هوش مصنوعی چیست و چه کاربردی دارد؟ + (انواع AI)

هوش مصنوعی چیست؟ تکنولوژی ترند این روزها که هم قادر است با توانایی‌هایش ما را غافلگیر کند و هم به‌طور تصادفی همه چیز را بهم بریزد. دیگر تعجبی ندارد اگر ببینید پیغام ویدیویی و کاملا سفارشی مخصوص خودتان از ترامپ دریافت کردید، یک متن تخصصی کره‌ای ۱۰۰ صفحه‌ای را در ۱ دقیقه به فارسی روان تحویل گرفتید یا یک طرح گرافیکی فوق‌العاده پیچیده که کار حداقل یک هفته است، در کمتر از ۱۵ دقیقه با کیفیت تمیز و عالی در دست دارید.

در این مقاله از آموزش فناوری بلاگ پارس پک به بررسی هوش مصنوعی پرداختیم که چگونه زندگی ما را به‌طور هوشمندانه‌ای ساده‌تر می‌کند. اگر مشتاق دانستن شگفتی‌های هوش مصنوعی هستید، خواندن این مطلب را از دست ندهید.

هوش مصنوعی چیست؟ معرفی AI

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence) یا AI به فناوری می‌گویند که توانایی کارهایی مثل یادگیری، استدلال، تشخیص و حل مسئله را دارد که پیش از این فقط از عهده هوش انسانی برمی‌آمد و سیستم‌ها را قادر می‌سازد تا مانند انسان فکر و اقدام کنند. فناوری که به شما امکان می‌دهد در عرض چند ثانیه کارهایی را انجام دهید که بدون هوش مصنوعی ساعت‌ها از شما زمان می‌گرفت.

معرفی هوش مصنوعی از زبان خودش

 AI چیست؟ با پرسیدن این سوال از هوش مصنوعی خواستیم تا خودش را معرفی کند. او در پاسخ به اینکه هوش مصنوعی چیست به زبان ساده گفت:

«من روی مجموعه داده‌های عظیمی از متن و کد آموزش دیدم و می‌توانم کارهای مختلفی انجام دهم، از جمله:

• ترجمه زبان: می‌توانم بین زبان‌های مختلف ترجمه کنم.
• تولید متن: داستان، شعر، مقاله و انواع مختلف محتوای متنی را می‌نویسم.
• پاسخ به سوالات: به سوالات شما به روشی جامع و آموزنده پاسخ می‌دهم، حتی اگر سوالات چالش برانگیز یا عجیب باشند.
• تولید انواع مختلف محتوای خلاقانه: انواع مختلف محتوای خلاقانه مانند شعر، کد، اسکریپت، قطعات موسیقی، ایمیل، نامه و غیره تولید می‌کنم.

از اینکه با من آشنا شدید خوشبختم!» جا دارد بگوییم: ما هم همینطور، هوش مصنوعی‌جان.

معرفی ساده‌ترین نمونه‌هایی از هوش مصنوعی

بمبی که هوش مصنوعی منفجر کرد باعث شد تکه‌هایی از آن در هر گوشه و کناری از زندگی ما حضور پیدا کند. از انواع نمونه‌های هوش مصنوعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بازی‌های ویدیویی و شخصیت‌های غیرواقعی
• ابزارهای طراحی تصویر همچون میدجرنی و Dall_E
• دستیاران مجازی مثل مانند Siri ،Alexa و Google Assistant
• هوش مصنوعی مانند Chat GPT، گوگل ترنسلیت، گوگل جمینای و موتور جستجوی بینگ

هرچند هوش مصنوعی در ایران بحث داغ روزهای اخیر است، اما سروکله این تکنولوژی از مدت‌ها قبل در قسمت‌های مختلف زندگی ما ظاهر شده بود. الگوریتم هوش مصنوعی طوری تنظیم شده تا با استفاده از ماژول‌های ماشین لرنینگ به سیستم‌های کامپیوتری اجازه دهد تا وظایفی مانند تولید موسیقی با صدای دلخواه شما یا ترجمه متون را انجام دهد. اگرچه این روزها ممکن است آهنگ بی‌محتوای برخی خواننده‌های امروزی را با صدای هایده بشنوید یا صدای امین حیایی را روی تصویر برد پیت تماشا کنید، اما این تکنولوژی از مدت‌ها قبل وجود داشت و مانند دیگر مسائل داغ روز، ترند شده است.

