تفاوت هاست و سرور مجازی چیست؟

تفاوت هاست و سرور مجازی؛ هاست انتخاب کنم یا سرور؟ این سؤالی است که در ذهن بسیاری از کاربران مطرح می‌شود؛ به‌خصوص برای کسانی که طراح وب‌سایتشان در پاسخ به مشکل پیش‌آمده، می‌گوید که مشکل از هاست یا منابع هاست است و باید سرور مجازی تهیه شود. در این مطلب از سرویس های میزبانی، تفاوت‌ها و ویژگی‌های هاست و سرور مجازی را بررسی می‌کنیم؛ البته قبل‌از‌آن، باید بدانید هاست و سرور مجازی چیست.

آشنایی با سرور

سرور‌ها انواع و کاربرد‌های مختلفی دارند؛ ولی در این مطلب، منظور ما از سرور کامپیوتری قوی و همیشه‌روشن است که به شبکه اینترنت متصل است و سرویس‌های نرم‌افزاری روی آن به‌صورت دائمی در حال اجرا و سرویس‌دهی به شبکه اینترنت هستند. به‌بیان بهتر، وقتی به WiFi وصل می‌شوید، به شبکه‌ای کوچک متصل شده‌اید و وقتی به اینترنت متصل می‌شوید، به شبکه‌ای بزرگ متصل شده‌اید. این‌ها مانند هم هستند، با این تفاوت که در اینترنت سیستم‌هایی شبانه‌روز روشن و در حال سرویس‌دهی به همه کاربران در اینترنت هستند که به آن‌ها «سرور» (Server) به‌معنی «خدمات‌دهنده» می‌گوییم.

1. سرور میزبان هاست

سرور‌های سرویس‌دهنده هاست از سیستم‌عامل نسخه سرور برخوردارند و روی سرویس‌های زیادی همچون «وب‌سرور» (Web Server)، «پایگاه‌داده» (Database)، مترجم‌های زبان‌های برنامه‌نویسی مانند PHP یا ASP، سرویس «انتقال فایل» (FTP)، سرویس‌های مدیریت حجم فایل File Quota و بسیاری از سرویس‌های دیگر نصب و در حال سرویس‌دهی هستند.

2. سرور میزبان VPS 

برخی سرور‌ها برای میزبانی «سرور‌های مجازی اختصاصی» (Virtual Private Server به‌اختصار VPS) هستند که روی آن‌ها سیستم‌عامل و نرم‌افزارهای مجازی‌سازی نصب است و سرویس‌های خاصی برای خدمات مجازی‌سازی و سرور مجازی VPS ارائه می‌دهند.

تعریف هاست

هاست به مقدار مشخصی فضا از منابع ذخیره‌سازی یا هارد (HDD) سرور گفته می‌شود. با خرید هاست، این فضا به‌صورت فایل دراختیار کاربر قرار می‌گیرد و با ابزار‌های خاصی کنترل و مدیریت می‌شود. کاربر ازطریق این ابزارهای تحت‌وب می‌تواند به هاست خود دسترسی داشته باشد و فایل‌هایش را در آن قرار دهد. افزون‌براین، هاست اشتراکی ازطریق شبکه سرور که به اینترنت متصل است، به اینترنت متصل می‌شود. نمایش فایل‌های وب‌سایت در اینترنت برعهده سرویس‌های مختلفی با نام «وب‌سرویس» (Web Services) است. سرویس وب در حال اجرا در سرور نیز وظیفه کنترل و نمایش فایل‌های وب‌سایت را در اینترنت برعهده دارد.

سرور هاست چطور کار می‌کند؟

سرورهایی که از وب‌سایت‌ها میزبانی می‌کنند، فضای ذخیره‌سازی حجیمی دارند که آن را به قسمت‌های بسیار کوچک زیادی تقسیم می‌کنند و دردسترس کاربران قرار می‌دهند. به‌عبارت‌دیگر، فضای هارد یک سرور بین کاربران زیادی تقسیم و به‌اشتراک گذاشته می‌شود. به‌همین‌دلیل، به هاست‌هایی که از هاست میزبانی می‌کنند، «هاست اشتراکی» (Shared Host) گفته می‌شود.

