پروتکل S/MIME چیست و چه کمکی به افزایش امنیت ایمیل می‌کند؟

S/MIME چیست؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان گفت که S/MIME لایه‌ای محافظتی برای رمزگذاری و احراز هویت ایمیل در‌برابر حمله‌های هکرها به‌شمار می‌رود. برای درک دقیق‌تر این موضوع، بهتر است سری به تاریخ بزنیم.

در سال ۲۰۱۶، تقریباً ۲۰هزار ایمیل در اواسط انتخابات ایالات متحده آمریکا به‌سرقت رفت. بسیاری از کارشناسان معتقد بودند سقوط هیلاری کلینتون در انتخابات به‌‌دلیل هک ایمیل به‌دست هکرها بود؛ هکرهایی که به‌راحتی توانستند به ایمیل‌هایی دسترسی پیدا کنند که در آن‌ها از پروتکل رمزگذاری S/MIME استفاده نشده بود. در این مطلب از بلاگ پارس پک، قصد داریم شما را با نحوه پیاده‌ سازی SMIME و عملکرد این پروتکل رمزگذاری آشنا کنیم.

منظور از S/MIME چیست؟

پروتکل S/MIME استانداردی ضروری برای حفظ امنیت ایمیل است که با رمزگذاری و امضای دیجیتال این کار را انجام می‌دهد. این یعنی SMIME ایمیل را رمزگذاری و به‌صورت دیجیتالی امضا می‌کند تا مهر تأییدی بر محرمانه‌ و یکپارچه بودن محتوای ایمیل بزند و بر هویت فرستنده صحه بگذارد. به‌بیان بهتر، S/MIME یا Secure/Multipurpose Internet Mail Extensions به‌معنای توسعه چندمنظوره پست الکترونیک اینترنت امن است. در‌ادامه، با ذکر مثالی این پروتکل را دقیق‌تر تعریف می‌کنیم.

فرض کنید قصد دارید ایمیل مهم و محرمانه‌ای را ارسال کنید. علاوه‌بر اینکه امنیت و محرمانه‌بودن ایمیل برایتان اهمیت دارد، می‌خواهید آن را به همان ترتیب نوشته‌شده برای گیرنده ارسال کنید. همچنین، این اطمینان را به گیرنده بدهید که ارسال پیام کار شخص شما بوده و فرد دیگری آن را از‌طرف شما ارسال نکرده است. برای تمام این اقدامات محافظتی، پروتکل S/MIME‌ به‌کمکتان می‌آید. شاید هنوز برایتان سؤال باشد که «کار SMIME چیست؟» در‌ادامه با بررسی ویژگی‌های این تکنولوژی، آن را دقیق‌تر درک خواهید کرد.

ویژگی‌های SMIME چیست؟

پروتکل S/MIME پروتکلی برای ارسال پیام‌های دیجیتالی به‌صورت رمزگذاری‌شده و امضا‌شده است. در این بخش، می‌خواهیم با ویژگی‌ها و قابلیت‌های پروتکل S/MIME‌ آشنا شویم.

۱. امضای دیجیتال؛ تأیید هویت ایمیل با S/MIME

یکی از کاربردهای متداول‌ S/MIME امضای دیجیتال است. امضای دیجیتال همان‌طور‌که از نامش پیداست، به‌جای امضا روی کاغذ، به‌صورت دیجیتالی و مدرن انجام می‌شود. حال این سؤال ممکن است برایتان پیش بیاید که «فایده امضای دیجیتال در SMIME چیست؟» جواب این سؤال را با سه ویژگی زیر خواهیم داد:

 امضای دیجیتال فرستنده پیام را احراز هویت می‌کند

فایده اصلی امضای دیجیتال تأیید هویت فرستنده پیام است. زمانی‌که از پروتکل S/MIME‌ برای ارسال پیام استفاده می‌کنید، امکان احراز هویت فرستنده وجود ندارد. درواقع، پروتکل S/MIME‌ فقط احراز هویت گیرنده پیام را تأیید می‌کند. برای احراز هویت فرستنده، امضای دیجیتال وارد عمل می‌شود و به گیرنده اطمینان می‌دهد که این پیام ازجانب شخصی معتبر ارسال شده است.