انواع هوش مصنوعی چیست؟

انواع هوش مصنوعی مثل روند رشد یک انسان از نوزادی تا بزرگسالی است. آرند هینتسه، استاد دانشگاه میشیگان این فناوری را به ۴ مدل تقسیم کرده است. اولین دسته، همان هوش مصنوعی معمولی بوده که این روزها استفاده از آن رایج است. دسته آخر را به نوعی اختصاص داده که هنوز وجود ندارد؛ اما شاید روزی به نوعی «خودآگاهی» برسند. یعنی غول مرحله آخر را هم پشت سر بگذارند و با انسان‌ها همنشین یک سفره شود. این چهار دسته شامل موارد زیر است:

نوع اول: ربات‌های واکنشی یا Reactive machines

این نوع هوش مصنوعی حافظه ندارد و فقط برای یک کار خاص ساخته شده است. برنامه Deep Blue یک رول مدل بازی شطرنج جزو همین دسته قرار می‌گیرد.

نوع دوم: حافظه محدود یا Limited memory

این مدل از نوع قبلی خودش کمی باهوش‌تر است و با حافظه‌ای که دارد، از تجربه‌ها یا داده‌های قبلی برای تصمیم‌گیری و پیش‌بینی استفاده می‌کنند. برخی از فناوری‌ها در ماشین‌های دنده اتومات جزو همین مدل هوش مصنوعی است.

نوع سوم: تئوری ذهن یا Theory of mind

این مدل که اغلب در دنیای روانشناسی به گوش می‌خورد، در دنیای هوش مصنوعی متعلق به نوعی بوده که قادر است احساسات را درک کند. یعنی در لحظه بفهمد انسان‌ها به چه چیزی فکر می‌کنند و چطور عمل می‌کنند. نوع مهمی که می‌تواند هوش مصنوعی را عضو موثری از تیم‌های کاری کند.

نوع چهارم: خودآگاهی یا Self-awareness

در نوع چهارم، هوش مصنوعی به یک خودآگاهی رسیده و می‌فهمد که چگونه کار می‌کند. همان نقش اصلی فیلم‌هایی است که دنیا را در دست می‌گیرد؛ یا انسان‌ها را نجات می‌دهد یا دنیا را تحت سلطه دارد. در فیلم بلید رانر (Blade Runner) دقیقا همان نوعی از هوش مصنوعی به تصویر کشیده که از آن می‌ترسیم.

هرچند نمونه آن در فیلم‌هایی علمی تخیلی همچون اکس ماشین Ex Machina یا زیر پوست Under The Skin به چشم می‌خورد، اما تصویرسازی هوش مصنوعی در بلید رانر محوتان می‌کند. اگر یک فیلم باز علاقه‌مند به هوش مصنوعی هستید، احتمالا قبلا با این نوع هوش مصنوعی همذات‌پنداری کردید.

کاربرد هوش مصنوعی چیست؟

از آن‌جایی که با حلوا حلوا گفتن دهن شیرین نمی‌شود، بعد از بررسی هوش مصنوعی از جنبه‌های مختلف، نوبت به کاربرد آن رسیده است. ابزارهای هوش مصنوعی پرکاربرد کار را به روش‌های مختلف ساده می‌کنند. روش‌هایی از جمله:

• رباتیک (Robotics)
• پردازش زبان طبیعی (NLP)
• منطق فازی (Fuzzy Logic)
• شبکه عصبی (Neural Network)
• اتوماسیون کردن فرایندهای تکراری به کمک نرم‌افزارها و ربات‌ها
• یادگیری ماشین (Machine Learning) و پیش‌بینی پاسخ‌ها

برای بررسی این سوال که «کاربرد هوش مصنوعی چیست؟» اجازه دهید کمی دقیق‌تر وارد جزییات شویم:

۱. هوش مصنوعی در حوزه سلامت

تشخیص‌های دقیق‌‌تر و سریع‌تر بیماری‌ها با هوش مصنوعی رویایی بوده که به واقعیت تبدیل شده است. با استفاده از این تکنولوژی، دکترها می‌توانند با دقت بیشتری بیماری را تشخیص دهند؛ در نتیجه، درمان بهتری را برای بیماران در نظر بگیرند. علاوه‌براین، دستیاران مجازی باهوش به ما کمک می‌کنند اطلاعات پزشکی را پیدا کنیم، قرار ملاقات با دکتر را تنظیم کنیم و حتی در کمال راحتی، سوال‌های ساده‌ خودمان را از آن‌ها بپرسیم.