در تعریفی دقیق و ساده، می‌توان گفت که هاست فضایی کوچک از سروری بزرگ است که منابع آن سرور بین کاربران در اینترنت به‌اشتراک گذاشته شده است. این فضای اشتراکی را در دنیای واقعی بسیار مشاهده کرده‌اید؛ مثلاً آرایشگاهی که چندین صندلی با چندين آرایشگر دارد یا فروشگاه‌های موبایل یا دفاتر املاک که چندین فروشنده در آن حضور دارند یا هر مکان تجاری‌ای که چندین نفر در آن مکان به‌صورت اشتراکی فعالیت می‌کنند. این مثالی ملموس برای فهم بهتر هاست در دنیای واقعی می‌تواند باشد.

ویژگی‌های هاست Host 

در‌ادامه، به برخی از ویژگی‌های مهم هاست اشاره می‌کنیم:

• تقسیم منابع سیستم‌عامل: منابع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری یک سیستم‌عامل بین هاست‌ها تقسیم می‌شود.
• هارد (HDD): فضای هاست به‌صورت مشخص و اشتراکی است؛ ولی به‌صورت رزرو‌شده دراختیار کاربر قرار می‌گیرد.
• پردازشگر (CPU): پردازشگر اختصاص‌داده‌شده به هاست ضعیف و اشتراکی است.
• حافظه (RAM): میزان حافظه رم اختصاص‌داده‌شده به هاست کم و اشتراکی است.
• دسترسی: فقط به کنترل‌پنل کاربری هاست دسترسی دارید و فایل‌هایی که مربوط به یک وب‌سایت هستند، می‌توانید روی هاست قرار داد.
• ابزارها: ابزارهای موجود در هاست محدود و از‌قبل‌تعیین‌شده هستند.
• پایگاه‌داده: پایگاه‌داده و ظرفیت آن روی هاست محدود است.
• شبکه: شبکه اینترنت هاست شامل مجموع میزان آپلود و دانلود به‌صورت اشتراکی و محدود است.
• امنیت: مسئولیت برقراری امنیت در هاست بیشتر بر‌عهده شرکت خدمات‌دهنده است.
• دانش: کار با هاست به داشتن دانش زیادی درزمینه کامپیوتر و سرور نیاز ندارد و حتی کاربران تازه‌کار نیز می‌توانند از آن استفاده کنند.

هاست برمبنای «اشتراک‌گذاری فایل» (File Sharing) و «مدیریت حساب کاربر» (Accounting) است. همه منابع به‌صورت اشتراکی است؛ یعنی اگر ظرفیت استفاده از منابع سرور میزبان یک هاست پر شود، برای همه هاست‌ها مشکل به‌وجود می‌آید. البته به‌دلیل ویژگی مدیریت حساب کاربری موجود، فرد دیگری به فایل‌های شما دسترسی ندارد و میزان فضای داده‌شده به‌صورت رزرو‌شده است.

از یک هاست فقط می‌توان برای وب‌سایت‌های سبک با بازدید کم و معمولی استفاده کرد. به‌عنوان مثال، برای وب‌سایت معرفی فرد یا حرفه و نیز فروشگاه‌های آنلاین با تعداد مشتریان کم می‌توان از هاست استفاده کرد. بااین‌حال، اگر فروشگاه بزرگ یا آموزشگاه آنلاین داشته باشید، مطمئناً استفاده از هاست گزینه‌ مناسبی برایتان نخواهد بود.

معرفی سرور مجازی

گفتیم که از برخی سرور‌ها به‌منظور مجازی‌سازی استفاده می‌شود. روی یک سرور سیستم‌عامل اختصاصی و برنامه‌های مدیریتی ویژه نصب می‌شود. سپس، قسمتی از منابع پردازشگر (CPU) و حافظه (RAM) و هارد (HDD) سرور به‌صورت مجازی به سیستم‌عاملی مجزا و به‌طوراختصاصی داده می‌شود که به آن ماشین مجازی یا سرور مجازی گفته می‌شود.

سرور مجازی اختصاصی (VPS) نوعی ماشین مجازی است که به قسمتی از منابع سرور میزبان به‌صورت اختصاصی دسترسی دارد. این سرور مجازی از سیستم‌عامل اختصاصی برخوردار است و مانند سیستم عادی دراختیار کاربر قرار می‌گیرد.

