مدیریت سرور چیست و چکار می‌کند؟

مدیریت سرور نقش بهبود عملکرد، کارایی، ایمنی عملیات ها و اطلاعات سرور را دارد. شما با هر هدفی که از سرویس های میزبانی استفاده می کنید برای اینکه چرخ دنده های فعالیت تان درست کار کنند و به هدف مورد نظرتان برسید باید یک مدیر سرور کارکشته داشته باشید تا او عملکرد درست سرور را زیر نظر داشته باشد و برای تامین امنیت سایبری تدابیری بیاندیشد.

مدیریت سرور برای جوانب گوناگون یک سرور از جمله منابع سخت افزاری و نرم افزاری، مسائل مربوط به آپتایم و در دسترس بودن، اضافه کردن تغییرات و برنامه ها، پیش بینی مشکلات احتمالی، امنیت و… عملیات های مخصوصی دارد تا بتواند کنترل کامل یک سرور را در دست داشته باشد.

البته مدیریت سرور در معنای لغوی خود به عملیات هایی که در شرکت هاستینگ برای نگهداری، پشتیبانی و ارائه سرورها انجام می شود نیز ارجاع می دهد اما ما در این مقاله با همان نوعی از مدیریت که در ابتدا به آن اشاره کردیم یعنی مدیریت سرور از طرف خریدار سرور، سروکار داریم و البته گریز کوچکی هم به خدمات شرکت های هاستینگ خواهیم زد. این مقاله در حالت کلی قرار است شما را با معنای مدیریت سرور، وظایف آن و سرویس سرور مدیریت شده آشنا کند.

آنچه در این مقاله خواهید خواند:

مدیریت سرور چیست؟

همانطور که در مقدمه هم اشاره کردیم، مدیریت سرور یک اصطلاح مبهم است زیرا دو بخش را شامل می شود، بخشی که به عهده شرکت هاستینگ بوده و بخشی که به عهده شما به عنوان خریدار سرور است و همچنین خدمات مدیریتی در هر شرکت هاستینگ متفاوت می باشد. با این حال مدیریت سرور فی نفسه یعنی نگهداری و کنترل سرور و همچنین دسترسی، مدیریت نرم افزاری و سخت افزاری، تامین امنیت و پشتیبانی سرور فیزیکی، مجازی یا هاست اشتراکی و ابری. نگران نباشید در ادامه همه چیز شفاف خواهد شد.

مبانی مدیریت سرور

اولین قدم برای داشتن یک سرور سالم، درک اصول مدیریت سرور است. اصولی که مدیر سرور باید با آن ها دست و پنجه نرم کند عبارتند از:

• دسترسی: مدیر سرور دسترسی کامل مدیریتی دارد و بسته به اینکه سیستم عامل لینوکس یا ویندوز باشد پروتکل دسترسی متفاوت است. در سرور لینوکس پروتکل SSH می باشد که مدیر باید با آن کار کند. البته نرم افزارهای مدیریتی یا کنترل پنل هم هستند که روی سرور نصب می شوند، مانند cPanel که برای سرور لینوکسی است یا Plesk که برای سرور ویندوزی بکار می رود.
• به روز رسانی ها: یکی از اساسی ترین وظایف مدیریت سرور، نصب و به روز رسانی نرم افزارهای مورد نیاز است.
• راه‌اندازی: مدیر سرور مسئولیت راه‌اندازی نرم‌افزار، افزونه‌ها یا عملکردهای جدید مورد نیاز را دارد.
• نظارت: مدیر باید نظارت کامل روی عملکرد، ترافیک، در دسترس بودن و… در سرور داشته باشد تا در بروز هر مشکلی در کمترین زمان آن را حل کند.
• بهینه سازی: مدیر سرور باید از ابزارها و خدماتی که به بهینه سازی و بهبود کارایی سرور کمک می کند، استفاده کند.
• برنامه ریزی ظرفیت: مدیر سرور پیش بینی می کند که در آینده سرور به چه میزانی از منابع نیاز خواهد داشت، تا در صورت نیاز منابع بیشتر تهیه شوند.