۲. هوش مصنوعی در حوزه کسب‌وکار

این دستیار کاردان قادر است در شناخت مشتریان به کسب‌وکارها کمک کند. جالب است بدانید همین حالا که برخی در تصور از بین رفتن مشاغل در اثر وجود هوش مصنوعی به سر می‌برند، هوش مصنوعی با تکنولوژی جدید خود فرایند طراحی و تولید محصول را راحت می‌کند. برای مثال، تکنولوژی جدیدی چت جی پی تی (ChatGPT) به‌طور کامل فرایند طراحی محصول را دگرگون کرده است.

۳. هوش مصنوعی در حوزه آموزش 

کافی‌است همین حالا یک متن رایتینگ به هوش مصنوعی بدهید و از او بخواهید طبق ضوابط و قوانین امتحان آیلتس آن را برای شما تصحیح کند. هوش مصنوعی شیوه یادگیری سنتی را تغییر داده و به دانش‌آموزان کمک کرده تا با روش‌های جالب‌تری درس‌هایشان را یاد بگیرند. ب

رای مثال، هر سوال یا تحقیقی که برای ارائه لازم دارید، هوش مصنوعی تحویلتان خواهد داد. البته که نیاز است با علم خودتان آن را بررسی کنید. کار برای معلمان نیز ساده شده است. با کمک هوش مصنوعی می‌توانند سریع‌تر امتحانات را تصحیح کنند.

۴. هوش مصنوعی در حوزه مالی

اگر دنبال یک مشاور مالی اختصاصی هستید که همیشه همراهتان باشد، هوش مصنوعی اینجاست تا به شما کمک کند. برنامه‌هایی مانند Mint یا TurboTax با جمع‌آوری اطلاعات مالی برای مدیریت بهتر پول‌هایتان به شما مشاوره‌ اختصاصی می‌دهد. اگر در حوزه بورس و معاملات ارز دیجیتال فعالیت دارید، احتمالا تا به حال بارها ردپای تمیز هوش مصنوعی را در معاملات دیدید.

در کنار تمام این موارد، کاربرد هوش مصنوعی در زمینه حقوق و اقتصاد، سرگرمی و تولید محتوا، برنامه‌نویسی و خودکارسازی فرآیندهای IT، حمل‌ونقل هوشمند و امنیت نیز به چشم می‌خورد.

مزایا و چالش‌ های هوش مصنوعی چیست؟ یارِ جان یا دشمن نان؟

اکنون تا این قسمت از مقاله فهمیدیم «هوش مصنوعی چیست و چگونه کار میکند؟». این یار و رفیق دلنوازی که در زندگی روزمره ما جا باز کرده است، یک روی دیگر هم دارد که باید در برقراری ارتباط با او در نظر گرفت. اینکه او را یار جانی بنامید یا دشمنی که شما را از نان درآوردن انداخته است، بستگی به خودتان دارد.

ما هنوز به متخصصانی نیاز داریم که کار با هوش مصنوعی را بلد باشند و در دنیای امروز، داشتن چنین دانشی، مهارت است. خیالتان راحت، هنوز با دنیای که هوش مصنوعی انسان‌ها را کنترل کند، فاصله داریم. در جدول زیر، نگاهی به مزایا و چالش های هوش مصنوعی انداختیم:

هوش مصنوعی چگونه کار می‌کند؟ از هیجان تا واقعیت

اکنون که دانستیم «هوش مصنوعی چیست و چه کاربردی دارد؟» سراغ نحوه کار آن می‌رویم. طی چند سال اخیر، شور و هیاهوی بسیار در مورد هوش مصنوعی به پا شده و خیلی از شرکت‌ها ادعا می‌کنند در محصولات و خدماتشان از این فناوری استفاده می‌کنند. البته برخی همچنان او را یک تهدید بزرگ برای بشریت می‌دانند و استفاده از آن را تحریم کردند. شما جزو کدام دسته هستید؟

در بسیاری از موارد، چیزی که شرکت‌ های هوش مصنوعی به آن معتقدند، فقط بخش کوچکی از فناوری هوش مصنوعی، مانند یادگیری ماشین (Machine Learning) است. هوش مصنوعی واقعی به یک زیرساخت قوی از سخت‌افزار و نرم‌افزار خاص برای نوشتن و آموزش الگوریتم‌های یادگیری ماشین نیاز دارد. سیستم‌های هوش مصنوعی حجم بسیاری از داده‌های مشخص را قورت دادند و براساس آن‌ها کار می‌کنند. یعنی بعد از تجزیه و تحلیل این داده‌ها و شناسایی الگوها برای پیش‌بینی وضعیت‌های آینده استفاده می‌کنند.