برای درک بهتر، فرض کنید برای معرفی شغل یا فعالیت یا محصولتان، به جایی مانند مغازه یا غرفه یا میز نیاز دارید. این فضای مورد‌نیاز ممکن است قسمتی کوچک از فضایی خیلی بزرگ باشد. برای نمونه، ممکن است یک مغازه از پاساژ یا مرکز خرید بزرگ یا یک واحد تجاری یا دفتری کوچک از ساختمان تجاری بزرگ باشد.

ویژگی‌های سرور مجازی 

با‌توجه‌به تعریف ارائه‌شده از سرور مجازی VPS، برخی از ویژگی‌های مهم‌ این سرور بدین‌شرح‌اند:

• تقسیم منابع سخت‌افزاری: منابع سخت‌افزاری سرور میزبان بین سرور‌های مجازی و به‌صورت اختصاصی تقسیم می‌شود.
• پردازشگر (CPU): سرور مجازی پردازشگر مجازی Virtual CPU دارد که به‌صورت اختصاصی به آن تعلق دارد.
• حافظه (RAM): حافظه رَم قسمتی از RAM اصلی سرور میزبان است که به‌صورت اختصاصی به سرور مجازی داده شده است و مانند پردازشگر مجازی نیست.
• هارد (HDD): فضای ذخیره‌سازی (HDD) سرور مجازی به‌صورت اختصاصی و رزرو‌شده است.
• شبکه: دسترسی به اینترنت و شبکه سرور مجازی که شامل دانلود از سرور مجازی و آپلود در آن می‌شود، به‌صورت اشتراکی است و از شبکه سرور میزبان استفاده می‌کند.
• سیستم‌عامل: سیستم‌عامل سرور مجازی به‌صورت دلخواه و اختصاصی است.
• دسترسی: به سرور مجازی و سیستم‌عامل دسترسی کامل و نامحدود دارید.
• امنیت: بیشتر مسئولیت برقرار امنیتی برخلاف هاست، بر‌عهده کاربر است و شرکت خدمات‌دهنده فقط قسمتی از امنیت پایداری شبکه را برعهده دارد.
• ابزارها و نرم‌افزار: هر برنامه و نرم‌افزاری که بخواهید، می‌توانید روی آن نصب کنید.
• دانش: برای کار با سیستم‌عامل‌های نسخه سرور و سرویس‌ها، به دانش کامپیوتر زیادی نیاز دارد.

برای مدیریت وب‌سایت‌های کوچک با هزینه ارزان و منابع محدود، هاست اشتراکی انتخاب مناسبی است. اما اگر بخواهید دسترسی بیشتری به سرور داشته باشید و با منابع قدرتمندتر، امن‌تر و دسترس‌پذیری بیشتر وب‌سایت پربازدید خود را مدیریت کنید، این‌جا باید سرور مجازی را انتخاب کنید. تفاوت هاست و سرور مجازی در دسترسی و اشتراک منابع‌شان است. هاست، سرویسی اشتراکی است که در آن تمام منابع را با سایر کاربران مشترک می‌شوید. اما در سرور مجازی همه‌چیز به‌صورت اختصاصی برای شما است و دسترسی کامل به سرور دارید.

مقایسه ویژگی‌های هاست و سرور مجازی

بعد از آشنایی با Host و VPS، حالا می‌توانیم تفاوت‌های آن‌ها را بررسی کنیم. البته استفاده از واژه «تفاوت» شاید درست نباشد؛ چون این دو محصول به‌صورت ذاتی دو محصول جداگانه هستند: یکی بر‌پایه «فایل» و دیگری بر‌پایه «مجازی‌سازی». از منظر دیگری این دو محصول به یکدیگر شبیه‌اند: هر دو بر‌اساس «اشتراک‌گذاری» (Sharing» کار می‌کنند: یکی اشتراک‌گذاری فایل و دیگری اشتراک ماشین مجازی.

1. اشتراکی یا اختصاصی‌؟ 

همه‌چیز در هاست به‌صورت اشتراک‌گذاری فایل و روی یک سرور و یک سیستم‌عامل است و همه سرویس‌ها و منابع در یک سیستم‌عامل کنترل می‌شوند. درمقابل، در سرور مجازی همه‌چیز در سرور‌های جداگانه و سیستم‌عامل‌های جداگانه است؛ ولی فقط منابع سخت‌افزاری استفاده‌شده به‌صورت اشتراکی است.