پس از خرید سرور تمامی فعالیت‌های مربوط به مدیریت سرور مانند نصب، پیکربندی، نگهداری، عیب‌یابی و به‌روزرسانی سرور برعهده شما است و باید اقداماتی را برای اطمینان از عملکرد صحیح و پایدار سرویس خود انجام دهید. به‌عنوان مدیر سرور باید بتوانید از پس اداره‌کردن سرور خود برای نصب و راه‌اندازی برنامه‌ها، ارتقاء سخت‌افزار و نرم‌افزار سرور، رفع خرابی‌ها و ایمن‌سازی سرورتان بر بیایید.

مانیتورینگ سرور چیست؟

می توان گفت به وظایف مدیریت سرور که در ادامه برخواهیم شمرد، مانیتورینگ سرور می گویند. مانیتورینگ به فرآیند نظارت منظم بر منابع سرور مانند استفاده از CPU، حافظه، ورودی/خروجی، شبکه، استفاده از دیسک، فرآیند و… گفته می شود.

در مانیتورینگ، مدیر سرور با داشتن درک درستی از میزان استفاده بهینه از منابع سرور، برای ظرفیت منابع برنامه ریزی می کند. نتیجه مانیتوریگ ایمن ماندن و تضمین عملکرد بهینه سرور است. زیرا نظارت مداوم، ردیابی و تجزیه و تحلیل اتفاقات به تیم اجازه می دهد تا مشکلات را قبل از اینکه تاثیر جبران ناپذیری بر فعالیت آن ها بگذارد، شناسایی و رفع کنند.

وظایف مدیریت سرور

مدیریت سرور از سمت خریدار سرور، داشتن دسترسی به سرورها به منظور انجام انواع عملیات های مختلف و کنترل نحوه عملکرد سرور است که نیاز به یک تیم کارکشته IT دارد. زیرا شرکت های هاستینگ سرورها را مدیریت نشده به شما ارائه می دهند و تنها در برخی موارد مانند تامین نصب نرم افزارهای امنیتی یا در اختیار قرار دادن مکانی برای بک آپ گیری به شما خدمات می دهند.

پس از اینکه سرور را خریداری کردید باید یک مدیر سرور استخدام کنید. در زیر وظایف اصلی یک تیم مدیریت سرور و استراتژی که مدیر سرور می تواند داشته باشد را شرح می دهیم:

راه اندازی و پیکربندی سخت افزاری و نرم افزاری

وقتی شما یک سرور؛ چه مجازی چه اختصاصی؛ می خرید، پیکره بندی سخت افزاری و تاحدی نرم افزاری آن را به عهده شرکت هاستینگ می گذارید، یعنی میزان منابع سخت افزاری مانند CPU، RAM، Hard و… را با توجه به نیاز خودتان تعیین کرده و همینطور سیستم عامل مورد نظرتان را که می تواند لینوکس (توزیع های مختلف) یا ویندوز باشد را مشخص می کنید، شرکت هاستینگ هم به شما یک سرور با مشخصاتی که می خواستید ارائه می دهد.

حالا این شما هستید که باید سرور را برای استفاده ی خودتان بهینه کنید. یعنی نرم افزارها و افزونه های مورد نظرتان را روی آن پس نصب کنید. بدیهی است که این بهینه سازی بسته به اینکه شما چه استفاده ای از سرور خود دارید متفاوت است.

برخی سرورها برای انتقال فایل مورد استفاده قرار می گیرند، برخی برای میزبانی سایت های پربازدید یا وبلاگ های وردپرسی، برخی برای ذخیره سازی و یا برخی برای مواردی مانند ترید و بازی، با سیستم عامل ویندوز تحویل گرفته می شوند که برای شما مانند یک رایانه شخصی هستند که در همه جا به آن دسترسی دارید.