این پیش‌بینی وضعیت ممکن است پاسخ به سوالی یا انجام کارهای مشخص باشد. به عنوان مثال، یک چت‌بات یاد می‌گیرد چگونه گفتگوی واقعی با انسان‌ها داشته باشد، یا یک ابزار تشخیص تصویر با بررسی میلیون‌ها نمونه یاد می‌گیرد اشیا موجود در تصاویر را شناسایی و توصیف کند.

تفاوت هوش مصنوعی با برنامه نویسی

تفاوت برنامه نویسی با هوش مصنوعی چیست؟ در پاسخ باید گفت این فناوری به کمک برنامه‌نویسی هوش مصنوعی به ماشین‌ها یاد می‌دهد تا چگونه:

• یاد بگیرند (Learning): این بخش از برنامه‌نویسی هوش مصنوعی روی جذب داده‌ها و ایجاد قوانینی تمرکز می‌کند که برای تبدیل آن‌ها به اطلاعات قابل استفاده نیاز است. این قوانین یا الگوریتم‌ها به دستگاه‌های محاسباتی، دستورالعمل‌های مرحله به مرحله برای انجام یک کار خاص را ارائه می‌دهند.
• استدلال کنند (Reasoning): این بخش بر انتخاب الگوریتم مناسب برای رسیدن به نتیجه دلخواه تمرکز دارد.
• خود را اصلاح کنند (Self Correction): این بخش الگوریتم‌ها را تنظیم می‌کند تا مطمئن شود دقیق‌ترین نتایج را ارائه می‌دهند.
• خلاق باشند (Creativity): این بخش از هوش مصنوعی، از شبکه‌ عصبی، سیستم‌های مبتنی بر قوانین، روش‌های آماری و سایر تکنیک‌های هوش مصنوعی برای ایجاد تصاویر، متن، موسیقی و ایده‌های جدید استفاده می‌کند.

بهترین زبان برای یادگیری هوش مصنوعی چیست؟

هیچ زبان برنامه‌نویسی خاصی با هوش مصنوعی یکی نیست. با این حال، زبان‌هایی مثل پایتون، R، جاوا، ++C و جولیا با ویژگی‌های خاصی که دارند برای برنامه‌نویسی هوش مصنوعی بین توسعه‌دهندگان محبوب هستند.

۹ نمونه از روش های استفاده از هوش مصنوعی

پس از بررسی تمام این موارد سوال اینجاست که چگونه از هوش مصنوعی استفاده کنیم؟ در این بخش، چند کاربرد مهم و مفید هوش مصنوعی را بررسی می‌کنیم که کارتان را ساده می‌کند. با وجود تفاوت هوش مصنوعی با هوش انسانی خواهید دید چگونه این هوش جذاب به کمکتان می‌آید تا کارها را در سریع‌ترین زمان ممکن به ثمر برسانید. با استفاده از دستیار محبوب یعنی ChatGPT شما می‌توانید ساده‌ترین کارها مانند نوشتن یک جمله جذاب برای تبریک تولد دوستتان تا پیچیده‌ترین کارها مثل ترجمه روان یک متن تخصصی راجع‌ به مکانیک سیالات را از او بخواهید. همچنین کارهایی مانند:

• ویرایش و انتشار پادکست به کمک Podcastle
• عکاسی حرفه‌ای محصولات با استفاده از Magic Studio
• ایجاد یک طرح گرافیکی سفارشی با استفاده از Midjourney
•  ایجاد و ویرایش ویدیو با استفاده از Synthesia ،FlexClip و Descript
• خلاصه‌نویسی محتواهای طولانی با استفاده از ChatGPT ،Bing AI و Bard
•  آماده کردن یک رزومه حرفه‌ای با استفاده از Resume.io یا چت جی پی تی معروف
•  نوشتن یک ایمیل حرفه‌ای برای درخواست کار یا موقعیت تحصیلی با استفاده از Constant Contact
•  افزایش ترافیک وب‌سایت با استفاده از آنالیز سئو به کمک Surfer SEO ،Rank Math و GrowthBar
•  نوشتن کد یا برنامه خاص با استفاده از Github Copilot ،CodePal ،AI Coding Assistants و AI Website Builders

فرق یادگیری ماشین و یادگیری عمیق با هوش مصنوعی چیست؟

تفاوت هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و یادگیری عمیق، این سه تفنگدار دیجیتالی را در جدول زیر آوردیم:

آینده هوش مصنوعی؛ در ۵۰ سال آینده به کجا می‌رسد؟

اگر مشتاق دانستن آینده هوش مصنوعی هستید، پس احتمالا با دوران ظهور ربات و رباتیک را آشنایی داشته باشید. باوجودی که برخی تصور می‌کنند ربات‌ها جایگزین کارمندان خواهد شد، اما هنوز این اتفاق حداقل در ایران نیفتاده است؛ درنتیجه بدون نگرانی از بیکار یا مغلوب شدن توسط هوش مصنوعی این قسمت را بخوانید.