2. اشتراک‌گذاری به چه معناست؟ 

دقت کنید که اشتراک‌گذاری منابع سخت‌افزاری در مفهوم عام به‌معنی «اشتراک‌گذاری» نیست. در اشتراک‌گذاری، چند روش مختلف وجود دارد که یکی از آن‌ها «رزرو‌شده» (Reserved) است که منظور ما از اشتراک‌گذاری در این مطلب همان است. درست است که از منبعی به‌اشتراک‌گذاشته‌شده استفاده می‌کنید؛ ولی هاست یا فرد دیگری به منابع هاست دیگران دسترسی ندارد. تصویر زیر این موضوع را بیان می‌کند که منابع هاست‌ها از یک سرور و به‌صورت اشتراکی هستند؛ ولی محدوده و دسترسی مشخصی دارند.

درمقابل، منابع سرور مجازی، اعم از CPU ،RAM ،HDD و سیستم‌عامل به‌صورت اختصاصی به یک ماشین مجازی داده می‌شود. این کار به‌واسطه سیستم‌عامل‌ها و نرم‌افزارهای «مجازی‌سازی» (Virtualization) انجام می‌شود. مجازی‌ساز منابع سخت‌افزاری را بین سرور‌های مجازی تقسیم می‌کند.

تفاوت اصلی هاست و سرور مجازی

تفاوت اصلی هاست و سرور مجازی در اشتراک‌گذاری منابع است. در هاست، منابع به‌صورت اشتراکی با ظرفیت خیلی کم و دسترسی‌ها خیلی محدود است؛ ولی در سرور مجازی منابع به‌صورت اختصاصی است و به همه‌چیز دسترسی دارید و ظرفیت منابع خیلی بیشتر است. در جدول زیر، به‌صورت خلاصه و مفید می‌توانید تفاوت‌های بین ویژگی‌های هاست و سرور مجازی را مشاهده کنید.

جدول مقایسه هاست Host و سرور مجازی VPS

مقایسه هاست و سرور مجازی	هاست (Host)	سرور مجازی (VPS)
پردازشگر (CPU)	اشتراکی	اختصاصی
حافظه (RAM)	اشتراکی	اختصاصی
ذخیره‌ساز (HDD)	اشتراکی	اختصاصی
شبکه (ترافیک و پهنای باند)	اشتراکی (محدود)	اشتراکی (حجم خیلی بیشتر از هاست)
سیستم‌عامل	ندارد (فقط کنترل‌پنل)	اختصاصی (دلخواه)
دسترسی	محدود (فقط با کنترل‌پنل)	نامحدود (فقط به ماشین مجازی)
امنیت	شرکت خدمات‌دهنده	کاربر
دانش	کم (کاربری ساده کامپیوتر)	زیاد (سیستم‌عامل سرور و امنیت)
قیمت	ارزان (از ۱۰‌هزار تومان و رایگان)	گران (از ۵۰هزار تومان)

۴ تفاوت هاست و سرور مجازی

تفاوت اصلی این دو محصول در ویژگی‌های آن است؛ ولی درمجموع، چند تفاوت در بین این محصولات وجود دارد که باید به آن‌ها دقت کنید:

۱. قیمت

قیمت محصولات هاست بسیار ارزان‌تر و به‌صرفه‌تر از سرور مجازی است؛ ولی به این نکته دقت کنید که هاست خیلی ضعیف‌تر از سرور مجازی است.

۲. منابع سخت‌افزار

منابع سخت‌افزاری در هاست بسیار محدود و به‌صورت اشتراکی هستند؛ در‌حالی‌که سخت‌افزار‌های سرور مجازی به‌صورت رزرو‌شده به‌اشتراک گذاشته می‌شوند و اختصاصی هستند.

۳. دسترسی

دسترسی در هاست خیلی محدود است و فقط به یک کنترل‌پنل کاربری دسترسی دارید؛ اما در سرور مجازی دسترسی کامل به سرور مجازی VPS دارید.

