچین چیست؟

اکنون که فهمیدیم بلاکچین چیست و کاربرد آن را بررسی کردیم، سراغ مزایا و چالش‌های آن خواهیم رفت. بلاکچین با تمام پیچیدگی‌هایش، پتانسیل فوق‌العاده‌ای برای روش‌های غیرمتمرکز ثبت و نگهداری اطلاعات دارد. جدول زیر به شما کمک می‌کند تا با خلاصه‌ای از مزایا و معایب آن آشنا شوید.

ویژگی	مزایا	معایب
دقت	افزایش دقت با حذف دخالت انسان در تایید اطلاعات	محدودیت در ذخیره‌سازی اطلاعات
هزینه	کاهش هزینه با حذف تایید شخص ثالث	هزینه بالای راه‌اندازی بعضی از بلاکچین‌ها
تمرکز	غیرمتمرکز بودن و افزایش امنیت	تعداد پایین تراکنش در ثانیه
امنیت و حریم خصوصی	تراکنش‌ها امن، خصوصی و کارآمد	سابقه استفاده در فعالیت‌های غیرقانونی
شفافیت	تکنولوژی شفاف	قوانین و مقررات متغیر و نامشخص

انواع شبکه های بلاکچین چیست؟

شبکه بلاک چین براساس نحوه دسترسی و مشارکت به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. در اینجا به توضیح انواع بلاکچین می‌پردازیم:

۱. شبکه بلاکچین عمومی (Public Blockchain)

شبکه‌ای عمومی است که هرکسی می‌تواند عضو آن شود و از آن استفاده کند. مانند شبکه بلاکچین بیت‌کوین یا بلاکچین اتریوم. برای مثال زمانی که قصد خرید ۱۰ بیت‌کوین را دارید، درخواست خرید شما برای ماینرها یا همان اعضای فعال ارسال می‌شود تا درنهایت فردی درخواست شما را تایید کند. در این نوع، شما نمی‌توانید تاییدکننده را انتخاب کنید.

مزایای شبکه بلاکچین عمومی

• شفافیت بالا
• دسترسی آزاد و بدون محدودیت عضویت

معایب شبکه بلاکچین عمومی

• امنیت کمتر
• حریم خصوصی پایین
• نیاز به قدرت محاسباتی بالا

۲. شبکه بلاکچین خصوصی (Private Blockchain)

در پاسخ به این سوال که «بلاکچین اختصاصی چیست؟» می‌توان گفت این شبکه توسط یک سازمان خاص کنترل می‌شود. سازمان مشخص می‌کند چه کسی عضو شبکه باشد. در این نوع، تراکنش‌ها توسط سازمان تایید می‌شود.

مزایای شبکه بلاکچین خصوصی

• سرعت و امنیت بیشتر
• امکان فراهم کردن کنترل بالا

معایب شبکه بلاکچین خصوصی

• شفافیت کمتر
• دسترسی محدود

حال که با دو نوع رایج شبکه بلاکچین آشنا شدید، بیایید به سراغ مدل ترکیبی آن برویم.

۳. شبکه بلاکچین مجوزدار (Permissioned Blockchain) یا هیبریدی

دسترسی و عضویت در این شبکه با تایید و مجوز است. به‌عبارتی هم می‌تواند جزو شبکه بلاکچین خصوصی و هم عمومی باشد.

۴. بلاکچین کنسرسیوم (Consortium Blockchain)

شبکه‌ای که توسط چند سازمان به‌صورت مشترک اداره می‌شود. این سازمان‌ها با هم تصمیم می‌گیرند چه کسی عضو شود و به اطلاعات دسترسی داشته باشد. بلاکچین کنسرسیوم برای همکاری‌های تجاری بین چند سازمان مناسب است که نیاز به یک دفتر کل مشترک و امن دارند.

منظور از NFT در بلاکچین چیست؟

دارایی‌های منحصربه‌فرد یا همان NFT‌ها مانند یک تابلوی نقاشی اصل است که به هیچ عنوان نمی‌توان آن را کپی کرد. این توکن‌های غیرقابل تعویض در بستر بلاکچین‌هایی مانند اتریوم یا بلاکچین سولانا ساخته می‌شوند. از یک اثر هنری ارزشمند مثل نقاشی پیکاسو گرفته تا یک تصویر خنده‌دار از یک گربه می‌تواند یک NFT‌ باشد. با خرید هر NFT، شما صاحب آن اثر دیجیتال می‌شوید و هر بار که این NFT فروخته شود، شما درصدی از مبلغ فروش را به عنوان حق امتیاز دریافت خواهید کرد.

جمع‌بندی

 بلاکچین چیست؟ مثل یک صندوقچه گنج دیجیتال است که اطلاعات داده‌های مختلف را با یک سیستم رمزگذاری قوی ثبت و نگهداری می‌کند. در این مقاله سعی کردیم اطلاعات کاربردی از بلاکچین را دراختیارتان قرار دهیم. فراموش نکنید اگر قصد انجام فعالیت در بازار ارز دیجیتال را دارید، برخورداری از یک سرور پرسرعت مانند سرور ترید پارس پک برای داشتن یک معامله سریع و امن ضروری است. در این زمینه، کارشناسان پارس پک مشتاق راهنمایی و مشاوره به شما هستند.

سوالات متداول

۱. بلاکچین چیست؟

بلاکچین (Blockchain) به زبان ساده، مثل یک دفترچه ذخیره اطلاعات است که اطلاعات را داخل بخش‌هایی به نام بلوک ذخیره می‌کند و هر یک از اعضای شبکه، یک نسخه کپی از آن را در اختیار دارد. اگر کسی قصد تغییر یا دخالت در اطلاعات بلاکچین را داشته باشد، بقیه اعضا نیز متوجه خواهند شد. پس تغییر آن غیرممکن است.

۲. چه تعداد بلاکچین وجود دارد؟

طبق آخرین آمار تا سال ۲۰۲۳ بیش از ۲۳ هزار ارز دیجیتال بر پایه بلاکچین وجود دارد.

۳. چه تفاوتی بین بلاکچین خصوصی و عمومی وجود دارد؟

در بلاکچین عمومی یا بدون مجوز هر کسی می‌تواند به‌راحتی عضو شبکه شود و یه گره (نود) ایجاد کند. به همین خاطر این بلاکچین‌ها با رمزنگاری و سیستم تایید مثل اثبات کار (PoW) امنیت شبکه را تامین می‌کنند.

بلاکچین خصوصی یا مجوزدار برای عضویت نیاز به تایید احراز هویت دارد. به‌همین دلیل نیازی به ایجاد لایه‌های امنیتی قوی ندارد چون کاربران برای ورود به آن احراز هویت شدند.

۴. فرق بلاکچین و بیت‌کوین چیست؟

بلاکچین یک تکنولوژی دفترکل غیرمتمرکز و توزیع شده برای ذخیره داده است درحالی‌که بیت‌کوین اولین و معروف‌ترین ارز دیجیتال غیرمتمرکز است.