فرستنده نمی‌تواند ارسال پیام را انکار کند

منظور از انکار پیام در SMIME چیست؟ زمانی‌که پیامی منحصربه‌فرد ارسال می‌شود، امضای دیجیتال باعث می‌شود تا دیگر صاحب امضا نتواند امضا یا تأیید ارسال را انکار کند.‌ امضای دیجیتال مانند سلاحی عمل می‌کند که از انکار فرستنده پیام از ارسال مانع می‌شود.

این قضیه را ممکن است در قراردادهای کاغذی تجربه کرده باشید. وقتی فرد قرارداد کاغذی را امضا کند، محال است بتواند امضای خود را انکار کند. امضای دیجیتال نیز فرصت انکار امضا از فرستنده را می‌گیرد. همچنین، از‌آن‌جاکه ایمیل امکانی برای احراز هویت فرستنده پیام ندارد، احتمال انکار مالکیت پیام به‌وسیله فرستنده در آن بیشتر است. این در حالی است که امضای دیجیتال از انکار پیام به‌وسیله فرستنده جلوگیری می‌کند.

امضای دیجیتال یکپارچگی داده‌ها را حفظ می‌کند

یکی دیگر از ویژگی‌های امنیتی امضای دیجیتال داده‌های یکپارچه است. با این ویژگی امضای دیجیتال، زمانی‌که گیرنده پیامی را دریافت می‌کند، مطمئن است همان پیامی را دریافت کرده که امضا و ارسال شده است؛ بدون اینکه تغییری در آن به‌وجود آمده باشد. امضای دیجیتال حکم سندی بر یکپارچگی داده‌ها را دارد. این یعنی اگر پیام یا محتوایی طی ارسال تغییر کند، امضای دیجیتال باطل خواهد شد.

این نکته را نیز مدنظر قرار دهید که امضای دیجیتال فقط یکپارچگی داده‌ها و احراز هویت و ناتوانی در انکار امضا را تأمین می‌کند و درواقع، تضمینی برای محرمانه‌بودن پیام‌های SMTP ندارد. این‌جاست که اهمیت رمزگذاری پیام‌ها مطرح می‌شود.

۲. رمزگذاری S/MIME؛ افزایش امنیت ایمیل با SMIME

وقتی پای پروتکل رمزگذاری S/MIME به‌میان می‌آید، دیگر احتمال افشای اطلاعات وجود نخواهد داشت. به‌عبارت‌دیگر، هنگام ارسال ایمیل SMTP هرکسی ممکن است آن را بخواند یا ذخیره کند. پیاده‌ سازی SMIME این مشکل را برطرف کرده است. درحقیقت، افزایش امنیت ایمیل با SMIME از‌طریق تغییر اطلاعات به‌گونه‌ای انجام می‌شود که خواندنی و فهمیدنی نباشد. رمزگذاری پیام دو ویژگی امنیتی مهم را برای ایمیل به‌همراه می‌‌آورد: یکی محرمانگی و دیگری یکپارچگی اطلاعات.

منظور از محرمانگی در پروتکل رمزگذاری SMIME فرایندی است که فقط گیرنده پیام می‌تواند از محتوای آن باخبر شود؛ به‌طوری‌که اگر کسی به‌جز گیرنده پیام در طول ارسال آن را دریافت کند، به‌جز گیرنده کس دیگری نمی‌تواند محتوای آن را ببیند. بنابراین، هنگام ارسال پیام خیالتان راحت است که محرمانگی پیام‌هایتان حفظ خواهد شد و شخص غیرمجاز نمی‌تواند آن را بخواند.

فراموش نکنید که رمزگذاری SMIME فقط محرمانگی و یکپارچگی داده‌ها را حفظ می‌کند. درواقع، رمزگذاری تضمینی برای تأیید هویت فرستنده پیام ندارد؛ یعنی ممکن است با نداشتن امضای دیجیتال، پیامی جعلی را دریافت کنید.