مدیریت سرور در سخت افزار

حفظ سلامت سخت افزارها مانند انجام تست دما و کارکرد، جنبه‌ای از مدیریت سرور است که به عهده شرکت هاستینگ می باشد. به همین دلیل هم مهم است که سرور خود را از یک شرکت معتبر تهیه کنید.

اما پیش بینی نیاز سخت افزاری سرور بر عهده مدیر سرور شماست. او باید بتواند محاسبات دقیقی از نیاز سرور به منابع در طولانی مدت، انجام دهد تا در صورت نیاز میزان منابع کاهش یا افزایش پیدا کنند یا حتی سرور مجازی به سرور اختصاصی تغییر کند.

به عنوان مثال یک سایت فروشگاهی اگر پیش بینی درستی از منابع مورد نیازش انجام ندهد و با یک افزایش ترافیک ناگهانی، سرورها جوابگو نباشند، تجربه کاربری ناخوشایندی را به مخاطبان خود ارائه می دهند و همه ما می دانیم که چقدر از دسترس خارج شدن سایت یا قطعی و وصلی، آن هم هنگامی که واقعا به آن سایت نیاز داشته باشیم تجربه بدی است. در این مواقع همه ما ترجیح می دهیم هیچگاه در آینده به آن سایت سر نزنیم.

یکی از وظایف مدیریت سرور اینست که همیشه سه جزء سخت افزاری اصلی را زیر نظر داشته باشد:

1. هسته پردازشگر CPU: هیچوقت نباید از 100% هسته پرازشگر استفاده کرد، در غیر اینصورت با کاهش سرعت سرور روبرو خواهید شد. راه حل اکثر مدیران سرور برای وقتی که به CPU بیشتری نیاز دارند اینست که یا آن را افزایش دهند یا برنامه های غیر ضروری را متوقف کنند.

2. حافظه RAM: رم قسمتی از سرور است که سریع تر از هارد دیسک کار می کند. هر چه رم در یک سرور بیشتر باشد، عملکرد و سرعت آن بهتر است. مدیر سایت باید استفاده ی سرور از RAM را کنترل نماید و تعیین کند که چه زمانی برای بیشتر کردن رم سرور مناسب است.

3. هارد دیسک: هارد دیسک یک فضای ذخیره سازی دائمی برای برنامه ها، داده ها و نسخه های پشتیبان سرور است، مدیر سرور باید طوری استفاده از هارد دیسک را کنترل کند که هیچگاه 100% آن بکار گرفته نشود. اگر هارد با حداکثر ظرفیت کار کند به عملکرد سالم سرور ضربه می زند، وقتی به هارد بیشتری احتیاج داشته باشید مدیر سرور برای اضافه کردن درایورها یا حذف اطلاعات اضافی برنامه ریزی می کند.

گذشته از نظارت بر سخت افزار، یک مدیر باید نظارت کاملی روی فرآیندهای در حال اجرای سرور داشته باشد او باید پارامترهای زیر را برای تضمین عملکرد بهتر مورد بررسی و تحلیل قرار دهد:

1. زمان بارگذاری صفحات
2. تاخیر پایگاه داده
3. آپتایم سرور
4. گزارش‌های دسترسی به کاربران
5. افزایش ترافیک غیرمعمول
6. تلاش‌های غیرمجاز برای ورود و ورودهای غیر معمول

و…

مدیریت سرور ابزارهایی دارد که مدیران بهتر بتوانند چنین نظارت هایی را انجام دهند، یکی از این ابزارها هشدار است. مدیر سرور با معیارهایی که برای ترافیک سنگین، استفاده ضعیف از دیسک و… دارد، این ابزار را تنظیم می کند تا در صورت بروز اتفاقات غیر مجاز برای او ایمیل یا SMS ارسال شود.