۴. دانش

در کار با VPS حتماً به دانش بیشتری درمقایسه‌با Host نیاز خواهید داشت؛ ولی تا چقدر؟ پاسخ این پرسش بستگی به نیاز و کاری دارد که می‌خواهید انجام دهید. در کار با سرور مجازی حداقل دانش کار با سیستم‌عامل‌های نسخه سرور و سرویس‌های مختلف و امنیت را باید داشته باشید.

این ۴ تفاوت را می‌توان ازجمله تفاوت‌های اصلی‌ بین هاست و سرور مجازی دانست. دو خط زیر نیز خلاصه‌ای از کل مطلب حاضر را در خود دارد:

• هاست: اشتراک‌گذاری منابع نرم‌افزاری و سخت‌افزاری یک سیستم‌عامل (سرور)
• سرور مجازی: تقسیم منابع (فقط) سخت‌افزاری یک سرور

جمع‌بندی

بین هاست و سرور مجازی به‌معنی اصلی لغوی «تفاوتی» وجود ندارد و باید از جنبه دیگری به این موضوع دقت کنید؛ چراکه این ویژگی‌های هر دو محصول است که باعث ایجاد تفاوت‌ها می‌شود. به این مثال دقت کنید. موتور‌سیکلت و ماشین و کامیون همگی وسیله نقلیه هستند و موتور و چرخ و سیستم‌های محرک دارند؛ ولی تفاوتشان در چیست؟ مغازه کوچک اشتراکی و مغازه بزرگ اختصاصی هر دو فروشگاه هستند و در‌، دیوار، برق، گاز، تلفن و‌… دارند؛ اما تفاوت این‌ها چیست؟

پس باید به هاست و سرور مجازی باتوجه‌به نیاز و اهدافتان نگاه کنید. آیا وب‌سایت معرفی یا ویزیت ساده دارید یا وب‌سایت پربازدید با سیستم ثبت‌نام و کاربران زیاد؟ آیا فروشگاه کوچک و تازه‌تأسیس اینترنتی دارید یا فروشگاه بزرگ اینترنتی قدیمی؟ آیا چند ویدئو و مطالب آموزشی دارید یا آموزشگاه آنلاین بزرگ؟

سؤالات متداول 

۱. فروشگاه بزرگی دارم. در سرور مجازی چطور باید وب‌سایت خود را راه‌اندازی کنم؟ 

برای این کار نیاز است که خودتان دانش فنی داشته باشید یا فردی آشنا با کار با سیستم‌عامل نسخه سرور و سرویس‌های مختلف اعم از وب‌سرور و پایگاه‌داده و امنیت این کار را برایتان انجام دهد؛ در‌غیر‌این‌صورت، پیشنهاد می‌کنیم که حتماً از سرور مجازی مدیریت‌شده استفاده کنید.

۲. سرور مجازی مدیریت‌شده (Managed VPS) چیست؟ 

سرور‌ی برای مدیریت سیستم‌عامل و سرور است که برنامه‌ای تحت‌وب روی آن نصب می‌شود و با این کار نیاز به دانش فنی برای کار با سرور بسیار کاهش پیدا می‌کند. فقط ممکن است که مجبور شوید برای لایسنس کنترل‌پنل هزینه جداگانه‌ای بپردازید.

۳. Host بهتر است یا VPS؟ 

هر‌کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و بهتر‌بودن هر‌یک را باید با نیاز خود بسنجید.

۴. هاست یا سرور مجازی؟ کدام را انتخاب کنم؟ 

برای انتخاب هاست و سرور مجازی باید به عوامل زیادی دقت کنید که در مطالب جداگانه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم؛ ولی مهم‌ترین عوامل تعداد کاربران وب‌سایت و مقدار ترافیک و پردازشی مصرفی هر کاربر است. البته باید به تعداد کاربران هم‌زمان وب‌سایت نیز دقت کنید.

۵. آیا هاست برای وب‌سایتی با بازدید روزانه ۲۵۰۰ نفر کافی است؟ 

به فعالیت هر کاربر در وب‌سایت بستگی دارد. اگر هر کاربر فقط بازدید ساده را انجام دهد، مشکلی ندارد؛ ولی اگر هر کاربر بخواهد به وب‌سایت لاگین کند و فعالیت‌های دیگری در وب‌سایت انجام دهد، به‌احتمال زیاد دچار مشکل خواهید شد.