مزایای S/MIME چیست؟

رمزگذاری S/MIME و امضای دیجیتال تضمین می‌کند که ایمیل ارسال‌شده محرمانه و با محتوای یکپارچه و هویت تأیید‌شده است. به‌بیان بهتر برای تضمین امنیت پیام، علاوه‌بر حفظ محرمانگی پیام و یکپارچه‌بودن داده‌ها، نیاز است هویت فرستنده ازطریق امضای دیجیتال نیز تأیید شود. برخی از مزایای S/MIME ازاین‌قرارند:

۱. رمزگذاری ایمیل

هنگامی‌که فرستنده دکمه «ارسال» را می‌زند، محتوای ایمیل از‌طریق کلیدهای عمومی گیرنده رمزگذاری می‌شود. حتی اگر کسی ایمیل‌ها را رهگیری کند، تا وقتی به کلیدهای خصوصی گیرنده دسترسی نداشته باشد، امکان مشاهده ایمیل برای او وجود نخواهد داشت.

۲. حفظ محرمانه‌بودن محتوای ایمیل

رمزگذاری محتوای ایمیل محرمانه‌بودن اطلاعات آن را تضمین می‌کند. این یعنی هر تلاشی برای مشاهده غیرمجاز محتوای ایمیل ناکام باقی می‌ماند.

۳. ارسال محتوای یکپارچه و بدون تغییر

با استفاده از کلید خصوصی، S/MIME فرستنده امضا و به‌واسطه کلید عمومی گیرنده احراز هویت می‌شود. درواقع، این امضا تأیید می‌کند که محتوای ایمیل بدون دست‌کاری و تغییر دریافت شده است.

۴. فراهم‌نبودن امکان رد‌کردن برای فرستنده

امضای دیجیتالی مانند اثرانگشت برای هر فرستنده منحصربه‌فرد است و هنگام خرید و نصب گواهی S/MIME، به کاربر و دامنه او اختصاص پیدا می‌کند. به‌‌همین‌دلیل، این امکان برای فرستنده وجود نخواهد داشت که پس از امضا بتواند آن را رد یا انکار کند.

حال معایب SMIME چیست؟ در پاسخ باید گفت با وجود مزایای S/MIME، همه نرم‌افزار‌های ایمیل از S/MIME پشتیبانی نمی‌کنند. علاوه‌براین، برخی کاربران صرفاً خواهان رمزگذاری ایمیل‌ها هستند؛ درحالی‌که این پروتکل علاوه‌بر رمزگذاری، از قابلیت امضای دیجیتال نیز برخوردار است.

S/MIME چگونه کار می‌کند؟

پس از اینکه فهمیدیم SMIME چیست، حالا به‌سراغ نحوه کار و پیاده‌سازی آن می‌رویم. پروتکل SMIME از مجموعه‌ای از کلیدهای نامتقارن برای رمزگذاری و امضای دیجیتال در ایمیل‌ها استفاده می‌کند. دو کلید خصوصی و عمومی در میان کلیدهای نامتقارن وجود دارد.

برای استفاده از این پروتکل، باید گواهی SMIME روی کلاینت ایمیل گیرنده و فرستنده نصب شود. وقتی ایمیل ارسال می‌شود، فرستنده ایمیل را با کمک کلید عمومی گیرنده رمزگذاری و گیرنده ایمیل را با کمک کلید خصوصی رمزگشایی می‌کند. همچنین، پروتکل S/MIME با استفاده از امضای دیجیتال تضمین می‌کند که فرستنده فقط مجاز است از دامنه‌ای خاص ایمیل را ارسال کند.

سه دلیل مهم برای استفاده از S/MIME

اگر هنوز متقاعد نشده‌اید که فایده پیاده‌ سازی SMIME چیست، سه دلیل زیر کمک می‌کند تا مزیت‌های استفاده از SMIME را بهتر درک کنید. این دلایل مایکروسافت و گوگل و فیس‌بوک را متقاعد کرد تا برای رمزگذاری در ایمیل‌‌های کاربران در سرویس‌های خود، از پروتکل رمزگذاری S/MIME استفاده کنند.