مدیریت سرور در نرم افزار

نرم افزار سرور هم درست مانند سخت افزار آن نیاز به نظارت و کنترل منظم ادمین سرور دارد، وظایف مدیریت سرور در قبال نرم افزارها عبارتند از:

1. زیرساخت های نرم افزاری را نصب کند.
2. نرم افزار و سیستم عامل را مرتباً با آخرین نسخه به روز رسانی کند.
3. آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری را که می‌تواند منجر به نقص های احتمالی در داده‌ها شود، جستجو کرده و تشخیص دهد.
4. نرم افزارهای های قدیمی و غیر فعال را که دیگر مورد استفاده تیم نیست، حذف کند.
5. از به روز شدن کدها توسط توسعه دهندگان مطمئن شود تا باگ ها و نقاط ضعف کار به حداقل برسند.

اکثر شرکت ها و کسب و کارهای اینترنتی سیستم عامل لینوکس را برای سرورهایشان ترجیح می دهند، زیرا لینوکس منبع باز و رایگان است و تضمین بیشتری برای امنیت می دهد.

شرکت هایی نیز ترجیح می دهند از سرورهای ویندوز استفاده کنند که معمولاً تنها برنامه های تحت پشتیبانی مایکروسافت را اجرایی می کنند. به هر حال سیستم عامل هر چیزی که باشد، مدیر سرور باید از به روز بودن آن مطمئن باشد. زیرا این به روز رسانی هم در سرعت و کیفیت سرور تاثیر می گذارد هم از حملات سایبری جلوگیری می کند.

مدیریت سرور در امنیت

تامین امنیت و تنظیم یک استراتژی دقیق برای حفظ فضای امن سایبری نیز یکی از وظایف مدیریت سرور می باشد. هر چه فعالیت ها گسترده تر باشد و تیم ها بزرگتر، افرادی که در تیم مدیریت سرور فعالیت می کنند، بیشتر می شوند. در تیم های بزرگ بخشی به صورت مجزا و زیر نظر مدیر سرور، سیاست‌ها و الزامات امنیتی را تصویب و اجرایی می کنند. وظایف ادمین در حوزه امنیت سرور عبارتند از:

1. تعیین قوانین مطمئنی برای مبارزه با ویروس ها و ابلاغ به کاربران
2. استفاده از فایروال برای فیلتر کردن ترافیک غیرمجاز
3. تعیین سیاست جهت ایجاد رمز عبورهای قوی و ایمن برای کاربران
4. انجام ارزیابی های آسیب پذیری به طور منظم
5. انجام تست نفوذ
6. استفاده از نرم افزار کنترل دسترسی
7. رمزگذاری و محافظت از داده های حساس
8. انتخاب و پیاده سازی ابزارهای SIEM

مدیریت سرور در پشتیبان گیری و بازیابی

بک آپ گیری منظم از داده ها برای امنیت سرورها و اطلاعاتی که در آن ها میزبانی می شوند، ضروری است و یکی از وظایف مهم مدیریت سرور می باشد. بک آپ ها می‌توانند روی یک زیرساخت داخلی یا یک فضای ذخیره سازی ابری مطمئن اجرا شوند. برخی از شرکت های هاستینگ مانند پارس پک فضای ذخیره سازی ابری را در اختیار شما قرار می دهند. در پارس پک استفاده از Cloud Strage تا 50 گیگ رایگان است.

چه از فضای ابری استفاده کنید چه از زیرساخت داخلی باید از یک نسخه پشتیبان غیرقابل تغییر تدارک ببینید تا داده‌ها حتی در صورت نفوذ مهاجمان به سرور امن باقی بمانند.

بهتر است مدیریت سرور کارهای زیر را نیز هنگام تنظیم نسخه پشتیبان انجام دهد:

• چندین بار در روز از داده ها بک آپ بگیرید.
• برای جدا کردن نسخه پشتیبان از سایر سیستم ها از تقسیم بندی شبکه استفاده کنید.
• دسترسی به پشتیبان را محدود کنید.
• مجوزهای ویرایش بک آپ را محدود کنید.
• به طور منظم نسخه های پشتیبان را برای در امان آن ها از داده های مخرب اسکن کنید.