با در نظر گرفتن این نکته که هوش مصنوعی چطور در رسانه و فیلم‌های علمی تخیلی به نمایش درآمده است، منطقی به‌نظر می‌رسد که روزی هوش مصنوعی جای کارمندان را بگیرد. با وجود تمام خطرات هوش مصنوعی، همچنان شغل‌های مناسب برای ما به عنوان انسان و نه یک هوش مصنوعی وجود خواهد داشت. Marc Gyongyosi، موسس کمپانی Onetrack.AI از بهترین شرکت‌های هوش مصنوعی دنیا عقیده دارد:

در آینده، یادگیری برنامه‌نویسی مثل یادگیری یک زبان جدید خواهد شد. اگر شما کدنویسی و برنامه‌نویسی بلد نباشید، شرایط‌تان سخت‌تر خواهد شد.

قطعی‌ترین چیزی که راجع به هوش مصنوعی در ۵۰ سال آینده می‌توان پیش‌بینی کرد در یک جمله این است: همانطورکه در عصر امروز دانستن زبان انگلیس ضروری شده است، کار کردن با هوش مصنوعی نیز به یک الزام تبدیل خواهد شد.

جمع‌بندی

هوش مصنوعی چیست؟ ابزاری که هم عصای دستتان است و هم ممکن است بلای جانتان باشد. در این مقاله پاسخ سوال هوش مصنوعی چیست به زبان ساده و به‌طور کامل بررسی کردیم. اگر مشتاق آشنایی بیشتر با این تکنولوژی هستید، پیشنهاد می‌کنیم بدون نگرانی از جایگزین شدن آن‌ها به جای انسان‌ها، نحوه استفاده از هوش مصنوعی را یاد بگیرید. فراموش نکنید این تکنولوژی هرچند باهوش است، اما همچنان تا رسیدن به قدرت درک بشری راه درازی در پیش دارد. نظر شما در این زمینه چیست؟ به نظر شما در ۵۰ سال آینده هوش مصنوعی به کجا رسیده است؟ مشتاق خواندن نظرات شما هستیم.

سوالات متداول 

۱. هوش مصنوعی چیست؟

هوش مصنوعی (AI) به زبان ساده یک سیستم هوشمند بوده که قادر است کارهایی مانند حل مساله، پیش‌بینی و تصمیم‌گیری را انجام دهد که در گذشته فقط انسان‌ها قادر به انجام آن‌ها بودند.

۲. خالق هوش مصنوعی کیست؟

برای اولین بار در سال ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۶ آلن تورینگ کار خود را با عنوان «ماشین‌های رایانه‌ای و هوش» منتشر کرد که در نهایت به آزمون تورینگ تبدیل شد و متخصصان از آن برای اندازه‌گیری هوش رایانه‌ای استفاده کردند. اصطلاح «هوش مصنوعی» از اینجا ابداع شد و مورد استفاده عمومی قرار گرفت.

۳. آیا هوش مصنوعی باهوش‌تر از الان خواهد شد؟

بله، هوش مصنوعی در حال پیشرفت و باهوش شدن است. اما پیشرفت آن وابسته به هوش انسانی بوده که البته شناختن هوش انسان نیز چندان کار راحتی نیست.

۴. آیا هوش مصنوعی خطرناک است؟

برخی از افراد نگران هستند که هوش مصنوعی ممکن است برای اهداف مخرب استفاده شود. با این حال، هوش مصنوعی مثل چاقوی دو لبه است و مانند هر ابزاری، ممکن است مورد استفاده درست یا نادرست قرار گیرد.

۵. چه مشاغلی در زمینه هوش مصنوعی وجود دارد؟

با رشد هوش مصنوعی، تقاضا برای متخصصان هوش مصنوعی نیز افزایش پیدا می‌کند. مشاغل هوش مصنوعی در زمینه‌های مختلفی مانند مهندسی نرم‌افزار، علم داده، یادگیری ماشین و رباتیک وجود دارد. با تخصص در این موارد، دیگر نگران از بین رفتن شغلتان توسط هوش مصنوعی نخواهید بود. شما می‌توانید در نحوه استفاده از هوش مصنوعی در حوزه کاری خودتان نیز متخصص شوید.