۱. جلوگیری از امکان فیشینگ و کلاه‌برداری

فیشینگ و کلاه‌برداری‌ ازطریق ایمیل با جعل هویت فرستنده یا دامنه او انجام می‌شود. امضای دیجیتال با استفاده از پروتکل رمزگذاری S/MIME هویت فرستنده را تأیید می‌کند. با احراز هویت فرستنده از دام ایمیل‌های فیشینگ نجات پیدا خواهید کرد؛ به‌همین‌‌دلیل، این پروتکل علاوه‌بر رمزگذاری برای تأیید هویت فرستنده از امضای دیجیتالی استفاده می‌کند.

۲. دست‌کاری‌نشدن ایمیل

با پیاده‌ سازی SMIME محتوای ایمیل رمزگذاری‌شده فقط با استفاده از کلید عمومی و خصوصی گیرنده مشاهده‌پذیر خواهد بود. به‌همین‌دلیل، هرچند هکرها ایمیل‌های رمزگذاری‌شده را ردیابی می‌کنند، تا وقتی‌که به کلید اختصاصی گیرنده دسترسی نداشته باشند، امکان تغییر ایمیل را ندارند.

۳. نداشتن دسترسی غیرمجاز به محتوای محرمانه ایمیل

از‌آن‌جا‌که ممکن است ایمیل حاوی اطلاعات و محتوای محرمانه از‌جمله اطلاعات تراکنش و کسب‌وکار یا داده‌های شخصی باشد، باید سرتاسر آن رمزگذاری انجام شود. با این کار، رمزگشایی آن برای افرادی به‌جز گیرنده عملاً غیرممکن خواهد بود.

نحوه فعال‌کردن رمزگذاری S/MIME ایمیل

باتوجه‌به مرورگر و برنامه‌‌ای که برای بازگشایی ایمیل استفاده می‌کنید، نحوه فعال‌کردن رمزگذاری ایمیل با S/MIME متفاوت است. در‌ادامه، برخی از روش‌های پیاده‌ سازی SMIME را روی سرویس گیرنده‌های مختلف در ویندوز بررسی خواهیم کرد.

۱. فعال‌کردن S/MIME در Outlook

• یک گواهی امنیتی مبتنی‌بر ویندوز را نصب و یک بستر کلید عمومی برای صدور گواهی S/MIME را راه‌اندازی کنید.
• گواهی‌های کاربر را در بخش ADDS با سرویس دامنه فعال دایرکتوری در بخش User Certificate منتشر کنید.
• اگر از نرم‌افزار Exchange Online استفاده می‌کنید، گواهی‌های مربوط را ازطریق نرم‌افزار DirSync از ADDS با دایرکتوری Azure همگام کنید.
• گواهی‌های مجازی را برای اعتبارسنجی S/MIME تنظیم کنید تا Outlook بتواند امضای دیجیتال را تأیید کند.
• در‌نهایت با تنظیم Outlook می‌توانید رمزگذاری S/MIME را فعال کنید.

۲. فعال‌کردن S/MIME در Gmail

راه فعال‌سازی SMIME در Gmail چیست؟ برای استفاده از رمزگذاری S/MIME در جیمیل، باید یکی از گواهی‌های G Suite Enterprise یا G Suite for Education یا G Suite Enterprise for   Education را داشته باشید.

• پس از تهیه یکی از این گواهی‌ها، وارد حساب کاربری ادمین خود شوید. فراموش نکنید که حساب‌های غیرادمین امکان باز‌کردن کنسول ادمین را برای راه‌اندازی S/MIME ندارند.
• به قسمت تنظیمات کاربری بروید و در صفحه اصلی داشبورد ادمین، به بخش Apps > G Suite > Gmail > User Settings مراجعه کنید.
• از سمت چپ زیر گزینه Organizations دامنه یا سازمانی که قصد دارید آن را پیکربندی کنید، برگزینید.
• قسمت Enable S/MIME را انتخاب کنید.
• از این بخش می‌توانید این امکان را به‌صورت آپشنال به کاربران دهید تا گواهی‌ S/MIME را خودشان بارگذاری کنند.
• تنظیمات گواهی Root را انجام دهید. همچنین، از این بخش می‌توانید گواهی‌های Root استفاده‌شده برای رمزگذاری S/MIME را مدیریت کنید.