سرور مدیریت شده چیست؟

اگر پس از ارائه ی سرور، خود شرکت هاستینگ مسئولیت نظارت و به روز رسانی های معمول سیستم عامل و نرم افزار را بر عهده بگیرد، سرور شما یک سرور مدیریت شده است. در این سرویس شرکت هاستینگ همه وظایف مدیریت، پیکربندی، تدابیر امنیتی، بک آپ گیری و… را انجام می دهد. برخی از کسب و کارها که ترجیح می دهند نیرویی برای مدیریت استخدام نکنند به سراغ سرور مدیریت شده می روند.

در حالت معمول شرکت هاستینگ سرور را با پیکر بندی سخت افزاری و سیستم عامل مورد نظر شما اما به صورت مدیریت نشده در اختیار شما قرار می دهد، همچنین خدماتی مانند فضای ابری یا فایروال را به شما عرضه می کند که می توانید مورد استفاده قرار دهید. اما اگر بخواهید مدیریت سرور و تامین امنیت آن را نیز به عهده شرکت میزبان باشد می توانید در ازای هزینه اضافی این خدمت را دریافت کنید.

جمع بندی

مدیریت سرور برای هر کسب و کاری که صاحب یک سرور است یا به آن متکی است، ضروری است. استفاده از مدیریت سرور از هدر رفت هزینه و اعتبار شرکت شما جلوگیری می کند. وظیفه مدیر سرور نظارت و کنترل منظم سخت افزار و نرم افزار سرور برای اطمینان از عملکرد درست و ایمنی در برابر حملات و ویروس هاست. مدیر سرور با استراتژی های امنیتی و پشتیبان گیری فضای سرور و اطلاعات را امن می کند و برای استفاده از منابع سخت افزاری و نرم افزاری برنامه ریزی می کند.

همانطور که اشاره کردیم ابزارهای مدیریت سرور دقیق و کار آمد هستند و کمک های خوبی به مدیر سرور انجام می دهند. آن ها اطلاعات دقیق و کاملی را در مورد نحوه اجرای سیستم به ادمین می دهند و هنگامی که باید روز رسانی ها انجام شوند یا فعالیت های مشکوکی در سرور دیده شود برای مدیر پیام ارسال می کنند.

مدیریت سرور

سوالات متداول

1. مدیریت سرور چیست؟

مدیریت سرور فرآیند نظارت و نگهداری سرورها برای اطمینان از عملکرد درست و بهینه آن هاست. وظایف مدیر سرور شامل نظارت منظم بر سخت افزار، نرم افزار، امنیت و بک گیری می شود.

2. برنامه مدیریت سرور چیست؟

برنامه مدیریت سرور به ما کمک می کند تا نظارت، ایمنی و پشتیبان گیری سرور با سرعت بیشتر و بهتر انجام شوند.

3. سرور مدیریت شده چیست؟

یک سرور مدیریت شده به این معنی است که شرکت ارائه دهنده میزبانی مسئول نظارت و به روز رسانی های معمول سیستم عامل و نرم افزار است، همچنین سایر وظایف مدیریت و پیکربندی هم از طرف میزبان انجام می شود.

4. مانیتورینگ سخت افزار سرور شامل چه بخش هایی می شود؟

مدیر سرور باید همواره میزان استفاده از CPU، RAM و Hard را کنترل کند و پیش بینی درستی از مصرف سرور در دراز مدت داشته باشد.

5. مانیتورینگ نرم افزار سرور شامل چه بخش هایی می شود؟

مدیر سرور باید علاوه بر اینکه نرم افزارهای مورد نیاز را روی سرور نصب می کند، به طور منظم نیز سیستم عامل و نرم افزار سرور را به روز رسانی کند.