آیا رمزگذاری سرور ایمیل همان رمزگذاری S/MIME است؟

اگرچه رمزگذاری سرورهای ایمیل کار عقلانی و مفیدی به‌شمار می‌رود، همچنان کافی نیست. درواقع، گواهی‌های دیجیتالی که از سرور ایمیل محافظت می‌کنند، لزوماً از خود ایمیل محافظت نمی‌کند؛ بنابراین، اگرچه سرور ایمیل از ایمیل‌ها محافظت می‌کند، همچنان این امکان برای هکرها وجود دارد که ازطریق ورود به سیستم یا سرورهای دیگر، به ایمیل‌های شما دسترسی پیدا کنند.

ضرورت رمزگذاری SMIME چیست؟ با رمزگذاری سرور ایمیل، شاید هنگام ارسال ایمیل مشکلی از بابت رمزگذاری ایمیل وجود نداشته باشد؛ اما ایمیل‌هایی که از جاهای دیگر دریافت می‌کنید، همچنان هکرها می‌توانند ردیابی کنند. ازاین‌رو، به‌کمک S/MIME باید امنیت ایمیل را افزایش دهید.

جمع‌بندی

S/MIME چیست؟ در این مقاله از بلاگ پارس پک، به‌طور‌مفصل پاسخ این پرسش را به‌همراه نحوه عملکرد و مزایای S/MIME بررسی کردیم. با استفاده از پروتکل رمزگذاری SMIME ایمیل‌های حساس را به‌راحتی می‌توانید رمزگذاری و از دسترس حمله‌های هکری خارج کنید.

دیدگاه شما درباره پروتکل S/MIME چیست؟ آیا تابه‌حال از پروتکل توسعه چندمنظوره پست الکترونیک اینترنت استفاده کرده‌اید؟ آیا در‌معرض حمله‌های هکرها در فیشینگ و ایمیل‌های جعلی قرار گرفته‌اید؟ تجربه خود را ازطریق کامنت با ما در میان بگذارید.

پروتکل رمزگذاری S/MIME لایه‌ای محافظتی برای ایمیل محسوب می‌‌شود. برای اینکه بدانید کار SMIME چیست، فرض کنید کارمندی به‌صورت فریلنسری برای شرکتی کار می‌کند. او از وای‌فای کافی‌شاپ برای ارتباط بین لپ‌تاپ و شبکه شرکت استفاده می‌کند. دراین‌میان، هکری ارتباطات بین سیستم او و شبکه شرکت را رهگیری می‌کند. برای دزدیدن اطلاعات، هکر باید ایمیل‌های مبادله‌شده بین کارمند و شرکت را رمزگشایی کند. این در حالی‌ است که پروتکل رمزگذاری S/MIME با رمزگذاری سراسری ایمیل‌ها کمک می‌کند تا قبل از دزدیده‌شدن اطلاعات‌، ایمیل به‌‌درستی و کاملاً محرمانه به فرستنده ارسال شود.

سؤالات متداول

۱. کاربرد S/MIME چیست؟

افزونه توسعه چندمنظوره پست الکترونیک و پروتکلی امن است که برای رمزگذاری و امضای دیجیتالی ایمیل‌ها استفاده می‌شود.

۲. آیا گوگل از S/MIME استفاده می‌کند؟

بله، سرویس‌های گوگل ازجمله جی‌میل برای ارسال ایمیل از پروتکل رمزگذاری S/MIME بهره می‌برند.

۳. چگونه گواهی رمزگذاری S/MIME را دریافت کنیم؟

برای این کار ابتدا وارد بخش تنظیمات ایمیل شوید. سپس روی گزینه Security کلیک کنید و حسابی که قصد دارید S/MIME را روی آن پیکربندی کنید، برگزینید. درنهایت، با انتخاب گواهی رمزگذاری و امضای دیجیتال فعال خواهد شد.